Volgende week worden drie Wwft-wetsvoorstellen in de Tweede Kamer behandeld. Die behandeling kreeg vandaag een mooi steuntje in de rug door de berichtgeving over het nieuwste Unger-rapport.
Nieuwste rapport van hoogleraar Unger
Op de voorpagina van het FD stond “Bijna €13 mrd wordt er jaarlijks witgewassen in Nederland“. Volgens dit bericht heeft hoogleraar Unger het Nederlandse witwassen economisch nauwkeuriger vastgesteld. Dat zegt niets over de vraag of de criminaliteitsbestrijdingsregels zinvol en proportioneel zijn.
Elders in die krant staat een interview met de hoogleraar, met als kop ‘Als iedereen in zijn eigen silo blijft, krijgen we de echt intelligente boeven nooit te pakken’. In het interview laat de hoogleraar niet blijken iets te begrijpen van privacy en databescherming. Zij beweert dat overheid en banken “blijven … hangen in hun eigen privacybezwaren, bureaucratische barrières en tunnelvisie“. Natuurlijk mogen persoonsgegevens worden uitgewisseld als dat bijdraagt aan misdaadbestrijding, daar gaat het niet over. Waar het over gaat dat niet iedere domme boerenpummel in vertrouwelijke gegevens mag grasduinen. Wojciech Wiewiórowski, verbonden aan de Europese privacy toezichthouder, zei het onlangs heel goed in het kader van terrorismebestrijding. Ook in de misdaadbestrijding moeten de mensenrechten worden gerespecteerd:
“New technologies have opened up new avenues for cross-border criminal activity across national borders. Evidence of criminal activity is now, in many cases, electronic, and not always easy for the competent authorities to access, due to limitations based on the traditional concepts of geographical jurisdictions. Ensuring EU authorities have effective and efficient means to access information stored in another State is essential to the security of the European Union. However, it cannot come at the expense of the rights and freedoms we enjoy as EU citizens. A balance must be found which provides for greater EU security without compromising fundamental rights and data protection principles.”
Dit betekent dat de gegevensuitwisseling zorgvuldig en op hoog intellectueel niveau moet worden vormgegeven. Verder moet er rekening worden gehouden met de praktische mogelijkheden van de betrokken partners (omvang organisatie, kwaliteit van de IT, opleidingsniveau medewerkers, informatiepositie, enzovoorts).
Verder stoor ik me aan de opmerking van de hoogleraar “Boeven vangen is niet iets wat de private sector ziet als zijn verantwoordelijkheid“. Verstandige Wwft-plichtigen hangen die gedachte niet aan. Het probleem is juist dat de overheid kennelijk niet slaagt in dat boeven vangen en veronderstelt dat de private sector dat wel zou kunnen. Ik zie dat ook terug in de mantra’s van het Ministerie van Financiën.
Het interview besluit met de opmerking van de hoogleraar economie dat ‘civiele systemen’ zouden bijdragen aan de misdaadbestrijding. Dat Panama Papers de overheden in beweging heeft gebracht is goed. Maar haar gedachte “Als de overheid het niet doet, doen de civiele systemen in de maatschappij het wel” getuigt van naïviteit. Er is een overheid om te voorkomen dat burgeropsporing leidt tot excessen en om te zorgen dat er geen eigen richting plaats vindt.
Wwft-voorstellen in de Tweede Kamer
Volgens de nieuwste planning zal volgende week de behandeling van drie misdaadbestrijdingswetsvoorstellen in de Tweede Kamer plaats vinden:
- Voorstel wijziging Wwft, met onder meer de vergunningplicht voor bepaalde cryptocurrency aanbieders, de “Implementatiewet wijziging vierde anti-witwasrichtlijn“.
- “Wet verwijzingsportaal bankgegevens“, de wet die het mogelijk maakt dat banken gegevens van hun klanten aan de overheid sturen.
- Het ubo-register wetsvoorstel, “Implementatiewet registratie uiteindelijk belanghebbenden van vennootschappen en andere juridische entiteiten“.
Achtergrond
Wwft = Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme, de wet op grond waarvan banken, accountants, notarissen en vele andere soorten ondernemingen criminaliteit moeten opsporen [*]. De Wwft is een goudmijn voor compliance-adviseurs en leveranciers van persoons- en bedrijfsgegevens, zij leveren aan grotere ondernemingen.
Mevrouw Unger: een hoogleraar economie die witwassen economisch onderzoekt. Voor zover ik heb kunnen nagaan, heeft zij zich nog niet bezig gehouden met de vraag of de huidige Wwft wel zinvol is en of er proportionele regels aan Wwft-plichtigen worden opgelegd.
—
[*] Officieel: monitoren van transacties en ‘ongebruikelijke transacties’ (transacties met aanwijzingen van criminaliteit) melden aan FIU-Nederland.
Op dit blog besteed ik aandacht aan de keerzijden van de misdaadbestrijding, zie onder meer de berichten over de-risking en over het weigeren van groepen klanten (wat ik compliance uitsluiting noem). Verder bespreek ik allerlei deelonderwerpen op het gebied van de misdaadbestrijding, te vinden in de categorie fraude, witwasbestrijding en Wwft. Zoals de onjuiste concepten, het niet rekening houden met de specifieke omstandigheden van Wwft-plichtigen (onder meer aard en omvang, informatiepositie) en de onaangename bejegening van goedwillende burgers.
