Ellen Timmer – juridische artikelen en berichten

Het lid van de Tweede Kamer Van der Linde lijkt moeite te doen om af te komen van het fraude-aureool dat de VVD heeft. Dit lid heeft voorstellen gedaan tot verbetering van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft), waarop door het Ministerie van Financiën wordt gereageerd in een brief van 10 oktober jl.
Uit de beantwoording door Financiën blijkt dat het kamerlid niet op de hoogte is van de laatste ontwikkelingen.

Straffen voor poortwachters
Conform gesundes Volksempfinden vraagt Van der Linde om harde straffen voor poortwachters. Alleen al taalkundig is de beantwoording illustratief voor het denken rondom criminaliteitsbestrijding door private ondernemingen. Boven het antwoord staat het kopje “Strenger bestraffen van achterliggende criminaliteit“. Gelukkig kan het Ministerie antwoorden dat er al lang draconische straffen zijn voor poortwachters, die helaas niet vaak worden opgelegd, aangezien de meeste poortwachters nette sukkels zijn.
Hoewel ook nette sukkels straf en bestuursrechtelijke sancties kunnen krijgen, want voor een veroordeling op grond van niet-naleving van criminaliteitsbestrijdingswetgeving is geen opzet of schuld meer nodig.

Cryptovaluta, gegevens delen en samenwerking
Onder het kopje rekenschap van Wwft-verplichtingen wordt het lid geïnformeerd over de te verwachten Wwft-regels voor cryptovaluta, die al op stapel staan. Ook het verruimen van de mogelijkheden om opsporingsinformatie aan het bedrijfsleven te verschaffen, wordt besproken, alsmede de toegang voor ‘poortwachters’ (dus ook voor kunsthandelaren en domicilieverleners) tot het vertrouwelijke deel van het ubo-register.

Zwarte lijst van vermoedelijke witwassers
De zwarte lijst van ‘ongebruikelijke klanten‘ waar ik eerder over schreef, keert hier ook terug, gelukkig niet met die ongewenste aanduiding. In deze brief wordt gesproken over “het aanleggen van een zwarte lijst van personen waarbij sprake is van (een meer dan redelijk vermoeden van) witwassen“. Aangegeven wordt dat zo’n lijst al kan worden aangelegd. Dat klopt en die lijst bestaat ook al, bijvoorbeeld in de vorm van het EVR dat door de banken is aangelegd. Overigens is het protocol nog voorwerp van onderzoek door de Autoriteit Persoonsgegevens, zodat vermoed kan worden dat het protocol op dit moment niet aan de AVG voldoet.

Informatiepunt
Van der Linde vraagt naar Wwft-informatievoorziening voor klanten van Wwft-plichtigen en naar informatievoorziening aan de Wwft-plichtigen zelf. Volgens Financiën is er al goede informatievoorziening voor die klanten; hetgeen onjuist is, veel overheidsinformatie is achterhaald of onvolledig.

Poortwachtersillusie van de overheid
De ernstigste fout die de Nederlandse overheid maakt, is te denken dat private ondernemingen criminaliteit kunnen onderkennen en voorkomen door middel van de huidige regelgeving. Ook in deze brief wordt weer het bekende mantra uitgesproken:

Het beleggen van de poortwachtersfunctie bij banken, andere financiële ondernemingen en verschillende beroepsbeoefenaars wordt internationaal en Europees gezien als de meest effectieve manier om het gebruik van het financiële stelsel voor witwassen en financieren van terrorisme te voorkomen. Immers, deze instellingen hebben direct contact met de klant bij het aangaan van een zakelijke relatie en hebben doorlopend zicht op de klant na het aangaan van een zakelijke relatie. Zij zijn daarmee bij uitstek in staat om te beoordelen wanneer een transactie niet past binnen het profiel van een klant en om die reden als ongebruikelijk moet worden aangemerkt.

Deze passage staat vol met fouten:

• Er is geen onafhankelijke internationale wetenschappelijke toetsing van wat FATF, MONEYVAL en Europa hebben ontworpen als systeem van criminaliteitsbestrijding door private partijen (‘witwasbestrijding’ genoemd). FATF is een niet democratisch gecontroleerde gouvernementele actiegroep. Het kan dus niet worden gezegd dat het systeem ‘internationaal en Europees’ als effectief kan worden beschouwd.
• Wwft-plichtigen hebben meestal geen ‘doorlopend zicht’ op hun klant.
• Wwft-plichtigen zijn niet in staat om een ‘profiel’ te maken aan de hand waarvan criminaliteit kan worden opgespoord. Daardoor is de volgende stelling ook onjuist.
• Het niet passen in een profiel betekent niet dat een transactie ongebruikelijk is. Een transactie is alleen ongebruikelijk als er een redelijk vermoeden van witwassen of terrorismefinanciering is.

Werkelijke problemen niet geraakt
Buitengewoon jammer is dat deze brief wederom niet de werkelijke problemen van de poortwachters raakt.
Wel is zeker dat niet-naleving van de criminaliteitsbestrijdingsbureaucratie grote opbrengsten voor de overheden zal genereren. Verder is de werkgelegenheid voor juristen en voor de ontwerpers van juridische IT-systemen voor banken en andere grote bedrijven gewaarborgd.

PS Voor de ambtenaren die dit lezen:
ik ben niet tegen criminaliteitsbestrijding maar wel tegen slechte regelgeving die taken bij private partijen neerlegt, waar zij niet geschikt voor zijn. Het is hoog tijd voor hoogwaardige tegenspraak. Het is aan te bevelen deze met spoed te organiseren.

Meer informatie:

• Aankondiging brief op rijksoverheid.nl > brief (pdf)