Het Europese Hof van Justitie heeft in de gisteren gewezen uitspraak inzake het ubo-register een flinke schrobbering gegeven aan zowel de Europese Commissie, het Europese Parlement als de Europese Raad.

Kern: ook als een goed doel (misdaadbestrijding) wordt nagestreefd moeten de fundamentele rechten van Europese burgers worden gerespecteerd.

Legitiem belang
Dat leert een eerste bestudering van de uitspraak, waarin het Hof onder meer de vloer aanveegt met de bewering van de Europese Commissie dat het zo ‘moeilijk’ zou zijn te bepalen wie er ‘legitiem belang’ heeft bij informatie over uiteindelijk belanghebbenden (‘ubo’s’). Lees overwegingen 70 tot en met 76, waarin wordt overwogen dat die moeilijkheid niet kan rechtvaardigen dat de Uniewetgever bepaalt dat alle leden van de bevolking toegang hebben tot deze informatie. Voorts wordt opgemerkt dat er categorieën zijn die een gerechtvaardigd belang kunnen hebben, zoals de pers en bepaalde maatschappelijke organisaties, alsmede financiële instellingen met misdaadbestrijdingstaken en degenen die een transactie willen verrichten met een entiteit.

Overigens lijkt mij dat voor pers en maatschappelijke organisaties wel integriteitseisen moeten gelden, zodat voorkomen wordt dat persoonsgegevens via hen weglekken naar criminelen en anderen met slechte bedoelingen.

Kader voor nieuwe regelgeving van EU en Nederland
Het Hof geeft in de uitspraak aan dat ook bij het nemen van maatregelen ter bestrijding van misdaad de fundamentele rechten moeten worden gerespecteerd.

Dit is voor Europa van belang, aangezien er verstrekkende nieuwe maatregelen in voorbereiding zijn door middel van het AML Package (achtergrondinformatie), dat een forse ingreep betekent als de oorspronkelijke plannen doorgaan.

Het geldt ook voor Nederland, aangezien zowel de aanpassing van het Verwijzingsportaal Bankgegevens als het wetsvoorstel Plan van aanpak witwassen met het bancaire sleepnet en de navraagplicht een forse inbreuk op de grondrechten vormen.

Het is hoog tijd dat de misdaadbestrijders van de Nederlandse overheid en Europa uit hun ivoren torens komen en zich eens goed gaan verdiepen in de schaduwzijden van de door hen zo geprezen transparantie.

Aanvulling 23 januari 2023
Op TaxLive verscheen een artikel van Mark Nieuweboer waarin wordt gezegd dat deze uitspraak ook gevolgen zou kunnen hebben voor de fiscale DAC6 regels (Mandatory Disclosure for Intermediaries Directive), die besluit met:

Dezelfde kwetsbaarheid speelt naar mijn opvatting ook voor DAC6. Ik wil zelfs zover gaan dat het in de door mij hierboven genoemde situaties evident onnodig is om persoonsgegevens te verzamelen, op te slaan en te delen om de door DAC6 nagestreefde doelen te bereiken. Daarmee ontbreekt naar mijn mening de vereiste grondslag voor dit onderdeel van DAC6. Concreet: de verplichting tot het verstrekken van persoonsgegevens van belastingplichtigen en intermediairs in situaties, waarin een constructie niet wordt uitgevoerd, en de verstrekking van persoonsgegevens met lidstaten die niet bij een constructie zijn betrokken, is naar mijn mening ongeldig. Wie pakt de handschoen op?