Tot de onderwerpen die ik volg behoren de ‘schurkenstaten’, dat zijn landen die op zwarte lijsten van de overheden staan. Er zijn vele zwarte lijsten van verschillende landen, verschillende internationale instituties en met verschillende thema’s (zoals witwasbestrijding en bestrijding van belastingparadijzen). Tot de instituties die schurkenstatenlijsten vaststellen behoren FATF en de Europese Commissie.

FATF schurkenstaten
FATF heeft een eigen schurkenstatenlijst op het gebied van witwasbestrijding waarop regelmatig landen worden geplaatst en weer worden afgevoerd. Het is voor niet-ingewijden over het algemeen raadselachtig waarom landen op de lijst staan, respectievelijk waarom ze weer worden afgevoerd. Mogelijk spelen er heel andere factoren een rol, lees dit bericht en het artikel van Tom Keatinge, It’s Time to Reform and Refocus the Financial Action Task Force.

Europese schurkenstaten
Hoewel Europa zegt dat de witwas-schurkenlijst is gebaseerd op de FATF lijst, wijkt de actuele lijst daar aanzienlijk van af. Zo zag ik vorig jaar dat Ethiopië, Sri Lanka en Tunesië toen niet langer op de FATF lijst stonden, terwijl ze wel op de Europese lijst voorkomen. De actuele Europese antiwitwas schurkenstaten lijst staat hier.

Op op een voorstel van de de Europese Commissie voor een lijst van schurkenstaten op het gebied van ‘witwassen’ van 13 februari 2019 (door de Europese Raad verworpen) stonden:

Afghanistan, American Samoa, Bahamas, Botswana, Democratic People’s Republic of Korea, Ethiopia, Ghana, Guam, Iran, Iraq, Libya, Nigeria, Panama, Pakistan, Puerto Rico, Samoa, Saudi Arabia, Sri Lanka, Syria, Trinidad and Tobago, Tunisia, US Virgin Islands and Yemen

Zo te zien is Saoedie-Arabië het enige echt rijke land op deze lijst.

Een aantal hier genoemde landen kom je ook tegen op overzichten van ontwikkelingslanden die via een andere route aandacht van Europa krijgen, zie bijvoorbeeld de Ethiopië pagina van EEAS. In meerdere van de genoemde landen zijn (burger)oorlogen aan de gang of is het wat veiligheid anderszins niet pluis. Plaatsing op de schurkenstatenlijst zal het voor die landen niet makkelijker maken om tot normalisering te komen. Voor ontwikkelingsorganisaties is het moeilijk om actief te zijn in landen die op de schurkenstatenlijst staan.

Europa heeft een fiscale schurkenstatenlijst, waarop deels dezelfde namen staan:

American Samoa, Cayman Islands, Fiji, Guam, Oman, Palau, Panama, Samoa, Trinidad and Tobago, US Virgin Islands, Vanuatu, Seychelles

Bij fiscale schurkenstaten valt op dat het vaak voormalige Engelse kroonkoloniën zijn of dat er een relatie met de Verenigde Staten is.

Europese methodologie
Binnen Europa wordt nu gediscussieerd over de methode waarmee de witwas-schurkenstaten worden vastgesteld. Hoe het staat met de discussie is onduidelijk.

Op 14 maart 2019 heeft het Europese Parlement een resolutie aangenomen, waarin onder meer wordt aangegeven dat Rusland mogelijk een plaatsje op de lijst verdient. Het Parlement wenst een volledig eigenstandige beoordeling door de Europese Commissie van de witwasrisico’s. Na de resolutie kan ik weinig meer vinden.

Op de agenda van een commissie van het Europees Parlement van 15 april jl. zag ik het agendapunt “Exchange of views with a Commission representative on the new methodology to draw up a list of high-risk countries in money laundering and terrorism financing“. Er stond geen toelichting bij.

Dus waar Europa naar toe gaat met schurkenstaten, is voorlopig onbekend.

Tot slot
Voorlopig zullen we het moeten doen met de algemene Europese informatie over de schurkenstaten, zoals:

• • De resolutie van het Europese Parlement van 14 maart 2019 over de schurkenstatenlijst op het gebied van witwasbestrijding.
  • De overzichtspagina van de Europese Commissie over Anti-money laundering and counter terrorist financing.
  • De overzichtspagina van de Europese Commissie over EU policy on high-risk third countries