Iedereen die zich interesseert voor de massasurveillance die momenteel door overheden en het grootbedrijf worden opgetuigd, doet er goed aan het nieuwe boek van Plixavra Vogiatzoglou, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, te lezen.

Het boek heet Mass data surveillance and predictive policing Contested Foundations and Human Rights Impact, nadere informatie is hier te vinden. In het boek wordt aandacht besteed aan de navolgende surveillance regelgeving tot stand gebracht door de EU:

• elektronische communicatie (ePrivacy richtlijn);
• vliegreizen (Passenger Name Records richtlijn, ‘PNR’);
• witwasbestrijding (de huidige antiwitwasrichtlijnen).

De auteur is zeer kritisch over deze regelgeving en is van mening dat belangrijke grondrechten onvoldoende zijn gewaarborgd, in het bijzonder privacy, gegevensbescherming, doeltreffende rechtsbescherming, een eerlijk proces en het respecteren van het vermoeden van onschuld.

In het boek wordt de verschuiving in het veiligheidsdomein naar het voorkomen van misdaad voordat deze plaatsvindt (‘pre-crime’) besproken. De gevolgen daarvan zijn groot, onder meer is sprake van vage grenzen tussen de actoren in de publieke en private sector en is hun relatie niet of onvoldoende geregeld.

Vogiatzoglou levert kritiek op de de veronderstelling dat de op risicoprofilering gebaseerde pre-crime activiteiten zouden bijdragen aan voorkoming en detectie van misdaad en meent dat de effectiviteit twijfelachtig is. Verder zet zij vraagtekens bij de grondrechtenwaarborgen in situaties waarin geen misdaad is gepleegd, maar mensen wel geconfronteerd worden met gevolgen van de digitale analyse die hen als verdacht bestempelt.

De auteur is van mening dat Hof van Justitie van de Europese Unie en het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in hun jurisprudentie bepaalde aspecten hebben verwaarloosd en onvoldoende aandacht hebben besteed aan de grootschalige effecten op de samenleving van de surveillancesystemen.

Het is jammer dat zij de inhoud van het AML Package, dat de nieuwe Europese antiwitwasregelgeving omvat, niet mee heeft kunnen nemen in haar boek. Het is interessant om dat Package langs haar meetlat te leggen.