De privatisering van de misdaadbestrijding naar private ondernemingen zoals banken en notarissen (‘witwasbestrijding’, Wwft [*]) leidt er toe dat die private ondernemingen met elkaar willen samenwerken en steeds meer gegevens willen uitwisselen.

Banken willen samen transacties gaan monitoren via Transactiemonitoring Nederland (TMNL) en in de financiële sector circuleren vele zwarte lijsten en andere lijsten om de klanten in de gaten te kunnen houden [**]. Maar er is meer aan de hand.

Notarissen
Onlangs liet notarissenorganisatie KNB weten dat zij in het kader van hun misdaadbestrijdingstaken een zwarte lijst willen aanleggen van verdachte personen. Op de eigen site schrijft de organisatie:

Ploumen in NRC: ‘Wij lopen tegen de grenzen van onze geheimhoudingsplicht aan’
23-05-2022

Een eigen, vertrouwelijke grijze lijst om elkaar te waarschuwen voor verdachte personen. Daarvoor pleit Annerie Ploumen, voorzitter van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) vanmorgen in NRC. ‘Wij lopen tegen de grenzen van onze geheimhoudingsplicht aan, want wij mogen die foute persoon nu bijvoorbeeld niet op een lijst zetten om collega-notarissen te waarschuwen: “let op, bij Pietje Puk klopt iets niet”.’

Door een grijze lijst voorkom je dat de ene notaris dienstweigert vanwege verdachte omstandigheden en de verdachte persoon – daardoor wijzer geworden – bij een andere notaris aanklopt. Deze boodschap bracht de voorzitter van de KNB vanmorgen in NRC en op NPO Radio1 (bij 3.10.02). Minister voor Rechtsbescherming Franc Weerwind heeft onlangs aangegeven dat hij daarover met het notariaat in gesprek wil gaan. De afspraak daarvoor is inmiddels gemaakt. Om zo’n lijst in te voeren is een wetswijziging nodig.

Momentopname
Het interview met Ploumen was een reactie op een eerder artikel in NRC. In april schreef de krant dat de notaris zijn zaken niet op orde heeft. Deze stelling was gebaseerd op een rapportage van de intercollegiale toetsingen van de KNB. De voorzitter liet destijds weten dat de berichtgeving van de krant niet juist was. Ploumen in het NRC van vandaag hierover: ‘De toetsingen die u heeft gezien, zijn een momentopname – niet het eindresultaat. U moet het vergelijken met een foto; die weerspiegelt ook niet de hele reis. Als dit het eindresultaat was geweest, zou het voor mij volstrekt onacceptabel zijn. Wij leggen de lat hoog en dat doen we ook in die toetsingen. De realiteit is dat de Wwft over het algemeen juist goed wordt nageleefd.’

Dit is dezelfde soort zwarte lijst als de banken hanteren en die het ‘Extern Verwijzingsregister” (EVR) wordt genoemd. Kees Verhoeven noemt dit op twitter terecht ‘Gitzwarte controledrift’.

Gegevensuitwisseling banken met overheid
De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) publiceerde op 20 mei jl. het bericht Informatie delen essentieel in strijd tegen witwassen, over de nieuwe Europese antiwitwaswet (AMLR). De NVB pleit in een opinion paper voor aanpassingen van de AMLR zodat financiële instellingen makkelijker informatie met de overheid kunnen uitwisselen. Als dat gebeurt is de omstreden Wet gegevensverwerking door samenwerkingsverbanden (WGS) niet meer nodig.

Gevaarlijke ontwikkeling
De privatisering van overheidstaken naar de markt zorgt uitwisseling van gegevens over misdaadbestrijding tussen private partijen, wat een gevaarlijke ontwikkeling is en aangeeft dat ondernemingen taken toebedeeld hebben gekregen die niet bij hen thuis horen.

Het is hoog tijd dat overheidstaken weer terug gaan naar de overheid. Als de overheid wil dat banken en notarissen alert zijn op verdachte personen, moet de overheid zelf voorzieningen treffen.

Noten
[*] Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme.
[**] De belangrijkste: financiële instellingen hebben een interne zwarte lijst, het ‘Intern Verwijzingsregister’ (IVR), de onderling gedeelde zwarte lijst, het ‘Extern Verwijzingsregister” (EVR). Het BKR is een lijst van mensen met schulden, toegankelijk voor financiële instellingen en bepaalde andere ondernemingen. Verzekeraars hebben een centrale lijst van alle verzekeringsmeldingen, zowel gegronde als ongegronde.

‘Grijze lijst’.

Slechtste frame ooit.

Gitzwarte controledrift. Dat is het.https://t.co/hu7p9vbXdW

— Kees Verhoeven (@KeesVee) May 23, 2022