In een artikel las ik:

Regeldruk met industrie rond cursussen, auditcommissies, kwaliteitsinstituten, registratiebureaus die leven van de bureaucratisering van de …

Dat artikel gaat over de zorg, maar is ook op de witwasbestrijding van toepassing. Alleen daar lijken de ondernemingen aan wie in de witwasbestrijding opsporingstaken [*] zijn opgelegd zich stil te houden. Misschien dat zij in rechtstreekse contacten toezichthouders en overheid er van proberen te overtuigen dat de witwasbestrijdingsregels niet verstandig genoeg zijn.

Zo nu en dan wordt er kritiek openbaar.

Op 15 juli jl. verscheen in het FD het artikel “Pheijffer: ‘Maatregellawine geen oplossing tegen witwassen en corruptie‘”, ook te vinden op accountant.nl. Het artikel “Accountants onnodig veel tijd kwijt aan ‘krankzinnig’ FIU-formulier” verscheen op 17 juli in dezelfde krant. Op Executive Finance stond “Compliance: waarom een tsunami aan regels niet werkt“, waarin Sylvie Bleker-van Eyk, hoogleraar Compliance, wordt geïnterviewd.

De witwasbestrijdingsregelgeving kent vele problemen voor degenen die de regels moeten naleven:

• De regels veranderen snel en zijn zeer ingewikkeld.
• One-size-fits-all: regels die voor banken zijn bedacht moeten ook door MKB-ondernemers worden uitgevoerd.
• De regels zijn onvoldoende aangepast aan de specifieke kenmerken van de verschillende groepen ondernemers. Een bank heeft andere mogelijkheden dan accountants of notarissen.
• De informatievoorziening is chaotisch en onsamenhangend. Veel van de informatievoorziening kan alleen gekocht worden van compliance dienstverleners met goede contacten met de toezichthouders.
• De overheid heeft te hoge verwachtingen van automatisering (onder meer van banken) en van de mogelijkheden van compliance medewerkers.
• De ondernemingen zijn zoveel tijd kwijt met het bewijzen van hun inspanningen (‘vastleggen’) dat aan kritisch nadenken en onderzoeken nauwelijks wordt toegekomen.
• De witwasbestrijding kan leiden tot uitsluiting van bepaalde personen en groepen, zoals ook al bij FATCA is te zien, zij krijgen bepaalde diensten niet of met grote moeite van ondernemingen die zich aan de witwasbestrijdingsregels moeten houden.
• De witwasbestrijding leidt tot grootschalig verzamelen van vertrouwelijke persoonsgegevens door vele verschillende partijen, met alle privacy- en cybersecurity-risico’s voor betrokkenen van dien. Het is de vraag of de AVG wordt nageleefd. Betrokkenen worden meestal niet op de hoogte gesteld, laat staan dat zij in de gelegenheid worden gesteld om te controleren over gegevens die over hen zijn vastgelegd juist zijn. Het wachten is op een flink datalek.

Kritiek is nauwelijks te horen.

The Critical Handbook of Money Laundering
Onlangs kwam ik het boek “The Critical Handbook of Money Laundering” tegen, geschreven door Petrus C. van Duyne, Jackie H. Harvey en Liliya Y. Gelemerova. Een preview (pdf) kan gratis worden bekeken. De auteurs zetten terrorismefinanciering weg als een ‘lege mantra‘. In de introductie schrijven de auteurs:

We were driven by a simpler knowledge objective: after many years of working in the field of anti-money laundering we still had the feeling we did not understand it properly. Of course, we were well informed of the many technical and policy aspects and had published widely about them. But yet we had the feeling that we had no comprehensive grasp on the manifold relationships and interconnections of the many facets. Likewise we were baffled by the many statements about the alleged threat posed by moneylaundering which did not appear to mitigate over time. Indeed, irrespective of the putting in place of an ever more powerful apparatus against moneylaundering and an intensified control of international compliance, we never observed a lessening of the warnings against the laundering threat. That gave us a feeling of working on a puzzle with many missing pieces (or including those from another puzzle), while the manufacturer, the FATF, presents us an impressive picture on the lid. Is there a mismatch and where? This gave the drive to know in the first place: to analyse the facts and determine and discard what appeared to be non-matching myths.

From this angle the field of research looks vast but is by hindsight simple, as long as one wants to keep it simple. Soon there appeared one piece which remained difficult to integrate in the whole: terrorist finances. First, it is technically not laundering. Secondly, the amounts of reported terrorist financing are relatively low. Nevertheless, in the FATF documents money-laundering is repeatedly concatenated with terrorist financing: ML/TF with the only effect of creating a kind of lengthy empty mantra-drone. As this work is not dealing with empty mantras, we left TF out.

In hoofdstuk 1 wordt beschreven wat de reden voor het boek is en wordt besloten met de conclusie dat de ontwikkeling van de witwasbestrijding nauwelijks is gebaseerd op empirische feiten. De auteurs stellen vast dat de neiging groot is om door te gaan met bestaande data en dat niet kritisch naar de grondslag wordt gekeken.

We observe a tendency to recycle data without proper testing or searching for original sources. To move knowledge in this area forward there is clearly a need for a critical assessment or stocktaking of the current state of knowledge. A stocktaking requires an assessment of what has been contributed to our accumulated knowledge and understanding of money laundering within two domains. Firstly, from the official guidance handbooks and manuals that have been published by the authorities and, secondly, from the academic literature within its various disciplines.

Ik hoop later nog eens op dit boek terug te komen.

Tegenspraak gewenst
Het is hoog tijd dat kritisch wordt gekeken naar de witwasbestrijdingsregels, niet alleen in Nederland (waar Europese concepten en FATF-concepten klakkeloos worden overgenomen) maar ook in Europa en bij FATF en andere organisaties die over het onderwerp voorschriften een aanbevelingen produceren, zoals OECD en de Egmont Group.

PS Pieter de Kok (accountant) meldt op LinkedIn dat er bij accountants ook een uitvraagtsunami is, hij schrijft “Hoeveel monitors, enquetes en consultuitvragen gaan we nog krijgen dit jaar? AFM Monitor, NBA Monitor, Monitoring Toekomst Accountancy, Commissie Toekomst Accountancysector, Uitvraag gap Fraudeprotocol…en zo kan ik even doorgaan” en stelt voor om de uitvragen te concentreren.

—

[*] Ik noem het ‘opsporing‘ omdat van ondernemingen, zoals banken, wordt verwacht dat zij actief op zoek gaan naar criminelen / criminaliteit en dit een begrijpelijke term is. In de witwasbestrijdingsterminologie wordt het ‘monitoring‘ genoemd, monitoring van de zakelijke relatie en van de transacties.

Aanvulling 31 juli 2019
De lawine gaat gewoon verder, lees European Commission announces Anti-Money Laundering Regulation.