De ontwikkelingen in de privatisering van de criminaliteitsbestrijding volgen elkaar in hoog tempo op. Ook rond het ubo-register is het niet stil, na de ernstige flater die Europa heeft begaan door grondrechten van burgers (uiteindelijk belanghebbenden, ‘ubo’s’) op te offeren in ruil voor de misdaadbestrijding, door het ubo-register openbaar te maken.

Brief van 20 januari
Op 20 januari werd een brief van de minister van Financiën aan de Tweede Kamer bekend gemaakt over de gevolgen van de uitspraak van het Europese hof over het ubo-register [*]. Daarin wordt geconstateerd dat de uitspraak niet tot gevolg heeft dat overheidsinstanties geen toegang meer hebben. Voorts meent de minister dat ook ‘meldingsplichtige instellingen’ toegang zouden behouden, ook al is een belangrijk deel van die instellingen niet gereguleerd. De minister schrijft:

De Europese Commissie heeft tot op heden geen officiële analyse gedeeld, maar heeft wel in diverse contacten een voorlopig beeld geschetst dat in lijn is met bovenstaande.

Het kabinet gaat er van uit dat Nederland wel verder kan gaan dan wat Europees wordt geëist, maar dat dit in strijd kan zijn met Europees recht (onder meer het Handvest). Derhalve zal de Nederlandse regelgeving moeten worden aangepast:

Dit betekent dat artikel 21 van de Handelsregisterwet 2007 aanpassing behoeft en dat de toegang tot het UBO-register beperkt moet worden tot de bevoegde autoriteiten en de FIU, meldingsplichtige instellingen en personen en organisaties die een legitiem belang kunnen aantonen. Hiervoor zal spoedig een wetsvoorstel worden opgesteld.

Wwft-plichtigen
Over de toegang voor Wwft-plichtigen (‘instellingen’) schrijft de minister:

Een andere belangrijke groep gebruikers zijn de instellingen als bedoeld in de Wwft. Zij hebben een belangrijke taak als poortwachters van het financiële stelsel, en zijn onder meer verplicht cliëntenonderzoek uit te voeren. Het UBO-register is hierbij een belangrijk hulpmiddel en Wwft-instellingen zijn in dat kader verplicht het register te raadplegen, alsmede om discrepanties te melden. Zoals blijkt uit bovenstaande analyse, tornt de uitspraak van het Hof niet aan de toegang voor deze instellingen. Daarom wordt ook voor Wwft-instellingen de toegang zo snel als praktisch en uitvoeringstechnisch mogelijk hersteld. Echter, het landschap aan Wwft-instellingen is divers, evenals de technische modaliteiten waarmee deze instellingen toegang hadden tot het UBO-register. Daarbij zijn veel Wwft-instellingen niet rechtstreeks op het UBO-register aangesloten, maar via ICT-leveranciers die geen legitiem belang hebben voor inzage van UBO-informatie. Het identificeren van welke individuele instellingen toegang kunnen hebben en dit technisch en praktisch inregelen is derhalve complex en kost tijd. Hierbij is een belangrijke gebruikersgroep de grootbanken. Deze instellingen zijn relatief eenvoudig te identificeren en aan te sluiten. Verwacht wordt dat de toegang voor deze groep relatief snel kan worden hersteld. De komende tijd zal worden ingezet om ook andere groepen Wwft-instellingen zo snel mogelijk aan te sluiten.

Overigens klopt in het citaat niet dat het ubo-register een ‘hulpmiddel’ bij het cliëntenonderzoek door Wwft-plichtigen zou zijn. De enige taak die Wwft-plichtigen hebben is de juistheid van de registratie in het ubo-register van cliënten te verifiëren.

Nu Wwft-plichtigen deze verificatieplicht hebben, gaat de minister ook in op de gevolgen van het op dit moment niet toegankelijk zijn van het register.

Legitiem belang
Onderzocht wordt hoe de toegang van personen en organisaties die een legitiem belang kunnen aantonen wordt geregeld. Daarover schrijft de minister onder meer:

Bij de vormgeving van die werkwijze worden de in deze uitspraak genoemde groepen meegenomen, te weten de pers (waaronder onderzoeksjournalistiek) en maatschappelijke organisaties die zich bezighouden met het voorkomen en bestrijden van witwassen en terrorismefinanciering, personen die de identiteit van een UBO willen kennen omdat zij daar mogelijk transacties mee aangaan, alsmede – voor zover die niet al onder categorie a of b vallen – financiële instellingen en autoriteiten die betrokken zijn bij de bestrijding van delicten op het gebied van witwassen of terrorismefinanciering. Op verzoek van uw Kamer zal ik hierbij specifiek kijken naar schadeverzekeraars die in het kader van sanctieregelgeving onderzoek moeten verrichten naar de UBOs van hun cliënten.

Registreren van ubo’s gaat door
De uitspraak heeft geen gevolgen voor de verplichting van entiteiten om hun ubo’s te registreren. Opgemerkt wordt dat degenen die niet hebben geregistreerd in afwachting van de uitspraak dit boetevrij kunnen doen tot 1 februari a.s.

Ubo-register trusts en soortgelijke juridische constructies
Uit dit register is nog geen informatie verstrekt. Voor dat register zal dezelfde regeling worden getroffen.

Gevolgen hof uitspraak over inzage
In de brief wordt niet ingegaan op de gevolgen van de recente uitspraak van het Europese Hof over de Oostenrijkse Post (blog). Gevolg daarvan is dat de Kamer van Koophandel de ubo zal moeten informeren wie inzage heeft gehad in zijn persoonsgegevens.

[*] Bericht over uitspraak, nadere berichten: 1, 2, 3, 4.

Meer informatie:

• Brief aan de Tweede Kamer, versie rijksoverheid, versie Tweede Kamer site.
• Document van het Europese hof met een korte toelichting (door de minister een ‘review’ genoemd), versie site rijksoverheid, versie site Tweede Kamer.
• Beslisnota’s, versie rijksoverheid, versie Tweede Kamer site.

De media hebben aandacht aan de brief besteed, zie onder meer TaxLive.