Op 27 december hoorde ik op de radio een bericht dat de ondernemersbrancheorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland bezwaar maken tegen de wijze waarop banken de kosten van hun criminaliteitsbestrijdingstaken [1] uitvoeren. Inmiddels is bij de media doorgedrongen dat klanten tegenwoordig een moderne vorm van belasting betalen, nl. de Wwft-heffing aan banken. Op 27 december schreef de NOS ‘Bedrijven, stichtingen en kerken moeten van banken meebetalen aan witwasonderzoek‘. Daarin wordt een woordvoerder van de voornoemde brancheorganisaties geciteerd met:

“Ondernemers hebben al veel last van de witwasmaatregelen van banken omdat ze strenger zijn dan strikt genomen zou moeten. En nu wordt de rekening ook nog eens neergelegd bij ondernemers.”

Simplistische kostenverdeling
Storend is dat banken bij het doorberekenen van kosten een hoogst merkwaardig systeem van toedeling toepassen, waarbij organisaties en entiteiten waarvan helder is dat zij geen hoog criminaliteitsrisico vormen (zoals pensioenbv’s en kerkgenootschappen) in dezelfde risicocategorie worden ingedeeld als ondernemingen met grote geldstromen en internationale activiteiten. Zie bijvoorbeeld het schema van ING waarin bv’s, coöperaties, kerkgenootschappen, buitenlandse rechtsvormen en ‘overige’ rechtsvormen allen het zelfde tarief, EUR 7,50 per maand, in rekening krijgen gebracht, terwijl er grote verschillen zijn tussen deze organisaties als het om criminaliteitsrisico’s gaat. ING schrijft dat de rechtsvorm voor een belangrijk deel de complexiteit en dus de mate van klantonderzoek bepaalt, hetgeen een mededeling is die niet strookt met de Wwft.

Het maakt een vreemde indruk, als in aanmerking wordt genomen dat banken zeer hoge boetes van de overheid hebben gekregen wegens vermeende nalatigheid op criminaliteitsbestrijdingsgebied [2], boetes die de kosten die klanten doorberekend krijgen sterk overtreffen.

Verificatie van de identiteit heeft niets met de Wwft te maken
Bankiers houden er soms een aparte onderbouwing van de hoogte van de kosten op na, waarbij onder meer identificeren en verifiëren van de identiteit als een ‘tijdrovend’ en kostbaar onderdeel van de Wwft-verplichtingen wordt genoemd. Dat is natuurlijk niet juist, het behoort tot de contractenrechtelijke basics dat je je cliënt en diens vertegenwoordigers identificeert/verifieert.

Geen verantwoording
Hoogst merkwaardig is dat banken een overheidstaak uitvoeren maar aan de burger geen verantwoording hoeven af te leggen over de manier waarop zij hun taken uitvoeren, over de kosten die zij maken en over de wijze waarop die kosten in de tarieven worden verwerkt.

Geld over de balk gooien
Han de Jong legt in zijn artikel 13.000 poortwachters – rijkelijk veel, dunkt mij de situatie nog een keer uit: van banken wordt iets verwacht waarin de overheid niet slaagt (criminelen opsporen), terwijl de banken dat doen met veel meer personeel dan de overheid. Bij de banken werken 13.000 mensen die invulling aan de criminaliteitsopsporingstaak moeten geven, terwijl een veel kleiner team bij FIU-Nederland meldingen moet analyseren en politie 40.000 agenten op straat heeft waarvan maar een beperkt deel iets aan bestrijding van financieel-economische criminaliteit doet. Het ‘poortwachters’ systeem is een kostbare geschiedenis, waarvan niet is aangetoond dat het bijdraagt aan de misdaadbestrijding, constateert De Jong. Hij besluit met:

Stelt iemand zich nog wel eens de vraag of het hebben van 13.000 poortwachters maatschappelijk en economisch wel verantwoord is? Nee, natuurlijk niet. De politie wordt uit de algemene middelen betaald. Die zijn schaars en ondanks de roep om meer blauw op straat is er dus altijd druk om er niet te veel aan te besteden en zo efficiënt mogelijk te werken. De poortwachters staan bij de banken op de loonlijst. Dat de hoge eisen die aan het witwasonderzoek worden gesteld hoge kosten met zich meebrengen is niet het probleem van de politiek, de overheid of de toezichthouder maar van de banken. De gewone man/vrouw vindt het misschien zelfs wel mooi dat banken worden ‘aangepakt’ en realiseert zich kennelijk niet dat hij/zij de rekening betaalt.

Kritiek is verboden
Het maakt duidelijk hoe ongewenst het is dat overheidstaken bij private bedrijven worden belegd, bedrijven die allereerst niet geschikt zijn voor hun taak en die vervolgens geen verantwoording aan de  burger afleggen over de wijze waarop zij de overheidsactiviteiten uitvoeren en doorberekenen.

Overigens mogen banken geen kritiek op de witwasbestrijdingsconcepten uitoefenen want dan gaat hun kop er figuurlijk af, dan worden ze als luiwammesen en maffiamaatjes aangemerkt (een effectieve manier om inhoudelijke kritiek verdacht te maken en de discussie dood te slaan) [3].

Europa is intussen bezig om het door middel van het AML Package nog erger te maken.

Meer informatie:

Enige andere artikelen over de kosten die banken doorberekenen:

• Kerken willen niet meebetalen aan het antiwitwasonderzoek van banken. ‘Alle extra kosten zijn te veel, we bestaan van vrijwillige bijdragen van leden‘, Friesch Dagblad (betaalmuur).
• Banken berekenen deel kosten witwasonderzoek door, Peter Olsthoorn in Accountant.nl.
• Op Kassa verscheen een bericht van een VvE-bestuurder die constateert dat de VvE van SNS Bank een hoger tarief in de maag krijgt gesplitst dan een vereniging. Hoewel een VvE een andere rechtsvorm is dan een vereniging, staat het risicoprofiel daar helemaal los van.
• Volksbank gaat kosten klantonderzoek doorberekenen aan zakelijke klant, Accountancy Vanmorgen.
• ABN Amro gaf € 465 mln uit door Wwft, € 480 mln aan schikking, Accountancy Vanmorgen.

Aan het onderwerp besteed ik al enige tijd aandacht, zie de berichten op dit blog met de tag kosten witwasbestrijding.

Noten
[1] Bekend onder de naam ‘witwasbestrijding’, gebaseerd op de Wwft, de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme.
[2] Wat mij betreft zijn de verwachtingen van de overheden van banken zwaar overdreven, banken kennen hun klanten helemaal niet, zeker nu zij zich hebben ontwikkeld tot digitale dienstverleners die nauwelijks meer kantoren hebben. Het FD schreef op 29 december jl.: ‘Drie grootste banken sloten dit jaar meer dan 100 kantoren’.
[3] Ook bij bankiers kritiek is er op het systeem, zie onder meer een artikel bij SEH, “Het Financiële Dagblad (link alleen voor abonnees) tekent uit de mond van hooggeplaatste bankiers op dat ze al 10 jaar vinden dat de Wwft niet uitvoerbaar is, op de wijze zoals nu van ze verwacht wordt. Maar als ze kritiek uiten, leidt dat tot meer controles en reprimandes. Daarom hielden veel banken zich in het openbaar stil, zo stelt een anonieme bron van het FD.”.
Han de Jong schrijft: “En de banken? Die zien het wellicht met lede ogen aan, maar zij kunnen op weinig maatschappelijke sympathie rekenen en moeten zich gedeisd houden. Misschien proberen banken de aandacht juist wel te vestigen op de hoge kosten door een deel daarvan nu zichtbaar te maken voor klanten“.