Wwft-watchers kunnen aan de slag met het ongecorrigeerd stenogram van de vergadering van gisteren. Verder zijn er drie moties gepubliceerd (uboregister, definitie ubo en lidstaatopties).

Uit het verslag

De ruime betekenis van het ubo-begrip lijkt te zijn doorgedrongen, één van de kamerleden merkt op:

De minister van Financiën geeft aan dat het UBO-register later zal worden uitgewerkt in een wetsvoorstel, maar hij gaat er in de memorie van toelichting wel op in. Begrijp ik nu goed dat het de ambitie is om dit echt voor elke rechtspersoon te gaan regelen, dat overal een UBO moet kunnen worden aangewezen? Dat betekent dat zelfs Natuurmonumenten straks een UBO heeft. Dat leidt tot koddige situaties. Kan de minister van Financiën aangeven wat dat in de praktijk betekent? Stel: Natuurmonumenten krijgt een legaat van een miljoen waarvan de herkomst niet meteen duidelijk is. Welke bellen gaan er dan bij de bank rinkelen? Welke bestuurder van Natuurmonumenten wordt dan als UBO aangesproken? Wat voor vragen kan hij of zij van de bank verwachten? Als ik dan toch bezig ben, kan de minister dan ook aangeven wie de UBO is van achtereenvolgens voetbalclub Feyenoord, het CDA en de Staat der Nederlanden? Wat gebeurt er als deze rechtspersonen een onduidelijk legaat krijgen? Ze hebben allemaal een rechtspersoonlijkheid, ze zijn allemaal cliënt in de zin van dit wetsvoorstel. Ik stel die vraag omdat die banken die vraag straks ook moeten stellen.

Deze vragensteller wordt meteen door één van de misdaadbestrijders uit de tweede kamer tot de orde geroepen. Vervolgens gaat de discussie over de bekende criminaliteitsbestrijdingsthema’s en niet over de vraag of de Wwft wel praktisch uitvoerbaar is en leidt tot het beoogde doel.

De minister van financiën heeft het poortwachtersproza goed onder de knie:

De Wwft-instellingen moeten daarmee voorkomen dat hun diensten worden gebruikt voor witwassen of terrorismefinanciering. Zeer logisch, zou je kunnen zeggen, juist omdat zij de poortwachters van ons financiële stelsel zijn. Het is duidelijk dat daarbij een belangrijke taak wordt neergelegd bij juist die Wwft-instellingen.

De makelaar, het garagebedrijf en Regus als poortwachters van ons financiële stelsel, het blijft opmerkelijk.

Trustkantoren
Er wordt tijdens de behandeling heel veel over trustkantoren gesproken, wat de vraag oproept waarom ondernemend Nederland geconfronteerd wordt met regelgeving die kennelijk alleen voor trustkantoren bedoeld is.

Iedere rechtspersoon een ubo
Op de vraag of iedere rechtspersoon een ubo moet hebben antwoordt de minister:

De heer Van der Linde vroeg of het de ambitie is om voor elke rechtspersoon een UBO aan te wijzen. De vierde anti-witwasrichtlijn — het blijft een lang en moeilijk woord — bepaalt dat elke EU-lidstaat een register moet hebben met informatie over vennootschappen en andere juridische entiteiten die in Nederland zijn opgericht. En “vennootschappen en andere juridische entiteiten” komt overeen met ondernemingen en rechtspersonen als bedoeld in de Handelsregisterwet. Enkele uitzonderingen daargelaten moet dus elke onderneming en elke rechtspersoon die in het Handelsregister staat ingeschreven ook een UBO opgeven.

Waarom deze vreemde regeling in Europa is bedacht, vertelt de minister niet. Maar de minister bevestigt dat het CDA, Natuurmonumenten en de Staat der Nederlanden allen een of meerdere ubo’s zullen hebben,

Minister Hoekstra:
Ja. Ook daar zal dus een UBO aangewezen moeten worden. Ik zou het voorbeeld overigens graag willen beperken tot Natuurmonumenten. Dat is, denk ik, voor alle aanwezigen hier een betere vergelijking. Ik zou voor de tweede termijn nog even specifiek kunnen kijken wat daar de consequenties van zijn. Maar de hoofdregel is wel heel evident. Die is namelijk wel zoals ik die net geschetst heb. Het is vanwege de Handelsregisterwet. Het is ook de vraag of daar nog wat aan te knutselen valt, maar laat ik nog iets meer inkleuring geven juist wat betreft de bestuurder, want daar was de heer Van der Linde ook naar op zoek in het voorbeeld van Natuurmonumenten.

Vervolgens gaat de minister snel verder met trustkantoren. Op een later tijdstip hebben de ambtenaren een antwoord kunnen aanleveren en zegt de minister:

Ik zal een wat langer antwoord geven in de richting van de heer Van der Linde. Bij AMvB zal per entiteit bepaald worden wie hier onder “ten minste” moet worden verstaan. Daarbij is het wel van belang om aan te geven dat het bij bijvoorbeeld Natuurmonumenten en vrijwel alle politieke partijen om een vereniging gaat. Daarmee is dat weer een andere casus dan Feyenoord, dat ook werd genoemd. Bij mijn weten is dat een nv; mogelijk is er ook nog wel een vereniging, maar daar wil ik van af zijn. In ieder geval heeft Feyenoord een nv. Bij een vereniging kwalificeer je onder meer de personen die bij ontbinding van de vereniging recht hebben op een aandeel van 25% als UBO. Zou op deze grond of op andere bij AMvB genoemde gronden geen UBO gevonden worden — dat is in de meeste gevallen niet zo waarschijnlijk, maar dat zou wel kunnen — dan dient bij wijze van uitzondering het partijbestuur als UBO te worden aangemerkt.

Waar is dat bijvoorbeeld relevant? Je kunt je voorstellen dat dat bijvoorbeeld relevant is bij een politieke partij. Dat zou ook bij Natuurmonumenten het geval kunnen zijn, maar die casuïstiek ken ik iets minder goed. Dan zijn het de individuele leden van het partijbestuur, want je moet een oplossing verzinnen. Bij een nv, bijvoorbeeld Feyenoord, zijn de UBO’s in ieder geval de personen die meer dan 25% van de aandelen hebben. Ik zie de heer Van der Linde zich al afvragen: wat als die er niet zijn? Zijn er geen natuurlijke personen die op grond van deze logica als UBO kwalificeren, dan kan er natuurlijk op andere wijze sprake zijn van uiteindelijke zeggenschap. Daarbij kan gedacht worden aan de bevoegdheid om bestuurders te benoemen of te ontslaan. We gaan steeds verder het lijstje af, en komen bij een steeds grotere onwaarschijnlijkheid, maar het is toch wel belangrijk dat ik het benoem: in het uiterste geval, bij hoge uitzondering, kan ook bij een nv het hogere leidinggevende personeel als UBO worden aangemerkt. Maar dat kan echt alleen als op geen enkele andere grond een persoon met uiteindelijke zeggenschap kan worden aangewezen.

Ubo en trustkantoor
Er wordt een opmerkelijke motie aangenomen:

constaterende dat het versluieren van de uiteindelijke belanghebbende als het gaat om financiële constructies moet worden tegengegaan met een zogenaamd UBO-register;

constaterende dat een trustkantoor vaak belangen behartigt om te voorkomen dat de uiteindelijke belanghebbende bekend wordt en dat deze vorm gebruikt kan worden voor belastingontwijking, belastingontduiking, witwassen en/of terrorismefinanciering;

constaterende dat de regering voorziet dat hoger leidinggevend personeel van een trustkantoor ook als uiteindelijke begunstigde in het register kan worden geregistreerd;

van mening dat door de mogelijkheid om hoger leidinggevend personeel van een trustkantoor op te nemen als uiteindelijke begunstigde van een fiscale constructie geen recht wordt gedaan om de versluiering tegen te gaan;

verzoekt de regering in de uitwerking van het UBO-register onmogelijk te maken dat personeel van een trustkantoor gebruikt kan worden om de uiteindelijke belanghebbende uit het zicht van de fiscus of justitie te houden,

Zouden de kamerleden wel begrijpen wat een ubo is?

Van 25% naar 10%
En dan komt er nog een motie over de verlaging van het 25% criterium voor vennootschappen naar 10%:

van mening dat de registratie van de Ultimate Beneficial Owner (hierna: UBO) van belang is voor opsporing en vervolging van witwassen en belastingontduiking;
van mening dat een UBO-register een afschrikwekkende werking heeft vooraf;
van mening dat een aanscherping van de definitie van UBO beide effecten ondersteunt;
constaterende dat de uitwerking van het UBO-register volgt in een nog naar de Kamer te sturen implementatiewet;
verzoekt de regering om de definitie van UBO aan te scherpen van 25% +1 naar 10%,

Een heel verstandige motie (grapje, nee dus: verschrikkelijke bureaucratie). Overigens zal het afschrikwekkende van het ubo-register er vooral uit bestaan dat bijna alle Nederlanders er in zullen worden opgenomen, bijvoorbeeld als pensioengerechtigde (want dan ben je ubo van de stichting pensioenfonds).

De kamerleden gaan klakkeloos akkoord met afzonderlijke behandeling van het ubo-register-wetsvoorstel, terwijl de ubo tijdens deze vergadering al zo uitgebreid aan de orde is geweest…

Tot slot

Het bovenstaande is een eerste impressie naar aanleiding van het doorlezen van het ongecorrigeerd stenogram. Mijn zorgen over het intellectueel niveau waarop deze regelgeving tot stand komt, blijven.

Aanvulling 28 februari 2018
Uit een op de site van de tweede kamer gepubliceerd bericht blijkt dat het wetsvoorstel kritiekloos wordt geaccepteerd. Van enige reflectie op de effectiviteit van de maatregelen, de bureaucratie die er het gevolg van is en het sleepnet effect van de brede definitie van PEP en ubo (uiteindelijk belanghebbende) is geen sprake.