In 2011 ging de overheid van start met datamining van rechtspersonen, lees mijn artikel uit dat jaar. Dit is een van de taken van de Dienst Justis van het ministerie van Veiligheid, die onder ‘producten’ (ik blijf het vreemd vinden dat de overheid denkt producten te leveren) onder meer vermeldt: “Toezicht op rechtspersonen. Netwerktekeningen en risicomeldingen“. In 2021 schreef ik over het WODC-onderzoek naar de effectiviteit.

Op 14 december jl. stuurde de minister van Veiligheid een brief aan de Tweede Kamer over de Wet controle op rechtspersonen (Wcr). Het doel van de wet wordt als volgt beschreven:

De Wcr heeft tot doel om met behulp van doorlopend toezicht misbruik van rechtspersonen, zoals naamloze vennootschappen, besloten vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid en stichtingen, te voorkomen en te bestrijden. De controle richt zich op de rechtspersoon, de bestuurder(s) en andere personen die een relatie met de rechtspersoon hebben. (…)

Controle van rechtspersonen door Justis begint bij een geautomatiseerde screening op basis van mutaties (wijzigingen) in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel, om vast te stellen of er een verhoogd risico op misbruik van de rechtspersoon is. Voor dit geautomatiseerde toezicht met het systeem RADAR betrekt Justis dagelijks gegevens uit vier bronnen: het Handelsregister, de Justitiële Documentatiedienst (JDS), de Basisregistratie Personen (BRP) en het Centraal Insolventieregister (CIR). De gegevens worden vergeleken met risicoprofielen: combinaties van kenmerken van verschillende fraudevormen die op verhoogde risico’s wijzen, zoals meerdere bestuurswisselingen in combinatie met financiële onregelmatigheden.

De afdeling Toezicht op Rechtspersonen, Analyse, Controle en Kennisgeving (TRACK) is binnen Justis verantwoordelijk voor de uitvoering van de wet.

De minister van Veiligheid biedt een tweede rapport aan over de effectiviteit van de Wcr, waarin (net als eerder WODC), wordt aangegeven dat een fundamenteel probleem blijft dat niet inzichtelijk is of en hoe groot de bijdrage van de Wcr aan de aanpak van misbruik van rechtspersonen is.

Het is opvallend dat een overheid met een veel betere informatiepositie dan de private sector, niet in staat is om op een effectieve wijze te signaleren welke rechtspersonen een criminaliteitsrisico vormen. Het is merkwaardig dat de overheid veronderstelt dat private partijen zoals banken dat in het kader van de witwasbestrijding (Wwft) wel kunnen.

Hier zou lering uit getrokken moeten worden.