Onlangs kwam ik een artikel tegen waarin hoog werd opgegeven van de site zichtopondermijning.nl, een site waar ik in 2020 over heb geschreven. Een snelle blik leerde me dat de vreemde verhalen die ik in 2020 zag er nog steeds op staan. Hierna enkele aantekeningen.

Vastgoed

Verdachte stichtingen
Men is nog steeds niet goed op de hoogte van de rechtsvorm stichting en van het fenomeen van certificering [1], zo wordt verondersteld dat de bestuurder van de stichting ‘juridisch eigenaar’ daarvan is, hoogst merkwaardig, ik raad de auteurs van deze pagina aan rechten te gaan studeren en speciale aandacht aan het rechtspersonenrecht te geven.
Ook de rare ‘risico-indicatoren’ zijn er nog steeds, kijk bij ‘Kenmerken eigenaar: Rechtspersoon‘ waar de volgende soorten risicovolle rechtspersonen worden genoemd:

Profielen voor rechtspersonen die eigenaar zijn:
1. Veroordeelde eigenaar
2. Stichting met alleenbestuurder
3. Stichting met beroepsbestuurder
4. Stichting met alleen- en beroepsbestuurder

Vermoedelijk wordt met rubriek 1. een rechtspersoon bedoeld die eigenaar van vastgoed is en waarvan de eigenaar (aandeelhouder e.d.) is veroordeeld. Er worden op de site drie soorten stichtingen genoemd, die als volgt worden toegelicht:

Stichting met alleen- en beroepsbestuurder
Eigenaar is stichting (exclusief woningcorporaties) met één natuurlijk persoon als bestuurder die de enige bestuurder is van de stichting. Deze persoon bestuurt meer dan vijf stichtingen

Hier volgt uit dat iedere stichting die eigenaar van vastgoed is en één bestuurder heeft per definitie verdacht is (rubriek 2). Verder zijn alle stichtingen verdacht met een bestuurder (natuurlijke persoon) die meer dan vijf stichtingen met vastgoed bestuurt (rubriek 3). Een onderbouwing van deze ‘risico-indicatoren’ kom ik niet tegen.

Onverklaarbare woningaankopen
Helemaal vaag wordt het als er over onverklaarbare woningaankopen [2] wordt gesproken. Zo te zien denkt men op basis van gegevens uit overheidsbronnen daar iets over te kunnen afleiden, terwijl die verschillende overheidsbronnen inhoudelijk sterk verschillen.

Verdachte hypotheken
Men spreekt ook over het fenomeen van verdachte hypotheken. Dat zijn hypotheken die niet worden gegeven door een financiële instelling [3]. Deze veronderstelling lijkt me onjuist aangezien particulieren als ze leningen verstrekken hypothecaire zekerheid kunnen vragen. Natuurlijk kunnen ook criminelen leningen verstrekken, maar is de omvang daarvan zo groot dat alle hypotheken aan anderen dan financiële instellingen verdacht mogen worden gemaakt?

Analyses

Gerubriceerd naar een aantal onderwerpen worden ‘analyses’ gepresenteerd, die volgens de algemene toelichting voornamelijk op CBS gegevens zijn gebaseerd. Op welke manier men tot de cijfermatige overzichten is gekomen wordt niet toegelicht, de vraag is hoe zeker de rubriceringen zijn die gepresenteerd worden, nu er van meerdere niet op elkaar afgestemde bronnen gebruikt worden. In een passage over ‘onbekende eigenaren van woningen’ wordt erkend dat het cijfermateriaal niet klopte [4]. Het zou me niets verbazen als het zelfde geldt voor andere ‘resultaten’ op deze site.

Het lijkt er op dat men het nodige dubbele werk verricht, zo verwijst de pagina ‘Verdachte transacties’ naar FIU-Nederland en rijst de vraag wat men hier in de gemeentelijke praktijk aan heeft.

Het zou goed zijn als deze site eens wetenschappelijk werd geanalyseerd om te zien of de pretenties van de cijfers, bijvoorbeeld per regio, waar kunnen worden gemaakt.

Tot slot

De vraag bij al dit moois rijst waarom gemeenten zich met financiële structuren en vastgoed bezig moeten houden, terwijl het duidelijk is dat zij onvoldoende juridische kennis hebben.

Noten

[1] Onder het kopje ‘Hypotheken’ op de pagina ‘Mogelijk misbruik van vastgoed’  wordt verondersteld dat het deponeren van jaarrekeningen informatie over de bedrijfsvoering zou opleveren, terwijl het informatiegehalte van de publicatiestukken van kleine bv’s zeer gering is. Het verschil tussen stichtingen en kleine bv’s is op dat punt minimaal.
Ook is onjuist dat witwaspraktijken verborgen kunnen blijven als de bestuurder van een rechtspersoon een ander is dan degene die recht heeft op dividend (bij stichtingen administratiekantoor wordt het dividend door de stichting doorgegeven aan de certificaathouders).

[2] Dit wordt gedefinieerd als het kopen van een woning voor een bedrag waar de koper niet voldoende (geregistreerd) geld voor heeft en/of dat niet gedekt is door een hypotheek. In de passage staat ook “Vanaf 1 januari 2014 is het verboden om onroerende goederen te financieren met contant geld“, geen idee waar dat op gebaseerd is al zullen bij zowel notarissen als banken alle alle alarmbellen af gaan.

[3] “Er bestaat een verhoogd risico op witwassen wanneer de financier (hypotheeknemer) van een hypothecaire lening geen Nederlandse bank is, maar een rechtspersoon die niet vergund is door de AFM en/of DNB, een natuurlijk persoon of een buitenlands bedrijf“.

[4] “Sinds de update van juli 2020 bevatte het dashboard Zicht op Ondermijning een risico-indicator Onbekende eigenaar. Met dat profiel werd geprobeerd inzicht te geven in de aantallen woningen in gemeenten en wijken waarvan de eigenaar niet bekend was. Dat gebeurde op drie manieren:

1. Het fiscaalnummer van de eigenaar ontbrak in de gebruikte eigendomsbestanden;
2. Het fiscaalnummer van de eigenaar die een persoon was, kwam niet voor in de Basisregistratie Personen (BRP);
3. Het fiscaalnummer van de eigenaar die een bedrijf was (het RSIN), kwam niet voor in het Algemeen Bedrijven Register (ABR).

Een nadere analyse in samenwerking met de Belastingdienst heeft uitgewezen dat het profiel geen juist beeld gaf van onbekende woningeigenaren in de context van ondermijnende criminaliteit. De grote omvang van en dynamiek in het profiel hingen grotendeels samen met ontwikkelingen in de kwaliteit van de gebruikte administraties, een correctie op overleden woningeigenaren en de effecten van nieuwe of gefuseerde gemeenten.

Het profiel is om die reden eind januari 2021 van het dashboard verwijderd. De eerder gepubliceerde resultaten lenen zich niet voor conclusies over de aantallen woningen waarvan de eigenaar onbekend zou zijn. Neem voor verdere vragen contact op met zichtopondermijning@ictu.nl.“