Gedreven door de inofficiële wereldregering Financial Action Task Force (FATF) en Europa is in alle Europese landen zichtbaar hoe de criminaliteitsbestrijding ontmenselijkt.

Een fraai voorbeeld kwam ik tegen in een Duitse regeling op grond van de Duitse antiwitwaswet [1]. De Duitsers kennen een speciale meldplicht op het gebied van vastgoed [2]. Als er sprake is van bepaalde feiten, moeten de witwasbestrijdingsplichtigen (banken, notarissen, makelaars e.d.) altijd een melding van vermoedelijke criminaliteit doen en mogen ze de melding alleen achterwege laten als ze aan de autoriteiten kunnen bewijzen dat er niet van criminaliteit sprake is (§ 7) [3]. Zoiets kan menselijkerwijs natuurlijk nooit bewezen worden, zodat veiligheidshalve alles gemeld zal worden.

Verdachte omstandigheden op grond van de Duitse regeling

Schurkenstaten en geliste personen
Voor de hand ligt dat er gemeld moet worden als er een relatie is met schurkenstaten en met personen die op sanctielijsten staan (§ 3). Dat zijn de bekende meldplichten op grond van de antiwitwaswet.

Treuhand
Er moet door de Duitsers gemeld worden als een vermogensbestanddeel “treuhänderisch gehalten wird oder gehalten werden soll” en aanverwante gebeurtenissen (maar dat doet niet iedere burger) (§ 4). Anders gezegd: de wetgever is van mening dat treuhänderisch houden van vermogen per definitie verdacht is en aan de overheid gemeld moet worden zodat er opsporingsonderzoek kan plaats vinden. Op dezelfde manier zou men in Nederland een transactie verdacht kunnen verklaren als het vastgoed wordt verworven door een commanditaire vennootschap of door een kapitaalvennootschap waarvan alle aandelen gecertificeerd zijn via een stichting administratiekantoor.

§ 4 bevat ook andere meldingsgronden, onder meer bij DAC6-kenmerken [4].

Verdachte volmacht
Volgens § 5 moet er gemeld worden als er iets met de volmacht aan de hand is, wat vreemd is, nu ook het Duitse privaatrecht bepaalde eisen zal stellen aan volmachten. Je zou verwachten dat een dergelijke regeling niet nodig is. Het laat een ontwikkeling zie die ook in Nederland zichtbaar is, namelijk dat in het financiële recht een eigen privaatrecht wordt gecreëerd. Volgens de regeling moet onder meer gemeld worden als de volmacht ‘vals’ of ‘vervalst’ is (mij lijkt dat je daar geen regeling voor nodig hebt), maar ook als de gevolmachtigde “aufgrund einer Vollmacht handelt, deren Grundverhältnis für den Verpflichteten nicht erkennbar ist“, wat zou dat betekenen? Het voegt in ieder geval wel een item toe aan de vinklijst die de witwasbestrijdingsplichtigen moeten hanteren.

Helemaal interessant is dat gemeld moet worden als de volmacht is gewaarmerkt door de Duitse consul in een schurkenstaat [5]. Je zou zeggen dat belangrijker is wat de relatie van degene die de volmacht krijgt is met de schurkenstaat, dan wie de volmacht gewaarmerkt heeft. En als de Duitse consuls uit schurkenstaten niet te vertrouwen zijn, waarom heeft Duitsland daar dan nog consuls. Hoera! Weer een item voor de vinklijst!

Contanten en crypto zijn per definitie verdacht
In § 6 wordt een opsomming gegeven van meldingsgronden vanwege de wijze van betaling, wat niet alleen contante betaling en betaling met cryptovaluta betreft [6].

Rekening in een ander land is verdacht
Het is volgens § 6 ook verdacht als de betaling plaats vindt door middel van een bankrekening in een ander land, tenzij de houder van de rekening daar woont of gevestigd is. Een dergelijke betaling moet worden gemeld aan de overheid.

Dus als een naar Duitsland geëmigreerde persoon uit Polen daar nog een bankrekening heeft en via die bankrekening de koopprijs voor vastgoed voldoet, is hij een vermoedelijke crimineel. Bijzonder.

Mij lijkt bij betalingen relevanter of de rekening op de naam van koper staat en of het adres klopt.

Vooruitbetaling is altijd verdacht
In diezelfde § 6 wordt het verdacht verklaard als de koopprijs of een deel daarvan reeds voor de overdracht van het vastgoed wordt betaald, als het vooruitbetaalde bedrag meer dan 10.000 euro is. Dus betaling van een voorschot op de koopprijs levert per definitie een vermoeden van criminaliteit op.

Betaling aan/van anderen dan partijen bij de transactie
Bij een transactie is het logisch dat de koper aan de verkoper betaalt, betaling aan een ander lijkt me per definitie verdacht. De ontwerper van de regeling denkt daar anders over en vindt het normaal dat er ook betaald mag worden door/aan onder meer:

• de huidige of voormalige echtgenoot c.s.;
• een bloedverwant in de eerste graad;
• een witwasbestrijdingsplichtige.

Hoogst raadselachtig. In ieder geval levert § 6 lid 4 weer een mooi item voor de vinklijst op.

Door- of terugverkoop binnen drie jaar moet worden gevolgd
Als met het object binnen drie jaar een transactie plaats vindt, is dat verdacht. Gelukkig hoeft doorverkoop binnen drie jaar alleen te worden gemeld bij een afwijkende koopprijs zonder onderbouwing. Terugverkoop binnen drie jaar aan de verkoper is ook verdacht, tenzij er een nachvollziehbarer Grund is (§ 6 lid 5).

Deze regel heeft tot gevolg dat de witwasbestrijdingsplichtige alle transacties waarbij hij betrokken is geweest drie jaar in de gaten moet houden, dus daar zit een prijskaartje aan. De vraag is natuurlijk hoe vaak transacties binnen drie jaar verdacht zijn. Als dat er heel weinig zijn, is dat het prijskaartje mogelijk niet waard.

Tot slot

Het is interessant om te zien wat het effect van deze bureaucratie is. Voor ondernemers uit het midden- en kleinbedrijf zal het steeds lastiger worden om te begrijpen wat de regels zijn en compliance dienstverlening is kostbaar, dus mogelijk is deze regelgeving een stimulans voor het grootbedrijf en worden bepaalde diensten door de hogere kosten onbereikbaar voor gewone burgers en het mkb. Een neveneffect van de bureaucratie is dat ondernemers zoveel tijd kwijt zijn met vinklijstjes, dat ze aan het echt beoordelen van de omstandigheden van de transactie niet meer toe komen.

Er zal veel geld verspild gaan worden aan activiteiten die niets opleveren. Dat is helaas kenmerkend voor de concepten van de witwasbestrijding.

Noten

[1] Geldwäschegesetz, afgekort als ‘GwG’. De Nederlandse pendant is de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft), een wet die inmiddels berucht is vanwege de wijze waarop banken de grondrechten van burgers schenden. In zowel de GwG als de Wwft krijgen private bedrijven overheidstaken toebedeeld. Zij moeten hun klanten volledig analyseren en monitoren op crimineel gedrag en als zij mogelijke criminaliteit waarnemen moeten zij dat melden als ‘ongebruikelijke transactie’ bij een onderdeel van de politie, genaamd FIU-Nederland.

[2] De regeling heet: Geldwäschegesetzmeldepflichtverordnung-Immobilien  (afkorting GwGMeldV-Immobilien).

[3] Een van de kenmerken van de witwasbestrijding is dat de witwasbestrijdingsplichtigen moeten bewijzen dat zij deugdzaam zijn en alle onderzoeken hebben gedaan. In p§ 7 staat het er op de bekende wijze: “Die Tatsachen, aufgrund derer nach Satz 1 von einer Meldung abgesehen wird, sind nach § 8 Absatz 1 Satz 1 Nummer 4 des Geldwäschegesetzes aufzuzeichnen. Die Dokumentation ist für Zwecke der aufsichtlichen Prüfung aufzubewahren.” Wat niet is geregistreerd, bestaat niet.

[4] DAC6 is een Europese wet op grond waarvan grensoverschrijdende transacties die mogelijk tot belastingvoordeel leiden moeten worden gemeld, zie mijn DAC6 berichten. Een DAC6 melding niet hoeft te betekenen dat een transactie illegaal is of belastingontwijking tot doel heeft.
In de regeling betreft het bepaalde DAC6 kenmerken (de ‘Verpflichtete’ is de witwasbestrijdingsplichtige ondernemer): “Der Verpflichtete hat zu melden, wenn der Erwerbsvorgang mit einer grenzüberschreitenden Steuergestaltung im Sinne des § 138d Absatz 2 der Abgabenordnung in Zusammenhang steht, die ein Kennzeichen im Sinne des § 138e Absatz 2 Nummer 2 Buchstabe f oder Nummer 3 der Abgabenordnung aufweist“. Als ik het goed zie verwijst dit naar:

f) die Aushöhlung von Verfahren zur Erfüllung der Sorgfaltspflichten, die Finanzinstitute zur Erfüllung ihrer Meldepflichten bezüglich Informationen zu Finanzkonten nach dem gemeinsamen Meldestandard anwenden, oder die Ausnutzung von Schwächen in diesen Verfahren, einschließlich der Einbeziehung von Staaten oder Territorien mit ungeeigneten oder schwachen Regelungen für die Durchsetzung von Vorschriften gegen Geldwäsche oder mit schwachen Transparenzanforderungen für juristische Personen oder Rechtsvereinbarungen;

3. Gestaltungen mit rechtlichen Eigentümern oder wirtschaftlich Berechtigten unter Einbeziehung von Personen, Rechtsvereinbarungen oder Strukturen,
a) die keine wesentliche wirtschaftliche Tätigkeit ausüben, die mit angemessener Ausstattung, angemessenen personellen Ressourcen, angemessenen Vermögenswerten und angemessenen Räumlichkeiten einhergeht, und
b) die in anderen Steuerhoheitsgebieten eingetragen, ansässig oder niedergelassen sind oder verwaltet oder kontrolliert werden als dem Steuerhoheitsgebiet, in dem ein oder mehrere der wirtschaftlichen Eigentümer der von diesen Personen, Rechtsvereinbarungen oder Strukturen gehaltenen Vermögenswerte ansässig sind,
sofern die wirtschaftlich Berechtigten dieser Personen, Rechtsvereinbarungen oder Strukturen im Sinne des § 3 des Geldwäschegesetzes nicht identifizierbar gemacht werden (intransparente Kette);

Het gaat om specifieke kenmerken, al vind ik 2-2-f vaag, wat is “die Aushöhlung von Verfahren zur Erfüllung der Sorgfaltspflichten, die Finanzinstitute“? In de woorden Aushöhlung en Ausnutzung von Schwächen zit al een beoordelingselement. Bij 3 wil men een melding als de uiteindelijk belanghebbenden niet bekend zijn.

[5] Een land op de zwarte lijst van de Europese Commissie of FATF.

[6] Die zijn in antiwitwasland per definitie verdacht. Helaas (zo vindt de overheid) mag de overheid contante betaling niet afschaffen, maar ontmoedigen mag wel.