Hoewel ik de berichtgeving rond bancair samenwerkingsverband Transactiemonitoring Nederland (TMNL) probeer te volgen, had ik deze gemist: de persconferentie van TMNL voor journalisten.
Een Wwft-geïnteresseerde lezer van mijn blog die kennelijk goed op de hoogte is informeerde me over de persconferentie via een doorgestuurde e-mail aan de leden van de commissie van de Tweede Kamer die zich bezig houdt met de Toeslagenaffaire:

Vorige week donderdag stond een artikel in de Telegraaf met de titel “Banken op jacht naar crimineel geld”. Dit artikel is het gevolg van een lobbycampagne die is gestart door de Nederlandse banken in samenwerking met overheidsinstanties (DNB en de FIU). In het kader van deze campagne zijn journalisten van diverse nieuwsmedia uitgenodigd om een bijeenkomst bij te wonen waar zij geïnformeerd werden over de “successen” van Transactie Monitoring Nederland (TMNL). De Telegraaf lijkt tot op heden de enige krant die het TMNL-verhaal klakkeloos heeft overgenomen. Andere media lijken wat terughoudender om dit verhaal te publiceren. Wellicht roept het succesverhaal toch wat vragen bij hen op.

Het krantenartikel is interessant voor u omdat u als lid van de Tweede Kamer de doelgroep bent van deze lobbycampagne. De Nederlandse Poortwachterssector heeft uw stem als Kamerlid hard nodig. Er is een probleem dat alleen u kan oplossen. In 2020 zijn vijf banken begonnen met een gezamenlijk monitoringsysteem om witwassen en terrorisme op te sporen, TMNL. Zij zijn met deze werkzaamheden gestart terwijl dit wettelijk niet is toegestaan. Het is verboden op grond van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme, maar misschien nog belangrijker het ontbreekt aan een wettelijke grondslag voor de verwerking van persoonsgegevens voor dit doel.

Ondanks dat bekend was dat deze monitoringactiviteiten illegaal zijn, is er gestart in de veronderstelling dat u als wetgever er later mee in zou stemmen. Een vreemde gang van zaken in een democratische rechtstaat, bovendien bleek deze keuze uiterst ongelukkig uit te pakken. De Raad van State heeft al op 13 januari 2021 een negatief advies uitgebracht. Hierin stelde de Raad dat een dergelijk monitoringsysteem een disproportionele verregaande inbreuk op de grondrechten van Nederlandse burgers is. Zelfs na het advies van de Raad van State zijn de illegale monitoringactiviteiten onverminderd anderhalf jaar voortgezet tot op de dag vandaag en heeft men het moment afgewacht om de Wet plan van aanpak witwassen door het parlement te loodsen. Dat moment is nu gekomen, vandaar de lobby.

Er is een rotsvaste overtuiging bij de beleidsverantwoordelijken dat door middel van massasurveillance systemen criminaliteit bestreden kan worden terwijl er tot op heden geen enkele indicatie is dat een dergelijk systeem ook maar enig positief effect heeft. Alle initiatieven die bij overheidsinstanties zijn gestart zijn op niets uitgelopen, met als tragisch dieptepunt de massasurveillance bij de belastingdienst die heeft geleidt tot de toeslagenaffaire. Ook initiatieven van de individuele banken hebben niets opgeleverd. Er kan geen enkel significant effect op de criminaliteitscijfers worden aangetoond in de meer dan 15 jaar dat de poortwachters actief zijn. Er is wel sprake van schadelijke gevolgen. Het is daarom een redelijke veronderstelling dat deze proactieve opsporingssystemen maatschappelijk gezien meer schade veroorzaken dan er positieve effecten zijn.

U bent gaat naar aanleiding van de Toeslagenaffaire het beleid van de overheid onderzoeken. Daar horen ook de activiteiten van de Poortwachtersfunctie bij. Graag hoor ik van u of u deze gaat onderzoeken?

Op dit blog besteed ik aandacht aan TMNL. Lees onder meer Raad van State kraakt samenwerking banken in criminaliteitsbestrijding | Wwft, TMNL.