Vanuit FATF en Europa is de hoogst merkwaardige misdaadbestrijdingsregelgeving tot ons gekomen, ook bekend als ‘witwasbestrijding’, op grond waarvan iedere rechtspersoon geacht wordt ‘uiteindelijk belanghebbenden’ (ubo’s) te hebben, waarvan de meesten openbaar worden gemaakt via het ‘ubo-register’ in alle EU-lidstaten [1]. Bepaalde aangewezen ondernemingen met een misdaadbestrijdingstaak (‘Wwft-plichtigen’), zoals banken, accountants en notarissen, hebben van de overheid de verplichting gekregen om de ubo’s van hun klanten vast te stellen.

Ook verenigingen van eigenaars (VvE’s) krijgen met de ubo-regels te maken. De ‘ubo’s’ van de VvE komt niet in het ubo-register. Wel kunnen VvE’s te maken krijgen met ondernemingen met misdaadbestrijdingstaken, die kunnen vragen wie de ubo(‘s) van de VvE is/zijn. Banken zijn al druk met het onderwerp bezig.

Een voorbeeld daarvan is ING, die een aparte informatiepagina heeft voor VvE’s met een formulier dat door de vertegenwoordiger van de VvE moet worden getekend en opgestuurd. Uit dat formulier blijkt dat deze bank van de veronderstelling uit gaat dat bij kleine VvE’s de appartementseigenaren ubo zijn:

Kennelijk denkt ING dat als er vier appartementseigenaren zijn, zij allen ubo zijn. Verder lijken ze te denken dat als eigenaren 25% of meer stemrecht in de VvE-vergadering hebben, die eigenaren ‘ubo’ zijn. Die veronderstellingen zijn onjuist, aangezien een VvE een ‘overige rechtspersoon’ is in de zin van het Uitvoeringsbesluit Wwft 2018 [2], waarvoor bepaalde criteria gelden. Uit die criteria volgt:

1. er zijn geen personen die een eigendomsbelang hebben (een VvE keert niets uit);
2. er is voorts geen sprake van personen die meer dan 25% van de stemmen kunnen uitoefenen bij besluitvorming ter zake van wijziging van de statuten: een VvE heeft geen statuten en de appartementseigenaren kunnen de splitsingsakte niet wijzigen (uitgezonderd bijzondere gevallen) zodat er geen stemrecht-ubo is bij de VvE;
3. is er evenmin een persoon die ‘feitelijke zeggenschap‘ uitoefent, aangezien daarmee wordt gedoeld op personen die buiten de regels van de rechtspersoon om (bijvoorbeeld op grond van een overeenkomst) ‘aan de touwtjes trekken’, wat bij de meeste VvE’s niet aan de orde zal zijn.

Dit betekent dat de meeste VvE’s geen ubo hebben en dat de VvE-bestuurder als pseudo-ubo door de witwasbestrijdingsplichtige kan worden geregistreerd. Die persoon zal door de inschrijving in het handelsregister van de VvE al bekend zijn.

Dit betekent dat witwasbestrijdingsplichtigen bij het bepalen van de ubo van de VvE kunnen volstaan met het verifiëren of er sprake is van bijzondere feitelijke zeggenschap, wat bij de meeste kleinere VvE’s niet het geval zal zijn.

—

NB 1 Overigens veronderstelt ING ten onrechte dat – als er eigendomsbelang is – het gaat om 25% of meer, terwijl het Uitvoeringsbesluit Wwft 2018 spreekt over meer dan 25%.
NB 2 Zoals ik hierboven al signaleer, denkt ING ten onrechte dat het stemrecht in de VvE-vergadering in algemene zin van belang is, terwijl het bij overige rechtspersonen gaat om het stemrecht bij de wijziging van de statuten.

—

Noten
[1] Het is gebaseerd op de verouderde gedachte de transparantie zal bijdragen aan de misdaadbestrijding, terwijl het ubo-register in werkelijkheid een gouden informatiebron voor criminelen is.
[2] Zie artikel 3 lid 1 sub c Uitvoeringsbesluit Wwft 2018, waarin wordt aangegeven dat bij een overige rechtspersoon de volgende natuurlijke personen ubo zijn:

1°. natuurlijke personen die de uiteindelijke eigenaar zijn van of zeggenschap hebben over de rechtspersoon, via:
– het direct of indirect houden van meer dan 25 procent van het eigendomsbelang in de rechtspersoon;
– het direct of indirect kunnen uitoefenen van meer dan 25 procent van de stemmen bij besluitvorming ter zake van wijziging van de statuten van de rechtspersoon; of
– het kunnen uitoefenen van feitelijk zeggenschap over de rechtspersoon; of

2°. indien na uitputting van alle mogelijke middelen en op voorwaarde dat er geen gronden voor verdenking bestaan, geen van de personen, bedoeld in subonderdeel 1°, is achterhaald, of indien er enige twijfel bestaat of een persoon als bedoeld in subonderdeel 1° de uiteindelijke eigenaar is of zeggenschap heeft, dan wel de natuurlijke persoon is voor wiens rekening een transactie wordt verricht, de natuurlijke persoon of personen die behoort of behoren tot het hoger leidinggevend personeel van de rechtspersoon;

In artikel 1 van dit besluit is ‘eigendomsbelang’ gedefinieerd als:

recht op uitkering uit het vermogen van een rechtspersoon of personenvennootschap, waaronder de winst of de reserves, of op overschot na vereffening;