De Europese Commissie kondigde in het nieuwsbericht Corruptiebestrijding: strengere regels ter bestrijding van corruptie in de EU en wereldwijd een nieuw regelgevend voorstel aan. Het omvat zowel omkoping van ambtenaren als van bedrijfsmedewerkers. De bedoeling is om dit onderwerp Europees te harmoniseren.

Het voorstel heeft gevolgen voor de strafpraktijk (zowel overheid als strafadvocaten en hun cliënten) en ook voor de geprivatiseerde criminaliteitsbestrijding, zoals die onder meer door banken wordt uitgevoerd.

Waarom dit voorstel niet wordt geïntegreerd in het AML Package wordt mij niet duidelijk. Daar is alle aanleiding voor omdat een deel van de terminologie gelijksoortig is, bijvoorbeeld die inzake politiek prominente personen (PEP’s), die in het voorstel als volgt worden gedefinieerd (artikel 2 lid 8):

‘high level officials’ are heads of state, heads of central and regional government, members of central and regional government, as well as other political appointees who hold a high level public office such as deputy ministers, state secretaries, heads and members of a minister’s private office, and senior political officials, as well as members of parliamentary chambers, members of highest Courts, such as Constitutional and Supreme Courts, and members of Supreme Audit Institutions.

Omkoping
Veel juridische aandacht zal uitgaan naar de definities van omkoping, die in het ontwerp als volgt zijn omschreven:

Article 7 Bribery in the public sector
Member States shall take the necessary measures to ensure that the following conduct is punishable as a criminal offence, when committed intentionally:
(a) the promise, offer or giving, directly or through an intermediary, of an advantage of any kind to a public official for that official or for a third party in order for the public official to act or refrain from acting in accordance with his duty or in the exercise of that official’s functions (active bribery);
(b) the request or receipt by a public official, directly or through an intermediary, of an advantage of any kind or the promise of such an advantage for that official or for a third party, in order for the public official to act or to refrain from acting in accordance with his duty or in the exercise of that official’s functions (passive bribery).

Article 8 Bribery in the private sector
Member States shall take the necessary measures to ensure that the following conduct shall be punishable as a criminal offence, when committed intentionally and in the course of economic, financial, business or commercial activities:
(a) the promise, offer or giving, directly or through an intermediary, an undue advantage of any kind to a person who in any capacity directs or works for a private-sector entity, for that person or for a third party, in order for that person to act or to refrain from acting, in breach of that person’s duties (active bribery);
(b) the request or receipt by a person, directly or through an intermediary, of an undue advantage of any kind or the promise of such an advantage, for that person or for a third party, while in any capacity directing or working for a private-sector entity, to act or to refrain from acting, in breach of that person’s duties (passive bribery).

Andere vormen van corruptie
In het voorstel zijn ook andere vormen van corruptie opgenomen, aangeduid als ‘Misappropriation‘ (artikel 9), handel in invloed (artikel 10), misbruik van functies (artikel 11) en obstructie van justitie (artikel 12).

Witwassen van door corruptie verkregen voordelen
In het voorstel staat ook dat het verkrijgen, in eigendom hebben of gebruiken van door corruptie verkregen vermogensbestanddelen strafbaar moet worden, dat is derhalve een witwasvorm. Dat betekent dat de ambtenaar die meevaart op het schip van een corrupt persoon, op de grond strafbaar zal zijn, want dat is gebruik.

De tekst van het voorgestelde artikel 13 luidt:

Article 13 Enrichment from corruption offences
Member States shall take the necessary measures to ensure that the intentional acquisition, possession or use by a public official of property that that official knows is derived from the commission of any of the offences set out in Articles 7 to 12 and 14, is punishable as a criminal offence, irrespective of whether that official was involved in the commission of that offence.

Vreemd is dat dit strafbare feit alleen van toepassing is op ambtenaren. Verder vraag ik me af waarom het nodig is, aangezien het een vorm van witwassen is die al strafbaar is gesteld. Volgens de toelichting is dit opgenomen omdat  het makkelijker is om mensen wegens corruptievoordeel te veroordelen. Het wordt er niet overzichtelijker op, dus ik vind dit niet verstandig.

Strafbaarheid wegens onvoldoende maatregelen
Rechtspersonen zijn niet alleen strafbaar als ze welbewust de strafbare feiten plegen, maar ook wanneer zij onvoldoende hebben gedaan om de corruptie te voorkomen (artikel 16 leden 1 en 2):

1. Member States shall take the necessary measures to ensure that legal persons can be held liable for any of the criminal offences (…) committed for the benefit of those legal persons by any natural person, acting either individually or as part of an organ of the legal person, and having a leading position within the legal person (…).
2. Member States shall take the necessary measures to ensure that legal persons can be held liable where the lack of supervision or control by a person referred to in paragraph 1 has made possible the commission, including by any of the persons under his authority, of any of the criminal offences referred to in Articles 7 to 14 for the benefit of that legal person.

Het zal interessant zijn om te zien wat onder ‘lack of supervision or control‘ zal worden verstaan. Het past in de trend dat ‘nalatigheid’ (door de opsporing ruim uitgelegd) voldoende is om strafbaar te zijn. Een strafverlagende omstandigheid is (artikel 18 lid 2 sub b):

where the offender is a legal person and it has implemented effective internal controls, ethics awareness, and compliance programmes to prevent corruption prior to or after the commission of the offence;

wat mij strijdig lijkt met artikel 16 lid 2 voor zover het om maatregelen voorafgaand aan het strafbare feit gaat.

Torenhoge straffen
Er kunnen zware straffen worden opgelegd (mantra: “effective, proportionate and dissuasive“), waartoe onder meer de hoge financiële boetes behoren die in het financiële recht gebruikelijk zijn (artikel 17 lid 2 sub a):

criminal or non-criminal fines, the maximum limit of which should not be less than 5 percent of the total worldwide turnover of the legal person, including related entities, in the business year preceding the decision imposing the fine

Grondrechten
Volgens de Europese Commissie zouden in het voorstel de grondrechten van (verdachte) burgers worden gerespecteerd, ook al zitten er vele elementen in die het makkelijk maken iemand te veroordelen.