Gisteren schreef ik over de onfatsoenlijke overheids- en bankenpraktijken tegen not-for-profit organisaties in Bulgarije, gebaseerd op de regels die door de informele wereldregering FATF zijn opgesteld ter bestrijding van criminaliteit.

Het gebeurt in heel Europa, zo blijkt uit een bericht van de Global NPO Coalition on FATF [*] over een rechterlijke uitspraak over Franse praktijken, zie ook het dit persbericht van de Franse organisatie Coordination Sud over deze zaak. De Coalition schrijft over een belangrijke Franse uitspraak over screening van hulpontvangers.

Onderstaand de machinevertaling van het artikel:

Belangrijke Franse rechterlijke uitspraak over screening van hulpontvangers

In februari 2023 heeft de Franse Raad van State de richtsnoeren voor screening die van toepassing zijn op internationale hulporganisaties ingetrokken, omdat de bestaande wetgeving daarin niet voorziet. Dit was een reactie op een verzoekschrift van acht Franse not-for-profit organisaties, gecoördineerd door Coordination SUD, waarin de richtsnoeren van 2021 van het Franse ministerie van Buitenlandse Zaken over het screenen van alle personen en rechtspersonen die middelen ontvangen van Franse institutionele donoren op nationale en internationale sanctielijsten werden aangevochten. Volgens deze richtsnoeren moesten de personeelsleden, partners, dienstverleners, leveranciers en bevolkingsgroepen die de uiteindelijke begunstigden van de hulp waren, een screeningprocedure ondergaan.

De richtsnoeren zijn ingetrokken omdat geen enkele wet, noch op Frans noch op Europees niveau, voorziet in een screeningsverplichting en omdat institutionele donoren hun subsidie aan not-for-profit organisaties niet afhankelijk kunnen stellen van de uitvoering van dergelijke maatregelen. Deze intrekking geldt voor alle screeningverplichtingen, met inbegrip van de controle van personeel, partners, leveranciers en begunstigden van de steun. In zijn motivering preciseert de Raad van State dat de wet, in tegenstelling tot onder meer bankinstellingen, geen specifieke maatregelen bevat die van toepassing zijn op maatschappelijke organisaties om de naleving van internationale sancties en maatregelen tot bevriezing van tegoeden te waarborgen.

Coördinatie SUD hoopt dat dit besluit ertoe zal leiden dat de Franse donoren een risicogebaseerde aanpak zullen volgen, waarbij de organisaties verantwoordelijk blijven voor de vaststelling en uitvoering van hun AML/CFT-procedures (risicopreventie en -beheer), en dat zij uitsluiten dat zij een screeningverplichting voor hulpontvangers zullen toepassen (in overeenstemming met de bepalingen van het internationaal humanitair recht).

Het geeft aan dat Europa in de criminaliteitsbestrijding is doorgeslagen en er nu maatschappelijk onbetamelijke praktijken ontstaan die ingaan tegen de grondrechten [**]. Het is hoog tijd dat de overheid stopt met de AML/CFT overkill en weer menselijk wordt.

Noten

[*] De Global NPO Coalition on FATF (Financial Action Task Force) is een wereldwijd samenwerkingsverband van not-for-profit organisaties die een tegenwicht proberen te bieden aan de informele wereldregering FATF, die criminaliteitsbestrijdingsregels maakt die de not-for-profit benadeelt.

[**] Er zijn vele publicaties, die helaas niet op één plaats goed te vinden zijn. Een voorbeeld is het rapport van de Duitse organisatie Verband Entwicklungspolitik und Humanitäre Hilfe (VENRO) uit 2020, waarin op beschaafde wijze kritiek wordt geuit:

However, civil society has also increasingly become concerned about the effect antiterrorism measures can have on civic engagement and civil society organisations’ work.

Over the past two decades, the Financial Action Task Force (FATF) has led global efforts to combat terrorist financing. (…)

German civil society also wishes to ensure that any measures taken to combat terrorist financing are effective in that aim, but do not additionally or unwittingly restrict civil society’s operational independence or effectiveness. This would be contrary to the requirements of FATF, and ultimately counterproductive. (…)

This report found that most NPOs do not consider terrorist financing to be a major issue for their organisations or for the sector as whole. Survey results pointed to a strong perception that the risk of terrorist financing is lower than the risk of fraud, corruption or money laundering.

Most NPOs were not aware of any specific government regulations designed to mitigate potential risks of terrorist financing, nor were they aware of any government outreach on the topic. There was greater awareness of measures by financial institutions, particularly amongst NPOs with foreign links, and concerns that these measures may be causing problems for certain types of NPOs.

Men dringt er specifiek op aan dat eventuele maatregelen tegen terrorismefinanciering die specifieke gevallen betreffen, niet tot nadeel van de hele sector leiden:

Carefully assesses the impact on this e ment of any new policy, regulatory or legal measures, particularly as they will necessarily target a very small part of the NPO sector, but may have a much broader impact.