Op verzoek van het kabinet bracht de Gezondheidsraad advies uit over de vraag of discriminatie vanwege corona is toegestaan. Het rapport betreft corona-testbewijzen, maar gelijksoortige problematiek speelt bij de vraag of iemand gevaccineerd is. Dat discriminatie niet mag, is een van de grondrechten die in Nederland geldt, maar daar kunnen uitzonderingen op worden gemaakt. De conclusie dat corona-discriminatie niet zo maar mag, ligt voor de hand. De grote vraag is wanneer er dringende redenen zijn om wel te mogen discrimineren.

Uit de adviesaanvraag blijkt dat het kabinet overweegt testbewijzen verplicht te maken in het onderwijs, de zorg, in publieke plaatsen (gemeenteloket, bibliotheek, buurthuis en dergelijke), in de werkomgeving, in horeca en uitgaansgelegenheden en bij sport(evenementen). Dat is dus ongeveer overal behalve thuis en kan dus heel ver gaan.

De samenvatting van het advies is niet erg opzienbarend. Het discrimineren met corona-testbewijzen moet noodzakelijk en effectief zijn, het moet de minst ingrijpende maatregel zijn, die proportioneel is, de schadelijke effecten moeten worden beperkt, iedereen moet de mogelijkheid hebben het bewijs te verkrijgen, databeschermingsregels moeten worden nageleefd, het beleid moet worden gemonitord en geëvalueerd en goed worden uitgelegd.

De handjes en voetjes moeten in het complete advies worden gezocht.

PCR-test
In hoofdstuk 2 van het advies komt aan de orde dat er beperkingen zijn aan de PCR-test. Zo kan een besmetting in een vroege fase niet gedetecteerd worden en kan aan de andere kant iemand positief worden getest terwijl betrokkene niet meer besmettelijk is (2.2).
Een test kan alleen verplicht worden gesteld als deze voldoende betrouwbaar is (2.3), wat een probleem lijkt bij de huidige eis in het internationaal verkeer. De testmethoden en teststrategie worden besproken (2.4, 2.5).

Grondrechten
In het juridische hoofdstuk 3 komt aan de orde dat het eisen van een testbewijs (maar hetzelfde geldt voor vaccinatie) een inbreuk op de grondrechten is. Het betreft onder meer de toegang tot de zorg, de privacy, het recht op onaantastbaarheid van het lichaam, het recht op onderwijs en het huisrecht van bewoners van zorginstellingen.
Op grond van de huidige regelgeving is het niet mogelijk om een corona-testbewijs te vereisen voor de toegang tot bepaalde plaatsen of voorzieningen. Dat is volgens het advies anders als een alternatief wordt geboden.

Afwegingsfactoren
De Gezondheidsraad spreekt in hoofdstuk 3 over factoren die moeten worden afgewogen. Interessant wordt het pas als de raad verschillende domeinen gaat bespreken, maar ook daar blijft het vaag.
Mij lijkt dat hier ook een rol speelt welke omvang de inbreuk op de grondrechten zal hebben. Als mensen door de test- / vaccinatie-eis nauwelijks meer ergens terecht kunnen, gaat het problematisch worden.

Meer informatie:

• Nieuwsbericht Gezondheidsraad: Testbewijzen voor SARS-CoV-2: ethische en juridische voorwaarden, 14 januari 2021.
• Samenvatting rapport Gezondheidsraad (pdf).
• Compleet rapport Gezondheidsraad (pdf).
• Zie dit artikel voor enkele vindplaatsen van berichten van tegenstanders van test-/inentingsplicht.

Aanvulling 2 februari 2021
Hoewel wordt gezegd dat vaccinatie de oplossing is voor alle problemen, blijkt dat niet uit de informatie van het RIVM, voorbeelden:

Hoe lang ben je beschermd na deze vaccinatie?
Pfizer
Dat weten we nog niet goed. Hierover zijn nog weinig gegevens bekend omdat het een nieuw vaccin is.

Kan ik na vaccinatie anderen nog besmetten met corona?
Pfizer
Vaccinatie beschermt tegen ziekte door corona. We weten nog niet of iemand die gevaccineerd is het virus toch kan verspreiden. Daarom nemen we het zekere voor het onzekere: voor gevaccineerde personen gelden voorlopig dezelfde maatregelen als voor mensen die niet gevaccineerd zijn.

Moet iemand die gevaccineerd is en in nauw contact is geweest met iemand die corona heeft in quarantaine?
Pfizer
Ja, ook iemand die gevaccineerd is moet thuisblijven en zich na vijf dagen laten testen als diegene in contact is geweest met een persoon met corona. Het vaccin beschermt na de tweede vaccinatie voor ruim 90% tegen corona, maar dus niet voor 100%. Ook weten we nog niet hoe lang het vaccin werkt. Daarom moeten gevaccineerde personen gewoon in quarantaine als zij een huisgenoot of nauw contact zijn van een persoon met corona.
Als er meer bekend is over de effectiviteit van de vaccins, wordt het quarantainebeleid mogelijk aangepast.

Dus als iemand met Pfizer is gevaccineerd:

• Degene die gevaccineerd is wordt normaliter niet ziek.
• Hoe lang het vaccin effectief is, is onbekend.
• Of iemand die gevaccineerd is anderen kan besmetten, is onbekend.
• Een gevaccineerd persoon moet in quarantaine na contact met iemand met corona.

Dit betekent dat ook als iedereen is ingeënt alle corona-maatregelen moeten blijven gehandhaafd.

Aanvulling 11 februari 2021
In dezelfde zin dit artikel uit FAZ, citaat:

Denn nur, wer geglaubt hat, die Impfung schütze grundsätzlich auch vor Ansteckung, wird von einem Impfversagen sprechen. Das hat aber niemand behauptet. Nicht der Impfstoffhersteller, nicht die Zulassungsbehörden, nicht der Bundesgesundheitsminister. Zuletzt hat der Deutsche Ethikrat noch einmal auf die Evidenzlage hingewiesen. Die ist unbefriedigend, aber klar: Die mRNA-Impfung schützt sehr gut vor einer Erkrankung an Covid-19. Ob und inwieweit sie auch eine Ansteckung und Übertragung des Virus verhindern kann, liegt dagegen weiter im Dunkeln.

De Gezondheidsraad heeft inmiddels een advies over verplichte inenting uitgebracht.

Aanvulling 17 februari 2021
Artikel over vaccinatiepaspoorten.