Het is fascinerend om te zien hoe de affaire van de malafide notaris wordt gebruikt om de regelgeving voor advocaten aan te passen. Daarbij wordt gemakshalve vergeten dat er vele soorten advocaten en advocatenpraktijken zijn, onvergelijkbaar met het grote randstedelijke kantoor waaraan de malafide notaris verbonden was. Ik hoop dat het geen one-size-fits-all wordt waardoor rechtshulp nog minder bereikbaar wordt.

Boeiend is dat de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) in de discussie wordt betrokken, terwijl iedere beginnende jurist weet dat doel van die wet is om ongebruikelijke transacties (= vermoedelijke criminaliteit) door of in verband met cliënten van het kantoor op te sporen. De Wwft richt zich niet op crimineel handelen door personen verbonden aan een notaris- of advocatenkantoor. Daar zijn andere regels voor, nl. het strafrecht en de algemene zorgplichtregels van de Advocatenwet en de algemene regelgeving die zich richt op het notariaat.

Vanzelfsprekend trekken politieke instanties, zoals het College van Toezicht voor de advocatuur (met twee vertegenwoordigers uit de financiële sector), ‘CvT’, en de Ministers van Financiën en van Veiligheid, zich weinig aan van de toepasselijke regelgeving.

Recent bracht de CvT een politiek getint document uit naar aanleiding van een onderzoek naar het kantoor van de malafide notaris (persbericht, rapport). CvT kreeg overigens wel kritiek (zie onder meer dit).

In dit rapport gaat de CvT er van uit dat een advocatenkantoor Wwft-plichtig is, hetgeen niet het geval is. Al eerder constateerde ik dat het er op lijkt dat zowel CvT als de ministeries er niet bekend mee zijn dat de advocaat die Wwft-plichtige diensten verleent zelf ‘instelling’  is op grond van de Wwft (dus niet het advocatenkantoor). Het advocatenkantoor dient de naleving van de Wwft uiteraard wel te faciliteren. Dit is een gevolg van de definitie van Wwft-plicht in de Wwft in combinatie met de Advocatenwet.

Antwoord op kamervragen
De Minister van Veiligheid beantwoordde onlangs vragen uit de Tweede Kamer over het kantoor van de malafide notaris. De minister schrijft dat zij geen uitspraken kan doen over de vraag of het kantoor zich aan witwassen schuldig heeft gemaakt omdat de zaak nog bij het Openbaar Ministerie in behandeling is.

In vraag 5 geeft de minister antwoord op de vraag of het kantoor de Wwft voldoende heeft nageleefd, de vraag luidde:

Snapt u dat het gek is dat een bedrijf als ING in 2018 voor 775 miljoen euro strafvervolging afkocht wegens nalatigheden bij voorkomen van witwassen, maar dat Pels Rijcken tot nog toe geen enkele sanctie is opgelegd, terwijl in het geval van Pels Rijcken toch ook beargumenteerd kan worden dat tekort is geschoten in de controle? Zo nee, waarom niet?

Aardig is dat de minister de vragensteller niet op de vingers tikt door te zeggen dat het hier niet om de Wwft gaat, in het antwoord wordt eerst de ING-casus kort behandeld en wordt vervolgens gezegd dat er strafrechtelijk onderzoek plaats vindt naar de malafide notaris en mogelijke andere verdachten (noot verwijderd uit het citaat):

In het strafrechtelijk onderzoek naar ING Bank heeft het OM onderzoek gedaan naar jarenlange en structurele overtreding van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Na afronding van het onderzoek heeft het OM toen besloten dat het afdoen van de strafzaak met een transactie ex art. 74 Wetboek van Strafrecht ter grootte van 775 miljoen euro – gelet op alle omstandigheden van het geval – een passende afdoening was. Die transactie is door ING Bank betaald en daarmee is het betreffende strafrechtelijk onderzoek naar ING Bank geëindigd.

Zoals in het antwoord op vraag 2 is aangegeven, is het strafrechtelijk onderzoek naar het handelen van de voormalig notaris en mogelijke andere verdachten nog in volle gang. Pas op het moment dat het onderzoek is afgerond en alle feiten en omstandigheden van het geval bekend zijn geworden, zal ten aanzien van eventuele verdachten een vervolgbeslissing worden genomen.

Niet-naleving van de Wwft komt bij het kantoor niet in beeld.

Wel hoort in beeld te komen of de notarissen de regels voor notarissen inzake betalingsverkeer en interne controle voldoende hebben nageleefd. Vervolgens komt aan de orde of de advocaten van het kantoor medeverantwoordelijk zijn voor eventuele gebreken in de naleving door de notarissen.