Gisteren plaatste ik een inleidend artikel over het donateurstransparantie wetsvoorstel. Vandaag nog wat extra details.

Tot 29 juni a.s. loopt een internetconsultatie inzake voorgenomen wetgeving die grote gevolgen heeft voor de not-for-profit, daar schreef ik al over. Belangstellenden kunnen het voorstel van november 2020 met gemarkeerd de in het consultatiedocument voorgestelde wijzigingen hier downloaden.

De nieuwe regels kunnen gesplitst worden in:

• permanente verplichtingen voor not-for-profit organisatie: nieuwe administratieve verplichtingen;
• nieuwe overheidsbevoegdheden, waarmee not-for-profit organisaties van tijd tot tijd te maken kunnen krijgen.

Administratieplicht donaties
Die permanente verplichtingen zijn van belang omdat organisaties hun administratie moeten aanpassen aan de nieuwe voorschriften. Bij accountantscontrole zal de accountant moeten nagaan of de voorschriften juist zijn nageleefd.

Donaties
De administratieplicht heeft betrekking op donaties, dat omvat:

• geldelijke bijdragen, anders dan subsidies;
• bijdragen in natura: zaken of aan de organisatie verschafte op geld waardeerbare diensten, op verzoek van de organisatie geleverd dan wel door haar aanvaard, waar geen of geen evenredige tegenprestatie tegenover staat, anders dan persoonlijke arbeid of activiteiten van leden van betreffende organisatie.

Dit betekent dat alle betalingen door leden aan een vereniging (zoals lidmaatschapsgeld [*]) onder de definitie van donatie (‘geldelijke bijdrage’) vallen. De echtgenoot van een verenigingslid die meehelpt aan de renovatie van het verenigingsgebouw levert een bijdrage in natura aan de vereniging, wat betekent dat de vereniging hem als donateur moet registreren en de waarde van de arbeid moet vaststellen.

In de memorie van toelichting wordt het volgende voorbeeld van een bijdrage in natura gegeven:

Zo wordt bijvoorbeeld een donatie gewaardeerd op € 20.000 indien een maatschappelijke organisatie voor een buitenlandse gastspreker € 10.000 moet betalen wanneer deze spreker normaliter € 30.000 voor zijn lezingen in rekening brengt. Indien er geen tegenprestatie wordt geleverd, is de waarde gelijk aan de gebruikelijke waarde van het geleverde in het economisch verkeer. Doorgaans zal de waarde in het economisch verkeer voor de maatschappelijke organisatie eenvoudig zijn te bepalen door te kijken naar de prijs waartegen vergelijkbare zaken of diensten worden aangeboden.

Dit lijkt op bureaucratische bezighouderij, zonder enig verband met het bestrijden van ‘ondermijning’.

Te registreren gegevens
De not-for-profit organisatie dient op grond van artikel 2 van het voorstel het volgende te registeren:

• herkomst van de donatie;
• doel van de donatie
• omvang van de donatie.

Niet duidelijk is wat met ‘herkomst’ wordt bedoeld. Wordt hier op het land van herkomst gedoeld of gaat het ook om de persoon van de donateur? Wat moet de organisatie inzake die persoon registreren?

Ook wordt niet toegelicht wat wordt wordt bedoeld met vaststelling van het ‘doel’ van de donatie. Moet een not-for-profit organisatie nagaan of de donateur criminele bedoelingen heeft met de donatie? Hoogst merkwaardig is dat het doel van de donatie ook bij kleine donaties (bijvoorbeeld iemand die tien euro per maand aan het KWF overmaakt) moet worden geregistreerd.

Bij algemene maatregel van bestuur zullen nadere regels worden gesteld over de aard en de wijze van de te verstrekken informatie en over anonieme donaties (artikel 6 voorstel), die mogelijk invloed hebben op de hiervoor beschreven administratieplicht.

De vraag rijst of deze nieuwe administratieplicht wel proportioneel is en of er geen andere middelen zijn om het doel te bereiken, zonder dat nette not-for-profit organisaties met extra administratieve lasten te maken krijgen.

Slotopmerking
Rondom de registratieplicht is nog veel onduidelijk.

Ook is de vraag waarom men de registratieplicht heeft verbreed tot alle donaties, terwijl aanleiding voor het wetsvoorstel het rapport van de parlementaire ondervragingscommissie ongewenste geldstromen uit onvrije landen (Pocob) was.

Nieuwe bevoegdheden
De meeste organisaties zullen niet met de nieuwe bevoegdheden te maken krijgen, te weten het opvragen van informatie door burgemeester en Openbaar Ministerie en de nieuwe bevoegdheden van het Openbaar Ministerie. Degenen bij wie dat wel gebeurt, kunnen grote schade lijden als de overheid onzorgvuldig handelt.

Bij onjuiste interventies door de overheid ontkomen organisaties niet aan het maken van kosten voor rechtsbijstand en andere kosten. Het zou goed zijn als de overheid de onnodig gemaakte kosten compenseert als de nieuwe bevoegdheden onjuist worden ingezet. Tenslotte hebben de donateurs hun bijdragen niet geleverd om deze op te laten gaan aan advocaatkosten, vanwege onzorgvuldig overheidshandelen.

Neem deel aan de consultatie!
Voor brancheorganisaties in de not-for-profit is alle aanleiding voor deelname aan de consultatie.

Ten eerste is dat van belang vanwege de extra administratieve verplichtingen waartoe artikelen 2 en 6 van het voorstel verplichten, terwijl een onderbouwing in de memorie van toelichting en het wijzigingsvoorstel ontbreekt. Ten tweede is er alle reden om ter discussie te stellen of het verplicht registreren van bijdragen in natura wel proportioneel is.

De nieuwe bevoegdheden dienen eveneens kritisch te worden bekeken, waarbij met name aan de orde is of het risico van het onjuist inzetten van die bevoegdheden valt te vrezen.

—

[*] In de memorie van toelichting wordt gezegd dat ledencontributies geen donatie zouden zijn, wat niet klopt met de systematiek van het voorstel.