Op 11 oktober jl. trad een Europese verordening in werking die tot doel heeft screening van buitenlandse investeringen mogelijk te maken.

De Nederlandse implementatiewet, de Uitvoeringswet screeningsverordening buitenlandse directe investeringen, is op 3 december jl. in het Staatsblad geplaatst en op 4 december jl. in werking getreden. Deze wet bevat alleen organisatorisch getinte bepalingen, zoals aanwijzing van verantwoordelijke overheidsinstanties en het ‘contactpunt’ en bepalingen inzake toezicht en sanctionering.

Veel belangrijker is een andere wet, de Wet toetsing economie en nationale veiligheid, die in september/oktober 2020 is geconsulteerd. In het consultatievoorstel stond dat de wet moet gaan gelden voor ondernemingen in Nederland die van wezenlijk belang zijn voor de continuïteit en weerbaarheid van vitale processen of die actief zijn op het gebied van sensitieve technologie. Op basis van deze wet kan worden bepaald om welk type ondernemingen het gaat. Alle voornemens tot investeren met gevolgen voor zeggenschap/invloed moeten worden gemeld bij de rijksoverheid en dergelijke investeringen behoeven voorafgaande goedkeuring.

Aan het bij de Tweede Kamer in te dienen wetsvoorstel wordt nog gewerkt, zo blijkt uit recent beantwoorde kamervragen naar aanleiding van het bericht ‘Keuringsinstantie DCI Joure (NKIP) in Chinese handen‘. Daarin wordt het voorstel als wet ‘Toetsing Economie en Veiligheid‘ aangeduid en schrijft de minister van IenW:

De nationale veiligheid wordt geborgd bij ongewenste overnames en investeringen binnen bestaande sectorale kaders, die zijn opgenomen in de Elekriciteitswet 1998, Gaswet en Wet Ongewenste Zeggenschap Telecom. Daarnaast werkt het kabinet met prioriteit aan de wet Toetsing Economie en Veiligheid. (…)

Het Kabinet werkt met prioriteit aan de implementatie van de Europese FDI-screeningsverordening en het wetsvoorstel Toetsing Economie en Veiligheid dat thans verschillende consultaties doorloopt.

Het kabinet heeft na zorgvuldige weging besloten om vitale processen en ondernemingen die werken met sensitieve technologie onder de reikwijdte van de investeringstoets te brengen. Bij dergelijke bedrijven kan een wijziging van zeggenschap tot risico’s voor de nationale veiligheid leiden. (…)

Het kabinet is zich hier niet alleen van bewust, maar vergroot ook het eigen handelingsperspectief met de implementatie van de Europese FDI-screeningsverordening en het wetsvoorstel Toetsing Economie en Veiligheid.

Meer informatie:

Uitvoeringswet screeningsverordening buitenlandse directe investeringen:

• Wet.
• Inwerkingtredingsbesluit.
• Dossier parlementaire behandeling.

Wet toetsing economie en nationale veiligheid:

• Antwoord op kamervragen naar aanleiding van het bericht ‘Keuringsinstantie DCI Joure (NKIP) in Chinese handen‘.
• Internetconsultatie, gesloten op 7 oktober 2020,  met onder meer reacties van VNO-NCW/MKB Nederland, Eumedion, de Vereniging van Effectenbezitters en de Gecombineerde Commissie Vennootschapsrecht van NOvA en KNB. Ook de NVB heeft gereageerd.

Aanvulling 12 juli 2022
Lees ook het nieuwsbericht Kabinet: open markt, maar bescherming nationale veiligheid, 8 juli 2022. Daarin wordt gesproken over:

Enkele in het oog springende voorbeelden van de maatregelen:

Beschermingsmaatregelen bij overnames en investeringen
Om de nationale veiligheid te beschermen bij bedrijven en kennisinstellingen beschikt het kabinet over investeringstoetsen, bijvoorbeeld binnen de Gaswet, Elektriciteitswet en Telecommunicatiewet. Ook voor de Defensie-industrie ontwikkelt het kabinet een investeringstoets. De internetconsultatie voor deze wet start eind 2022-begin 2023. Bij een investeringstoets worden overnames en investeringen in het bedrijfsleven vooraf door de overheid gecheckt. In een uiterst geval kan het kabinet de activiteit verbieden.
Investeringen, fusies en overnames in andere vitale sectoren en in sensitieve technologie kunnen naar verwachting vanaf 2023 vooraf worden gecheckt op ongewenste buitenlandse inmenging (wet Vifo). Op verzoek van de Tweede Kamer geldt deze veiligheidstoets straks ook voor beheerders van bedrijfscampussen. Voor de exacte afbakening van deze groep stelt minister Adriaansens een extern onderzoek in. De resultaten hiervan verwacht zij eind 2022.

Maatregelen ter bescherming van kennis, informatie en technologieën
De overheid voert controles uit op de export van producten en technologie die voor militaire doeleinden kunnen worden gebruikt. Kennisinstellingen kunnen bij het Rijksbrede Loket Kennisveiligheid advies inwinnen over het beschermen van kennis bij internationale samenwerking. Daarbij biedt de Nationale Leidraad Kennisveiligheid hen handvatten om veilig internationaal samen te werken. Om ongewenste kennis- en technologieoverdracht te voorkomen ontwikkelt het kabinet daarnaast een toetsingskader voor personen die toegang willen tot risicovakgebieden bij kennisinstellingen.

Bewustwording bedrijven en kennisinstellingen
De overheid zal de weerbaarheid van bedrijven en kennisinstellingen verder verhogen door hen bewust te maken van de dreiging en de maatregelen die organisaties en overheid kunnen nemen. Hier zijn publiek-private overlegstructuren voor ingericht in verschillende sectoren. Ook de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, het Digital Trust Center en het Nationaal Cyber Security Centrum dragen bij aan het verhogen van het bewustzijn van de dreiging.