Terwijl de rijksoverheid start met een campagne over het verdwijnen van ‘de Blauwe Envelop’, is op de site van de Nationale Ombudsman het bericht verschenen dat hier onderzoek naar zal worden ingesteld.
Ombudsman onderzoekt verdwijnen blauwe envelop Belastingdienst
De Nationale ombudsman start een onderzoek naar de verplichting om berichten van de Belastingdienst uitsluitend digitaal te ontvangen. De zogeheten blauwe envelop wordt stapsgewijs vervangen door digitaal verkeer. Hij heeft hier sinds begin november 475 signalen van verontruste burgers over ontvangen. De ombudsman stelde begin november staatssecretaris Wiebes vragen over de gevolgen van de verplichte elektronische berichtenverkeer voor burgers die niet digitaal vaardig zijn.
Het aanblijvend hoge aantal signalen geeft ombudsman Reinier van Zutphen aanleiding om een onderzoek te starten. De centrale vraag is in hoeverre de Belastingdienst heeft voldaan aan wat mensen redelijkerwijs mogen verwachten van de Belastingdienst bij het invoeren van verplicht elektronisch berichtenverkeer. En in hoeverre in de praktijk een uitzondering mogelijk is voor mensen die hier moeite mee hebben. De ombudsman kijkt naar zowel de informatievoorziening over de veranderingen, maar ook naar de manier waarop de Belastingdienst mensen helpt die dit als een obstakel ervaren. Hij verwacht zijn onderzoek in het voorjaar van 2016 af te ronden.
Achtergrond
Op 1 november 2015 is de Wet elektronisch berichtenverkeer Belastingdienst (EBV) in werking getreden. Het doel van de wet is om alle correspondentie tussen burger en Belastingdienst digitaal te laten verlopen. De wet wordt gefaseerd en met een gewenningsperiode ingevoerd. In deze eerste fase gaat het om mensen die recht hebben op een toeslag. Vanaf december 2015 wordt de voorschotbeschikking 2016 uitsluitend digitaal verstuurd en niet meer per post.
Reactie Belastingdienst op onderzoek Nationale ombudsman
Bijlagen
- Brief Nationale ombudsman aan staatssecretaris Wiebes – blauwe envelop (pdf, 78.41 KB)
- Brief staatssecretaris Wiebes aan Nationale ombudsman – blauwe envelop (pdf, 62.63 KB)
- Aankondiging opening onderzoek naar verdwijnen blauwe envelop (pdf, 60.28 KB)
Jammer dat de belastingdienst zo’n obligate reactie geeft. Lezen zij alle berichten over digitaal minder vaardige burgers niet?
Hoewel er al heel veel is geschreven over de gevaren van een digitale overheid, ook door gezaghebbende instellingen als de Algemene Rekenkamer en de Nationale Ombudsman, lijken de landelijke politiek en de rijksoverheid dit te negeren.
Dus of het aangekondigde onderzoek van de Nationale Ombudsman het tij kan keren, is de vraag.
Meer informatie
- Aankondiging Nationale Ombudsman van 25 november 2015
- Reactie belastingdienst op het aangekondigde onderzoek, november 2015
- Verslag van de Nationale Ombudsman van 2012 onder de titel ‘Mijn onbegrijpelijke overheid‘. Het groeiende digitale doolhof speelde in dit verslag een grote rol, zie daarover dit artikel.
—
Aanvulling 21 december 2015
Onder de titel “Waarom duwt de fiscus burgers een digitale aangifte door de strot?” schreef Patrick van Schie een artikel voor Trouw over de digitaliseringsdrift van de overheid. Ook hij signaleert dat in het bedrijfsleven hetzelfde gebeurt en dat het steeds moeilijker wordt een mens aan de telefon of aan de balie te ontmoeten,
Gelijk op met de doorgeslagen digitalisering krijgen klanten of burgers veelal niemand meer te spreken die verantwoording draagt. De verantwoordelijken, en dus degenen met kennis van zaken, verdwijnen zo als het ware achter de virtuele muur van de website. Soms is er niet eens een mogelijkheid tot telefonisch contact.
Ellen Timmer - juridische artikelen en berichten 
Een beetje mosterd na de maaltijd.
Het kritische advies van de Raad van State gaat in par. 3 reeds in op de toegankelijkheid van de overheid langs niet-electronische weg en op het rapport van de Ombudsman, alsmede gestelde kamervragen. Ook tijdens de parlementaire behandeling zijn op dit punt vragen gesteld en moties ingediend.
Puntje bij paaltje hebben zowel 2e als 1e Kamer ingestemd met het wetsvoorstel, dat alleen is voorzien van een aantal stoplappen.
De staatssecretaris goochelt met cijfers, maar het komt erop neer dat zo’n 15% van de ‘klanten’ van de Belastingdienst wordt betiteld als ‘laaggeletterd’ of ‘niet zelfredzaam (genoeg)’. Dit laatste is de focus van de stoplappen. “Daarnaast kunnen deze mensen gebruik maken van hulp in de directe omgeving, zoals van familie, buren, vrienden.”
Feit is dat met deze exercitie een totaal verwachte daling van de uitvoeringskosten wordt verwacht van € 60 miljoen structureel vanaf 2016. Deze besparing is echter ook reeds ingezet ter invulling van de in het regeerakkoord van het kabinet-Rutte I aan de Belastingdienst opgelegde taakstellingen. Daar is dus geen weg terug.
Feit is ook dat de veelvuldig beleden ‘vrijwilligheid van communicatie met de overheid’ hiermee een holle frase is gebleken. Ook de Raad van State constateert dat deze in de Wet elektronisch bestuurlijk verkeer vastgelegde vrijwilligheid door de Wet elektronisch berichtenverkeer Belastingdienst in zijn tegendeel is gekeerd. Helaas werkt de Raad van State dit puntje van wetgevingsbeleid niet verder uit. De ‘Nederlandse Overheids Referentie Architectuur’ is nog niet aangepast voor deze ontwikkeling.
€ 60 miljoen structureel is geen klein geld, maar 15% daarvan is plm. € 9 miljoen voor de categorie niet-zelfredzamen en laaggeletterden. Dat bedrag wordt nu dus op hen afgewenteld, met daarbovenop nog de kosten en ongemakken die deze groep tegemoet kan zien.
Naar we mogen verwachten zullen de aangekondigde stoplappen echter een eigen aanzienlijk prijskaartje hebben. Hetgeen de vraag oproept of deze weinig chique aanpak niet averechts zal gaan werken. Maar hier speelt ongetwijfeld stiekem ook de politieke gedachte van een ‘uitsterf-beleid’.
Aangezien bijna elke Nederlander wel klant is van de Belastingdienst is elke Nederlander dus verplicht tot electronische communicatie met de Belastingdienst. Het is dan ook slechts een kwestie van tijd voordat andere overheden, overheidsinstanties, overheidsbedrijven en wat al niet, belust op bezuinigingen wetgeving afdwingen onder het motto ‘een dergelijke verplichte electronische communicatie bestaat al reeds’.
Ik wil de politiek maar liever niet meer horen over ‘verhuftering van de samenleving’.
“Dag buurman, kunt u mij even helpen om bij u even mijn mijn zorgtoeslag te bekijken?”