Olivia den Hollander en Mirjam van der Puijl schreven voor Follow the Money het artikel Zo misbruiken landen regels tegen witwassen om critici de mond te snoeren (betaalmuur). Intro:

Ruim 170 landen delen hun financiële intelligence in de strijd tegen witwassen en financiering van terrorisme. Daarbij zijn ook landen die het niet zo nauw nemen met de democratie en de mensenrechten. Zij misbruiken de antiwitwasregels om critici de mond te snoeren. En dat gebeurt steeds vaker, blijkt uit een recent onderzoek.

Het artikel maakt duidelijk dat de gegevens die bedrijven zoals banken aan de nationale meldpunten moeten leveren over vermoedelijke criminaliteit [*], de ‘Financial Intelligence Units’ (FIU’s) – in Nederland aan FIU Nederland – op ongecontroleerde manier worden uitgewisseld met buitenlandse meldpunten:

De nationale meldpunten wisselen gegevens uit, ze bepalen zelf met welke aangesloten landen. Bankgegevens bijvoorbeeld, maar ook analyses – ‘financial intelligence’. Ook van burgers, organisaties en bedrijven die niet als verdacht zijn aangemerkt.

Problematisch is allereerst of de meldingen door bedrijven aan de FIU’s wel juist zijn (worden mensen / organisaties op terechte gronden door bijvoorbeeld banken als vermoedelijke crimineel aangemerkt). Vervolgens is de vraag op welke manier de nationale FIU’s omgaan met de van bedrijven ontvangen gegevens, die ze combineren met bijvoorbeeld gegevens uit politieregisters (die ook niet altijd juist zijn). De volgende stap is de internationale uitwisseling met landen en instanties die niet altijd zuiver op de graat zijn. Dat kan leiden tot grote problemen, zoals duidelijk worden uit de rechterlijke uitspraak die ik in dit artikel bespreek.

Het klinkt mooi: internationale uitwisseling ten behoeve van de misdaadbestrijding, maar het kan onherstelbare schade aan mensen toe brengen. Wordt er wel voldoende gedaan om dat te voorkomen?

[*] In de Nederlandse wet, gebaseerd op Europese en wereldwijde FATF-regelgeving, zijn bedrijven aangewezen die verplicht zijn om misdaad te detecteren en te melden aan een overheidsinstantie. Deze regelgeving wordt ‘witwasbestrijding’ genoemd, maar dekt alle soorten van misdaad, behalve misdaad waarbij geen economisch of financieel voordeel optreedt. Het betekent dat de misdaadbestrijding wordt geprivatiseerd naar partijen die daar niet geschikt voor zijn.