In 2017 signaleerde ik al het merkwaardige fenomeen dat de uiteindelijk belanghebbende (ubo) in het fiscale recht (degene met een direct of indirect economisch belang, soms gecombineerd met zeggenschap) wordt gelijk gesteld met de ubo in de criminaliteitsbestrijding (ook bekend als ‘witwasbestrijding’), terwijl de laatstgenoemde ubo regelmatig fiscaal irrelevant is.

In het kader van internationale fiscale uitwisseling van persoonsgegevens kiezen overheden er voor om het veel ruimere ubo-begrip uit de criminaliteitsbestrijding te gebruiken, met als gevolg dat er persoonsgegevens worden uitgewisseld van mensen die niet fiscaal relevant zijn.

Verschaffing van persoonsgegevens aan de Verenigde Staten
Onlangs zag ik – toen ik het FATCA-verdrag tussen Nederland en de VS bekeek – dat overheden vrolijk doorgaan met die veel te ruime verstrekking van persoonsgegevens aan landen buiten de EU. In het FATCA-verdrag staat dat gegevens van ‘uiteindelijk belanghebbenden’ van voor de VS relevante entiteiten moeten worden verschaft aan de Amerikaanse belastingdienst, met een definitie die in de Nederlandse vertaling van het verdrag wordt als volgt luidt:

Onder de uitdrukking „uiteindelijk belanghebbenden” worden de natuurlijke personen verstaan die zeggenschap uitoefenen over een entiteit. In het geval van trusts wordt hieronder verstaan de settlor, de trustees, de eventuele protector, de begunstigden of categorie begunstigden en eventuele andere natuurlijke personen die de feitelijke zeggenschap uitoefenen over de trust en in het geval van andere juridische overeenkomsten dan een trust wordt hieronder verstaan personen in dezelfde of een vergelijkbare positie. De uitdrukking „uiteindelijke belanghebbenden” wordt uitgelegd op een wijze die verenigbaar is met de aanbevelingen van de Financial Action Task Force.

De in het citaat genoemde aanbevelingen van de Financial Action Task Force (FATF), de inofficiële wereldregering onder leiding van de VS, hebben betrekking op criminaliteitsbestrijding. Iemand die uiteindelijk belanghebbende (ubo) is voor de criminaliteitsbestrijding, hoeft niet een persoon te zijn aan wie de Amerikaanse belastingdienst een aanslag mag opleggen.

Verschaffing van persoonsgegevens aan de VS in strijd met AVG en Handvest
Gevolg van deze aanpak, die ook in andere fiscale uitwisselingsregelgeving is terug te vinden, is dat van veel meer mensen persoonsgegevens worden doorgegeven dan nodig is voor de belastingheffing van de VS. Dit is in strijd met de AVG en het Europees Handvest. Het is hoog tijd dat er tegen wordt opgetreden, zeker nu persoonsgegevens in de VS en andere landen buiten de EU niet veilig zijn en er in die landen geen behoorlijke rechtsbescherming is tegen de fiscale autoriteiten.