De Tweede Kamer bracht vorige maand door middel van een motie een doodsteek toe aan alle burgerrechtenorganisaties [1] én toonde aan dat bij de leden van de Kamer sprake is van stuitende onkunde inzake de rechtsstaat.

De motie [2] luidt:

overwegende dat het ondernemen van juridische acties door belangenorganisaties op grond van artikel 3:305a van het Burgerlijk Wetboek mogelijk is vanuit specifieke belangen, met grote consequenties voor het algemeen belang, terwijl de representativiteit van deze organisaties buitengewoon gering kan zijn;
overwegende dat voor het vereiste van representativiteit van de belangenclub het van belang is dat een financiële bijdrage wordt gevraagd van de personen tot bescherming van wier belangen de rechtsvordering strekt;
constaterende dat er onder de huidige regeling geen indringende toets op de representativiteit door de rechter lijkt te worden toegepast;
constaterende dat belangenorganisaties die rechtszaken tegen de Staat aanspannen op grond van artikel 3:305a van het Burgerlijk Wetboek overwegend door anderen dan de direct belanghebbenden, mogelijk zelfs met subsidie, kunnen worden gefinancierd;
verzoekt de regering te onderzoeken op welke wijze een indringender toets op de representativiteit van belangenorganisaties binnen het huidige artikel 3:305a BW gerealiseerd kan worden

De indieners onderschatten de rol van de rechter bij de beoordeling van door burgerrechtenorganisaties aangespannen rechtszaken.

Het College voor de Rechten van de Mens reageerde meteen:

Het College voor de Rechten van de Mens is verontrust over een motie die door de Tweede Kamer is aangenomen. Een meerderheid vraagt de regering om te onderzoeken of er strengere eisen aan belangenorganisaties moeten worden gesteld om naar de rechter te kunnen stappen. 1/3 pic.twitter.com/6jKVV79LiD

— College voor de Rechten van de Mens (@MensenrechtenNL) February 22, 2023

Burgerrechtenorganisaties zijn van belang als overheid en grote bedrijven de regels aan de laars lappen

Overheden en bedrijven die regelgeving aan hun laars lappen zijn terecht bezorgd over burgerrechtenorganisatie die hen tot naleving proberen te bewegen. Zulke organisaties en de fondsen die hen financieren zijn nodig omdat particulieren niet altijd hun nek willen uitsteken en in de media komen als slachtoffer van een nalatige overheid of nalatige bedrijven en omdat individuen niet voldoende middelen hebben om zich te weer te stellen tegen grote partijen.

Ook banken zijn bang om ter verantwoording te worden geroepen, zo bleek vorig jaar uit een bericht op de site van de Europese brancheorganisatie van banken, de European Banking Federation (EBF) over een gezamenlijke verklaring van een aantal brancheorganisaties uit de financiële sector en andere bedrijfssectoren over de financiering van tegen hen gerichte procedures [3].

Stemadvies

Mijn stemadvies voor de komende verkiezingen luidt: stem niet op één van de partijen die vóór deze motie heeft gestemd:

Noten
[1] De berichtgeving suggereerde dat het alleen om milieuorganisaties ging. Dat klopt niet, het gaat over alle burgerrechtenorganisaties.
[2] De motie is hier te vinden.
[3] Joint statement on Responsible Private Funding of Litigation, 22 juni 2022.