Vandaag vestigde ik de aandacht op het onuitvoerbare wetsvoorstel inzake maatschappelijk verantwoord ondernemen, een en ander terwijl uitvoerbaarheid een eis van wetgevingskwaliteit is.

Raad van State is bezorgd
De Afdeling advisering van de Raad van State heeft zorgen over de wetgevingskwaliteit en stuurde in april 2021 een brief aan de (toen) demissionair minister-president, met de volgende aanbevelingen:

• Maak de departementaal belegde verantwoordelijkheid voor het wetgevingsproces waar
• Maak nieuw wetgevingsbeleid
• Geef uitvoeringsorganisaties een eigen rol en plaats in het wetgevingsproces
• Beschrijf in het regeerakkoord de ‘wat’-vraag en niet de ‘hoe’-vraag
• Het is dringend gewenst dat het parlement als medewetgever meer tijd en aandacht besteden aan het behandelen van wetsvoorstellen en de gevolgen daarvan voor de uitvoering

Brief 16 december 2022
Recent schreef de minister van Rechtsbescherming een brief aan de Tweede Kamer over de ‘Staat van de wetgevingskwaliteit’. Daarin worden de eisen die aan regels moeten worden gesteld als volgt samengevat (markering door mij):

Al vele jaren is het wetgevingskwaliteitsbeleid erop gericht te verzekeren dat wetgeving rechtmatig, doelmatig en doeltreffend is en dat rechtsbeginselen worden verwerkelijkt. Wetgeving moet beantwoorden aan de vereisten van subsidiariteit en evenredigheid en uitvoerbaar en handhaafbaar zijn. Er wordt gestreefd naar samenhang in en afstemming tussen wetgevingsfamilies. Ook moet de wetgeving eenvoudig, duidelijk en toegankelijk zijn. In het coalitieakkoord is bovendien benadrukt dat wetgeving rekening moet houden met de menselijke maat.

Het is te hopen dat er in Nederland eindelijk werk wordt gemaakt van wetgevingskwaliteit.

Meer informatie:

• Brief van 16 december 2022 aan de Tweede Kamer de minister van Rechtsbescherming over de ‘Staat van de wetgevingskwaliteit’.
• Afdeling advisering van de Raad van State, bericht ‘Aan­be­ve­lin­gen om het wet­ge­vings­pro­ces en de wetgevingskwaliteit te be­vor­de­ren‘, brief.

Aanvulling 23 januari 2023

Ambtelijke onrust
Lees in verband met wetgevingskwaliteit ook:

• Topambtenaren kritisch over politiek: ‘Er worden met enige regelmaat irreële eisen aan ons gesteld’, Lamyae Aharouay en Hugo Logtenberg, NRC 16 januari 2023.
• Hoge ambtenaren bezorgd over samenwerking met politiek, topoverleg bij Rutte, Lamyae Aharouay en Hugo Logtenberg, 10 januari 2023 in het NRC

In het artikel van 16 januari staat onder meer:

Het effect: bewindspersonen die in korte tijd moeten leveren én zichzelf profileren. Snelheid is volgens de twee zó belangrijk geworden dat het onderzoeken van de risico’s van beleid in het gedrang komt.

Uitvoerbaarheidstoets
Op 20 januari maakte het kabinet bekend: Uitvoerbaarheidstoets helpt overheden bij maken van realistisch beleid.

Uitvoerbaarheidstoets helpt overheden bij maken van realistisch beleid
Nieuwsbericht | 20-01-2023 | 14:45

Ministeries, gemeenten, provincies en waterschappen kunnen vanaf nu gebruik maken van de Uitvoerbaarheidstoets Decentrale Overheden (UDO) om vooraf te toetsen of nieuwe beleidsplannen en wetsvoorstellen uitvoerbaar zijn door decentrale overheden. Dit moet hen helpen bij het maken van realistisch beleid voor de aanpak van maatschappelijke opgaven. De UDO is een van de onderdelen van de Actieagenda Sterk Bestuur, die minister Bruins Slot van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.

Minister Bruins Slot: “Geen overheid kan de grote opgaven van deze tijd in haar eentje het hoofd bieden. Dat moeten we samen doen: Rijksoverheid, gemeenten, provincies en waterschappen. Maar beleidsplannen en wetten kunnen nog zo goed bedoeld zijn, ze zijn weinig waard als ze niet uitvoerbaar blijken. Met de Actieagenda Sterk Bestuur leggen wij als overheden duidelijker vast wie wat doet, en richten we ons op plannen die haalbaar zijn.”

De Actieagenda bevat meerdere onderdelen die gericht zijn op het verbeteren van de samenwerking tussen Rijksoverheid en de decentrale overheden. Het bevat een geactualiseerde versie van de Code Interbestuurlijke Verhoudingen, waarin de overheden vastleggen hoe ze samenwerken. In het ontwikkelen van beleid helpt een nog op te zetten beleidskader decentraal bestuur bij het bepalen van welke overheid welke taak op zich neemt.

Uitvoerbaarheidstoets Decentrale Overheden
Als een ministerie beleid maakt dat decentrale overheden raakt, helpt de UDO bij het vormgeven van dat proces. Het gaat daarbij om vragen over uitvoerbaarheid: hoe kunnen gemeenten, provincies en/of waterschappen dit beleid goed uitvoeren? Sluit de taak aan op hun bestaande takenpakket en hun deskundigheid? En krijgen ze er genoeg middelen voor van de Rijksoverheid?

Het doel van de UDO is om ervoor te zorgen dat elk ministerie deze stappen tijdig, zorgvuldig en samen met de relevante medeoverheden doorloopt.

Code Interbestuurlijke Verhoudingen
De Code Interbestuurlijke Verhoudingen van de Vereniging Nederlandse Gemeenten, het Interprovinciaal Overleg, de Unie van Waterschappen en het Rijk legt vast hoe overheden samenwerken. Bijvoorbeeld: als er op Europees niveau beleid wordt ontwikkeld dat effect heeft op gemeenten, is de afspraak dat de Rijksoverheid de gemeentes daarbij betrekt. Waar de oude Code eerder afbakende welke overheid wat moest doen, is de nieuwe code meer gericht op samenwerking bij het oplossen van maatschappelijke uitdagingen. Waarbij elke overheidslaag bijdraagt waar dat nodig is.

Documenten

Kamerbrief over actieagenda Sterk Bestuur
Minister Bruins Slot (BZK) informeert de Tweede Kamer over de actieagenda Sterk Bestuur. Eenzelfde brief is naar de Eerste Kamer …
Kamerstuk: Kamerbrief | 20-01-2023

Er wordt verwezen naar een brief van de minister. Bij deze brief horen een groot aantal bijlagen:

Code Interbestuurlijke Verhoudingen
De Code Interbestuurlijke Verhoudingen bevat afspraken die bijdragen aan een goed samenspel tussen overheden, waarin zij hun …
Rapport | 20-01-2023

Handleiding Uitvoerbaarheidstoets Decentrale Overheden
De handleiding voor de Uitvoerbaarheidstoets Decentrale Overheden (UDO) bevat een gezamenlijk proces voor Rijk en koepels waarbij …
Rapport | 20-01-2023

Normenkader Interbestuurlijke verhoudingen
Het kader bevat normen voor Interbestuurlijke Verhoudingen en vormt het toetsingskader voor de Uitvoerbaarheidstoets Decentrale …
Rapport | 20-01-2023

Regionale samenwerking en gemeenteraden
Een samenvattend onderzoek naar de legitimiteit, effectiviteit en doelmatigheid van regionale samenwerkingsverbanden.
Rapport | 30-09-2022

Eindrapportage Regio Deal Lab Governance 2019-2022
Deze 3e rapportage vormt de eindrapportage van het traject gericht op de governance van de Regio Deals en identificeert en …
Rapport | 05-08-2022

Eindverslag Dialoogsessies Beleidskader Decentraal Bestuur
Eindverslag op basis van 5 dialoogsessies decentraal bestuur. In de sessies werd met aanwezigen over de mogelijke meerwaarde en …
Rapport | 15-07-2022

Beslisnota bij Kamerbrief over actieagenda Sterk Bestuur
In een beslisnota staat achtergrondinformatie die bewindspersonen gebruiken bij de besluitvorming over een Kamerstuk.
Beleidsnota | 20-01-2023

Het zal me benieuwen of de ministeries van Financiën en Veiligheid, verantwoordelijk voor de onuitvoerbare witwasbestrijdingsregels, zich hier iets van aan trekken.

Ambtseed
Op 20 januari verscheen een bericht over de nieuwe ambtseed, met kop die suggereert dat ambtenaren dit niet doen: Ambtseed rijksambtenaren wijzigt: meer nadruk op werken in het algemeen belang voor onze samenleving.

Aanvulling 2 februari 2023

Zie op digitale overheid het bericht Complexiteit probleem bij publieke dienstverlening.

Op 1 februari 2023 verscheen het antwoord op kamervragen: Antwoord op vragen van het lid Leijten over de brandbrief van 50 topambtenaren over de verhouding tussen politiek en ambtenarij.

Aanvulling 12 april 2023

In het NRC verscheen het door Guus Valk geschreven artikel: ‘Den Haag begrijpt niet hoe keuzes lokaal doorwerken, ziet de burgemeester. Dit zijn zes bestuurlijke lessen‘