Op 25 mei jl. maakte de Europese Commissie bekend dat er nieuwe regels zullen komen inzake bevriezing en bevriezing en confiscatie (ontneming, ‘afpakken’) van vermogensbestanddelen van oligarchen die beperkende maatregelen overtreden en van criminelen.

Inzake ontneming staat in het persbericht:

Versterking van de EU-regels inzake ontneming en confiscatie van vermogensbestanddelen

Ten tweede komt de Commissie met een voorstel voor een richtlijn betreffende ontneming en confiscatie van vermogensbestanddelen. Het belangrijkste doel is ervoor te zorgen dat misdaad niet loont, door criminelen hun criminele winsten af te nemen en hun vermogen om verdere misdrijven te plegen, te beperken. De voorgestelde regels moeten ook gelden voor de schending van beperkende maatregelen. Daarmee wordt doeltreffende opsporing, bevriezing, beheer en confiscatie van de opbrengsten van de schending van beperkende maatregelen mogelijk gemaakt.

Het voorstel moderniseert de EU-regels voor de ontneming van vermogensbestanddelen, onder meer door:

• uitbreiding van het mandaat van de bureaus voor de ontneming van vermogensbestanddelen, zodat zij vermogensbestanddelen van personen en entiteiten die onder beperkende maatregelen van de EU vallen, snel kunnen opsporen en identificeren. Deze bevoegdheden zullen ook gelden voor criminele vermogensbestanddelen, onder meer door vermogensbestanddelen snel te bevriezen wanneer het risico bestaat dat die anders zouden verdwijnen;
• uitbreiding van de mogelijkheden om vermogensbestanddelen te confisqueren die afkomstig zijn uit een breder scala aan misdrijven, waaronder schending van beperkende maatregelen van de EU, zodra het voorstel van de Commissie tot uitbreiding van de lijst van EU-misdrijven is aangenomen;
• oprichting van bureaus voor vermogensbeheer in alle EU-lidstaten. Hun taak zal zijn ervoor te zorgen dat bevroren goederen hun waarde niet verliezen, zodat bevroren vermogensbestanddelen die gemakkelijk in waarde kunnen verminderen of die duur zijn om aan te houden, kunnen worden verkocht.

In het voorstel voor de richtlijn is de mogelijkheid opgenomen dat vermogensbestanddelen worden afgepakt zonder dat een rechter is betrokken (“non-conviction based confiscation“, artikel 15 voorstel). Voorts maakt het afpakken van ‘onverklaarbare rijkdom gerelateerd aan criminele activiteit’ (“confiscation of unexplained wealth linked to criminal activities“, artikel 16) mogelijk. Er is een verplichting opgenomen om de personen die geraakt worden door de ontneming te informeren (artikel 22) en een bepaling inzake rechtsmiddelen (artikel 23).

De lidstaten moeten de in het voorstel vermelde regelingen in hun wetgeving opnemen.

Geen schending grondrechten?
Het zal interessant zijn om te zien of de Europese voorstellen niet de risico’s met zich mee brengen die in het kader van het Nederlandse ‘afpak’ voorstel zijn gesignaleerd door onder meer de Autoriteit Persoonsgegevens, Raad voor de rechtspraak en de Nederlandse Orde van Advocaten. Anders gezegd: kiest Europa voor een ‘makkelijke’ weg waarmee ook onschuldigen kunnen worden benadeeld of zorgt het voor een volwassen systeem met passende rechtsbescherming voor Europese burgers?

Meer informatie:

Europese Commissie:

• Persbericht Europese Commissie
• Proposal for a DIRECTIVE OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL on asset recovery and confiscation (COM/2022/245)
• Questions and Answers: The Commission proposes rules on freezing and confiscating assets of oligarchs violating restrictive measures and of criminals.
• Factsheet EU action to stop crime and the violation of restrictive measures.
• EU-strategie voor de aanpak van georganiseerde criminaliteit (2021-2025).

Overig:

• ECER artikel over het voorstel