Ook de Duitsers moeten de Europees voorgeschreven antiwitwasregels naleven. De Duitse regering is met allerlei wetgevingstrajecten bezig, onder meer met de Wet ter verbetering van de bestrijding van financiële criminaliteit [1].
Er wordt door de wetgever advies gevraagd op het gebied van het respecteren van de grondrechten van burgers (gegevensbescherming). In Duitsland zijn meerdere gegevensbeschermingstoezichthouders actief. Één van hen doet dat op landelijk niveau, dat is de Bundesbeauftragte für den Datenschutz und die Informationsfreiheit (BfDI), een functie die momenteel wordt vervuld door Ulrich Kelber. In oktober vorig jaar verscheen op de BfDI-site het bericht [2] dat de BfDI fundamentele kritiek heeft op het witwasbestrijdingswetsvoorstel [3]:

Hij benadrukt echter ook: “Het wetsontwerp creëert opnieuw massale nieuwe bevoegdheden om in te grijpen zonder dat de evaluatie van de veiligheidswetten in de vorm van een overkoepelende toezichtverantwoording, die in het regeerakkoord voor eind 2023 was afgesproken, is afgerond. Dit opent deuren die uiteindelijk moeilijk weer te sluiten zullen zijn – zelfs als dat nodig is.”

In het begin dit jaar door BfDI uitgebrachte verslag van de activiteiten in 2023 [4] is de BfDI eveneens kritisch over wat er in Duitsland gebeurt. In paragraaf 3.3 spreekt hij onder meer over een nieuwe surveillance dimensie (‘Überwachungsdimension‘) die komt boven de bevoegdheden die de politie al heeft [5]. In een een latere passage bekritiseert hij het gebrek aan samenhang en schrijft hij [6]:

Het betekent een verdere uitbreiding van de surveillance van onze burgers met een veelvoud aan bijkomende inbreuken op grondrechten door overbodige onderzoeksbevoegdheden.

Hij meldt dat hij al jaren pleit voor het afleggen van verantwoording [7] over alle surveillance bevoegdheden die de Duitse overheid heeft en constateert dat dit nog steeds niet heeft plaats gevonden. Ten tijde van het schrijven van het jaarverslag is de opdracht aanbesteed.
Lees voor al zijn kritiek de volledige tekst van paragraaf 3.3.

Grondrechten zijn moeilijk voor misdaadbestrijders
Het relaas van de BfDI maakt duidelijk dat in alle landen van Europa dezelfde fouten worden gemaakt, als het gaat om bestrijden van witwassen en terrorismefinanciering. Het lijkt voor de overheden heel moeilijk te zijn om de grondrechten te respecteren. Terwijl ook zij fouten kunnen maken.

Noten:

[1] Gesetz zur Verbesserung der Bekämpfung von Finanzkriminalität, door mij gesignaleerd.
[2] BfDI kritisiert Entwurf des Finanzkriminalitätsbekämpfungsgesetzes, 18 oktober 2023.
[3] Machinevertaling van: “Er betont aber auch: “Mit dem Gesetzentwurf werden wieder massive neue Eingriffsbefugnisse geschaffen, ohne dass die im Koalitionsvertrag bis Ende 2023 vereinbarte Evaluierung der Sicherheitsgesetze in Form einer Überwachungsgesamtrechnung abgeschlossen ist. Damit werden Türen geöffnet, die sich am Ende nur schwer wieder schließen lassen – selbst wenn es notwendig ist.”“.
[4] Tätigkeitsbericht für den Datenschutz und die Informationsfreiheit 2023.
[5] “Im Bereich der Finanzkriminalität und Geldwäsche wurden neue Gesetze geschaffen, um eine effektive Bekämpfung der Finanzkriminalität und auch der Sanktionsdurchsetzung zu erreichen. Bei allem Respekt vor der gestiegenen Notwendigkeit einer effektiven Strafverfolgung und Sanktionsdurchsetzung in diesem Bereich bilden die neuen Vorschriften und deren Umsetzung in einer neuen Behörde unter dem Dach des Bundesfinanzministeriums – der Bundesoberbehörde zur Bekämpfung der Finanzkriminalität – mit zum großen Teil gleichen Ermittlungsbefugnissen wie die Polizeien eine zusätzliche neue Überwachungsdimension.”
[6] Machinevertaling van: “Sie bedeutet eine weitere Ausweitung der Überwachung unserer Bürgerinnen und Bürger mit einer Vielzahl additiver Grundrechtseingriffe durch redundante Ermittlungsbefugnisse.”
[7] Door hem ‘Überwachungsgesamtrechnung‘ genoemd.