In de internationale misdaadbestrijding zijn de ontwerpers van de systemen, zoals FATF en Europa, druk in de weer met het in de ban doen van landen die onvoldoende hun best doen om misdaad te voorkomen en te bestrijden (misdaadbestrijding wordt verhullend aangeduid als ‘witwasbestrijding’), die landen worden ook wel hoogrisicolanden genoemd. De lijsten veranderen voortdurend zodat ondernemingen die door de overheid worden ingeschakeld bij de misdaadbestrijding (bijvoorbeeld banken) nauwelijks kunnen volgen welk land er wel en niet op staat.

Hoogst vervelend is dat er nooit leesbare uitleg verschijnt over de redenen waarom een land een hoog risico vormt en op de zwarte lijst komt of er weer af gaat, laat staan dat er een fatsoenlijke Europese database is waarin het plaatsen en verwijderen goed wordt gedocumenteerd. Dat moet ‘de private sector’ maar doen vinden de arrogante ontwerpers van de internationale en nationale misdaadbestrijdingsconcepten en dat leidt er toe dat alleen grote ondernemingen die de rekeningen van de compliance industrie kunnen betalen enigszins weten hoe het er voor staat.

Landen waarvan wordt verondersteld dat zij een hoog risico vormen, pleeg ik als ‘schurkenstaten’ aan te duiden. Bekende schurkenstatenlijsten zijn afkomstig van de informele wereldregering FATF en van Europa. Verder houden individuele landen en allerlei instanties er hun eigen lijsten van schurkenstaten op na.

Europa kent een lijst van schurkenstaten op het gebied van misdaadbestrijding en een andere lijst die betrekking heeft op landen die zich op fiscaal gebied misdragen.

Nieuwe Europese categorie van hoogrisicolanden
Onlangs is er nieuwe categorie hoogrisicolanden bij gekomen die verband houdt met de Europese sanctieregels inzake Rusland, nl. [1]

derde landen waarvoor is aangetoond dat er een permanent en bijzonder hoog risico bestaat dat hun rechtsgebied voor omzeiling wordt gebruikt

In de considerans bij het besluit van 23 juni 2023 [2] wordt de gang van zaken beschreven:

(12) Indien na de vaststelling van individuele maatregelen en verdere contacten met het derde land het gezien de omvang, de soort of de systemische aard van de lopende omzeiling duidelijk blijkt dat die stappen onvoldoende of ontoereikend zijn om een dergelijke omzeiling in of via het betrokken derde land te voorkomen, moet de Unie verdere maatregelen kunnen nemen.

(13) Om de Unie in staat te stellen uitzonderlijke maatregelen als laatste redmiddel te nemen in de in de overwegingen 9 en 12 bedoelde gevallen, moet de mogelijkheid worden ingevoerd om de verkoop, levering, overdracht of uitvoer van gevoelige goederen en technologie voor tweeërlei gebruik, of goederen en technologie die kunnen bijdragen tot de verbetering van Ruslands militaire, technologische of industriële capaciteit of tot de ontwikkeling van zijn defensie- en veiligheidssector, zodanig dat dit Ruslands vermogen tot oorlogvoering versterkt, en waarvan de uitvoer naar Rusland op grond van Besluit 2014/512/GBVB en Verordening (EU) nr. 833/2014 is verboden, te beperken naar derde landen waarvan is aangetoond dat hun jurisdictie een voortdurend en bijzonder hoog risico loopt te worden gebruikt voor omzeiling.

(14) Besluiten om een derde land en beoogde goederen of technologie in het toepassingsgebied van die maatregel op te nemen, worden door de Raad met eenparigheid van stemmen genomen.

De aangewezen landen worden toegevoegd aan de annex van de sanctieregeling.

Noten

[1] Overweging 13 van Verordening (EU) 2023/1214 van 23 juni 2023.

[2] Besluit (GBVB) 2023/1217 van de Raad van 23 juni 2023 tot wijziging van Besluit 2014/512/GBVB betreffende beperkende maatregelen naar aanleiding van acties van Rusland die de situatie in Oekraïne destabiliseren, overzichtspagina.

Meer informatie:

• De mogelijkheid om een nieuwe soort hoogrisicolanden aan te wijzen (landen die bijdragen aan de ontwijking van sancties tegen Rusland) maakt deel uit van het 11e pakket van sanctiemaatregelen regen Rusland, te vinden via de themapagina over de Ruslandsancties. Lees het persbericht en de vragen en antwoorden over het pakket.
• De actuele lijst van de Europese Commissie van hoogrisicolanden op misdaadbestrijdingsgebied (Gedelegeerde Verordening (EU) 2016/1675 van de Commissie van 14 juli 2016 tot aanvulling van Richtlijn (EU) 2015/849 van het Europees Parlement en de Raad door de identificatie van derde landen met een hoog risico die strategische tekortkomingen vertonen) dateert van 16 juli jl. en staat hier.
• De Europese Raad heeft een pagina over fiscale hoogrisicolanden.
• De zwarte lijst van FATF is hier te vinden (verdeeld in een ‘zwart’ en een ‘grijs’ deel).
• Nederland hield in 2020 de Consultatie aanwijzing van laagbelastende staten 2021, de enige gepubliceerde consultatiereactie is van mij: “Het is ongewenst dat Nederland en andere EU-staten hun eigen lijsten van laagbelastende staten vaststellen en daarmee de internationale chaos rondom ‘onvrije landen’, landen die onvoldoende witwasbestrijdende maatregelen nemen en andersoortige ‘schurkenstaten’ verhogen. Ik begrijp dat Nederland goede sier wil maken met maatregelen tegen belastingfraude. Het is aan te bevelen om dat op een andere manier te doen” (ook geblogd).