Voor het Advocatenblad van deze maand schreef ik het artikel ‘Derdengeldenrekening is archaïsch fenomeen en kan weg‘. Daarin schrijf ik dat in de huidige digitale tijd een derdengeldenrekening niet meer nodig is voor de meeste advocatenkantoren, wat meteen bureaucratie scheelt (stichting derdengelden, contracten, controle, enzovoorts).

Interessante opinie van @Ellen_Timmer in @Advocatenblad over de relevantie van de derdengeldenrekening voor #advocatuur pic.twitter.com/5p4RsJGGBa

— Ruben Alderse Baas (@ABadvocaat) February 7, 2022

Onderstaand volgt het complete artikel.

Opinie

Derdengeldenrekening is archaïsch fenomeen en kan weg

Door Ellen Timmer

De derdengeldenrekening is voor advocaten en hun cliënten niet langer relevant en kan worden afgeschaft, betoogt ondernemingsadvocaat Ellen Timmer.
Binnen de Nederlandse orde van advocaten wordt al een hele tijd om de hete brij van de derdengeldenrekening heengedraaid. Die derdengeldenrekening was in de vorige eeuw nog nuttig, dan kon de advocaat van zijn eigen bank het bericht krijgen dat de wederpartij de vordering had voldaan. Tegenwoordig zijn er op bancair gebied uitstekende mogelijkheden om het betalingsverkeer rechtstreeks tussen partijen te laten plaatsvinden, waarbij de advocaat snel op de hoogte raakt.
Lezers dienen zich daarbij te realiseren dat bij de opsporing, bijvoorbeeld bij het Anti Money Laundering Centre (AMLC), wordt verondersteld dat de derdengeldenrekening van advocaten een belangrijke rol speelt bij witwassen van criminele opbrengsten. Hoewel voor zover mij bekend er geen onderzoek is gedaan naar de omvang van het misbruik van derdengeldenrekeningen, zijn er recent diverse tuchtuitspraken bekend geworden waarin die derdengeldenrekening een rol speelt. Er is dus alle reden kritisch te kijken naar de noodzaak.

NOODZAAK ONTBREEKT
Nergens is te vinden waarom advocaten nog een derdengeldenrekening nodig zouden hebben. Hoewel volgens een artikel in het Advocatenblad van april 2021 [1] twee derde van de advocatenkantoren nog een derdengeldenrekening heeft, is het de vraag of er intensief van de rekening gebruik wordt gemaakt. Uit het artikel wordt mij niet duidelijk waarom de voorstanders het noodzakelijk achten over een derdengeldenrekening te beschikken.
Wellicht dat er in uitzonderingssituaties wel aanleiding is voor het bij een advocaat onderbrengen van derdengelden. Zoals in de uitspraak van de Rotterdamse kantonrechter [2] waarin verweerder niet aan bankgarantie kon komen en aanbood om het bedrag waarover het geschil ging (€ 6.474) onder zijn eigen advocaat te storten. Voor weinig voorkomende uitzonderingssituaties kan bij de landelijke of lokale orde een derdengeldensysteem worden ingericht. Daar waar een derdengeldenrekening een eigen rol heeft, zoals in faillissementen, kan een specifieke voorziening worden getroffen [3].
Het voordeel van het afschaffen van de huidige derdengeldenrekening is dat alle stichtingen derdengelden kunnen worden geliquideerd en de bankrekeningen kunnen verdwijnen. Er is dan niet langer in- en extern toezicht op het betalingsverkeer nodig. Dit moet kostenbesparingen kunnen opleveren en betekent dat de focus kan worden gericht op die situaties dat er nog wel aanleiding is voor derdengelden, zoals de derdengeldenrekeningen in faillissement.

VRIJSTELLING BANKVERGUNNING
Ter herinnering: voor het aantrekken van opvorderbare gelden van het publiek is op grond van artikel 3:5 Wet op het financieel toezicht (Wft) een bankvergunning nodig. De stichtingen derdengelden van advocaten zijn op dit moment vrijgesteld van deze vergunningplicht [4] op voorwaarde dat de enige activiteit van dergelijke stichtingen is het tijdelijke beheer van de opvorderbare gelden ten behoeve van de rechthebbenden of degenen die zullen blijken de rechthebbenden te zijn [5].
Voorts geldt de eis dat de stichtingen uitsluitend werkzaam zijn voor advocaten die niet zelf gerechtigd zijn tot de opvorderbare gelden, hetgeen uit een schriftelijke overeenkomst tussen de desbetreffende stichtingen en de betrokken advocaten blijkt. Als een stichting derdengelden in strijd handelt met deze voorwaarden, betekent dat er in strijd met de Wft zonder vergunning wordt gehandeld.
Vreemd is dat dit aspect niet aan de orde komt in de tuchtzaken over onjuist gebruik van de derdengeldenrekening [6].

MAAK HET ADVOCATENLEVEN EENVOUDIG
Het zou goed zijn als de Nederlandse orde van advocaten onderzoek instelde naar de redenen voor advocaten om nog gebruik te maken van een derdengeldenrekening en naar de bancaire oplossingen voor situaties waarin advocaten menen nog een rekening nodig te hebben.
Anders dan bij het notariaat spelen advocaten zelden een relevante rol in het betalingsverkeer ten behoeve van hun cliënten. Het leven wordt voor iedereen veel eenvoudiger als het fenomeen derdengeldenrekening wordt beperkt tot die situaties dat er een aantoonbare noodzaak is.
Als de derdengeldenrekening alleen nog mogelijk is in specifieke situaties wordt daarmee meteen de ondeskundige omgang met de derdengeldenrekening voorkomen.

Ellen Timmer is advocaat ondernemingsrecht bij Pellicaan Advocaten in Rotterdam en voorzitter van de adviescommissie Wwft van de NOvA.

[1] Derdenrekening onmisbaar of overbodig? Francisca Mebius, Advocatenblad april 2021, https://www.advocatenblad.nl/2021/04/14/derdenrekening-onmisbaar-of-overbodig/
[2] Rechtbank Rotterdam 27 mei 2021, kantonrechter Dordrecht, ECLI:NL:RBROT:2021:4586.
[3] Overigens ondervinden curatoren problemen met banken bij het verkrijgen van een bankrekening, zo blijkt uit hun bijdrage van 4 juli 2021 aan de internetconsultatie over de algemene leidraad Wwft, https://www.internetconsultatie.nl/wijzigingalgemeneleidraadwwft/reactie/168572/bestand.
[4] Artikel 20 Vrijstellingsregeling Wet op het financieel toezicht.
[5] Daarnaast gelden uiteraard de voorschriften in de Verordening op de advocatuur en de Regeling op de advocatuur, zoals ook weergegeven in het artikel van Diana de Wolff, Het beheer van derdengelden door advocaten, Ars Aequi december 2021.
[6] Zoals de zaken genoemd in het artikel van De Wolff uit de vorige voetnoot.