Het gaat er eindelijk van komen: de Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) in de politiek. Op 27 november jl. is de internetconsultatie van start gegaan inzake een voorstel voor Wet bevorderen integriteit en functioneren decentraal bestuur. Uit de titel blijkt dat het voorstel geen betrekking heeft op de centrale overheid, wat een gemiste kans is. Niet alle ambtsdragers vallen er onder, zo blijkt uit de korte beschrijving:
Dit wetsvoorstel tot wijziging van de Gemeentewet, de Provinciewet, de WolBES en de Kieswet voorziet in de bevordering van de bestuurlijke integriteit en geeft meer mogelijkheden om bestuurlijke problemen het hoofd te bieden. Het wetsvoorstel bevat de volgende onderwerpen:
1. Verplichting Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) voor bestuurders, d.w.z. zonder VOG kan iemand niet tot wethouder, gedeputeerde of eilandgedeputeerde worden benoemd;
2. Versterking van de positie van de commissaris van de Koning als rijksorgaan door hem het recht te geven (zelf of een door hem aangewezen persoon) besloten vergaderingen bij te wonen en geheime informatie in te zien;
3. Het verduidelijken van de bepalingen inzake belangenverstrengeling (stemonthouding, onverenigbare betrekkingen en verboden handelingen);
4. Herverdeling van zetels bij lijstuitputting in gemeenteraden tot een omvang van 19 zetels (thans slechts mogelijk tot 13 zetels);
5. Verbeteren van bepalingen betreffende het opleggen en opheffen van geheimhouding.
Volgens deze beschrijving hoeven in Nederland alleen wethouders en gedeputeerden een VOG te hebben, terwijl mij lijkt dat het belangrijk is dat ook leden van de gemeenteraad en provinciale staten over een VOG beschikken. Ook is belangrijk dat de VOG periodiek wordt ververst, bijvoorbeeld één keer per jaar.
Ook bij de centrale overheid is een VOG of een andere vorm van screening niet meer dan logisch. Dat zou dan kunnen gelden voor leden van de Tweede Kamer, leden van de Eerste Kamer en voor ministers en staatssecretaris.
Eerder schreef ik op mijn blog over het merkwaardige fenomeen dat grote aantallen burgers over een VOG dienen te beschikken, gescreend worden of een betrouwbaarheidstoetsing moeten ondergaan, terwijl politici met een strafblad gewoon werkzaam mogen zijn, lees de berichten met VOG als tag.
Meer informatie:
- Aankondiging internetconsultatie.
Consultatiedocumenten:
Aanvulling 9 juni 2020
Lees ook Ollongren komt met wetsvoorstel om integriteit bestuur te bevorderen, Montesquieu Instituut.
Ellen Timmer - juridische artikelen en berichten 
Mee eens dat Ministers en Staatssecretarissen ook over een VOG moeten beschikken. Niet mee eens dat gekozen vertegenwoordigers over VOG moeten beschikken. Het verschil komt voort uit Trias Politica: de uitvoerende en rechtsprekende macht hebben een andere rol in staatsbestel dan de democratisch te kiezen wetgevende macht. Het is aan partijen hun kandidaten te screenen.
Geen der drie machten mag over de andere machten heersen, er moet evenwicht zijn – de les van het #NVvR conferentie 29-11-2019 over Stress-test Rechtsstaat.