De moderne overheid lijdt aan verslagleggings- en transparantiezucht. In het onderwijs en in de zorg wordt daartegen te hoop gelopen en klagen onderwijsgevenden en zorgverleners dat zij door alle administratieve verplichtingen niet meer aan hun werk toekomen.

In de financiële sector is het doodstil en uiten de naleefkundige dienstverleners (compliance aanbieders) hun enthousiasme over alle nieuwe regels, zowel met betrekking tot het bewijzen van je goede burgerschap als alle andere hersenspinsels van Nederlandse en Europese overheid. Hoe ingewikkelder hoe beter, want in de financiële sector zijn dikke portemonnees te vinden. De traditionele banken houden zich stil – dat moet als je geschoren wordt – en bestoken hun klanten met zoveel bureaucratie dat zij zich van die banken afkeren.

De genoemde verslagleggings- en transparantiezucht, zeker als deze gepaard gaat met slecht vormgegeven regelgeving, vormt wat mij betreft een zeer ongezonde ontwikkeling, die ik sinds het van toepassing worden van de witwasbestrijding op onder meer juridische dienstverleners, administratiekantoren en accountants met zorg gade sla.

Paul Frissen over transparantieverlangen en transparantiedrang
Bestuurskundige Paul Frissen is al langer bezig met deze bureaucratische verschrikkingen, die door de toenemende IT-mogelijkheden steeds erger worden. Op de site van Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) verscheen een mooi blog van zijn hand, in blogreeks Anders verantwoorden. Daarin vertelt hij over de ontwikkelingen in de zorgsector, met een trend naar

‘integraal maatwerk’ op basis van risicoanalyses, patroonherkenning en data, zo mogelijk ‘big’. De statistische waarschijnlijkheid van kindermishandeling rechtvaardigt preventieve interventies. Wie geheimen heeft is beter beschermd tegen de geheime dan tegen de sociale dienst.

Het gaat om cijfertjes en verzet is zinloos, zo signaleert hij: “Ook al heeft het sacrale getal vaak duivelse consequenties, verzet ertegen is onbegonnen werk“. Hij signaleert dat de verantwoordingszucht leidt tot perverse vormen van indicatoren, lijstjes, rapportages en protocollen, iets wat iedereen die iets weet van de witwasbestrijding onmiddellijk herkent.

Mediale souteneurs verbinden narcistische burgers en voyeuristische staat. Transparantie als middel voor democratische verantwoording en controle wordt transparantiedwang. Het transparantieverlangen wordt totalitair. Assange en NSA representeren twee kanten van dezelfde medaille.

Hij zegt het mooier dan ik het kan zeggen. Hij besluit met de constateren dat de verantwoordingszucht een ernstige inbreuk op de vrijheid betekent, niet alleen de vrijheid van mensen in privé maar ook van iedereen die beroepsmatige of bedrijfsmatig actief is.

Als de professionaliteit gecontroleerd wordt in het discours van de bureaucratie – de meest transparante organisatie die bestaat – perverteert deze.

Het is een mooi artikel dat ik in de aandacht aanbeveel van iedereen die iets te maken heeft met financieel recht, naleefkundige (compliance) en aanverwante terreinen.

Maar bij het ministerie van financiën zullen ze het niet willen lezen en mevrouw Sargentini (lid Europees Parlement) is al weer bezig met haar volgende dossier.