Het is fascinerend om te zien hoe de terrorismedreiging door de overheid gebruikt wordt als argument om ingrijpende maatregelen te nemen, die op gespannen voet staan met de grondrechten.

Zowel de Europese overheid als de Nederlandse overheid zijn bezig om een digitaal net over burgers en organisaties (zowel ondernemingen als not-for-profit) te spannen. Dat betreft niet alleen de zogenaamde ‘sleepwet’ (de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, oftewel ‘Wiv’) of digitale analyse van mensen die sociale uitkeringen krijgen (‘SyRI’), zoals we in Nederland kennen. Er is veel meer in aantocht.

Europa
Europa is druk bezig met regelgeving die grote gevolgen zal hebben. Illustratief is het onlangs uitgebracht conceptrapport van een commissie van het Europees parlement, het Special Committee on Terrorism (‘TERR’). In dat rapport staat dat criminele inkomstenbronnen belangrijk zijn voor terroristen:

whereas Daesh and Al-Qaeda are financially self-reliant and whereas illicit trade in goods, firearms, oil, drugs, cigarettes and cultural objects, among other items, as well as trafficking in human beings, slavery, child exploitation, racketeering and extortion, have become means for terrorist groups to obtain funding; whereas the link between organised crime and terrorist groups constitutes a growing security threat; whereas these sources could enable the continued funding of future criminal activities by Al-Qaeda, as well as by Daesh following its territorial collapse in Syria and Iraq;

Mij lijkt dat terroristen gewoon criminelen met een ideologisch sausje zijn. Er is geen reden om ze apart te behandelen.

Ingrijpende maatregelen
Na een inleiding worden in het TERR rapport een groot aantal voorstellen over misdaadbestrijding in het algemeen besproken. Dat geeft aan dat terrorismebestrijding een mooi steuntje in de rug is voor de politiek. Dat begrijp ik wel, het algemene gevoel is dat iedereen met terrorisme te maken kan krijgen, terwijl de ‘zware criminaliteit’ (kennelijk) veel minder indruk maakt. Terrorisme is een mooi hulpmiddel om politiek dingen voor elkaar te krijgen.

In het TERR rapport wordt onder meer het volgende voorgesteld:

• Encryptie mag de overheid niet belemmeren. Daarom wordt voorgesteld dat de overheden decryptie mogelijkheden krijgen. Ook moet er een ‘Decryption Hub’ bij Europol komen. Onderzocht moet worden of regelgeving tot stand kan komen om service providers en platformen actief in de EU te dwingen tot medewerking aan verschaffing van toegang tot geëncrypte gegevens.
• Ongewenste inhoud op internet moet automatisch worden verwijderd (“automatic, fast and full removal“). Net als bij het uploadfilter (auteursrecht), is het risico dat de vrije meningsuiting wordt aangetast.
• De uitwisseling van informatie binnen de Europese bestuursorganen en tussen de EU en de bestuursorganen uit de lidstaten moet worden verbeterd, ‘interoperability‘.
• Er moet een Europese standaard voor beveiligde communicatie komen, “a common messaging format at EU level, such as a universal message format (UMF)“. (Dat is overigens ook iets waar burgers behoefte aan hebben, om van de onveilige e-mail en de datadieven van whatsapp af te komen.)
• Biometrische identificatie moet grootschalig worden ingezet, met een belangrijke rol voor het Europese IT-bedrijf eu-LISA. Voorbeeld: “Urges Member States to ensure that they have the necessary technical equipment (for example mobile devices allowing the police to check the biometrics of a person during on-the-spot checks)“.
• De kritische infrastructuur moet beter worden beschermd (‘Critical Infrastructure Protection”, CIP). Merkwaardig genoeg staat in dat onderdeel een voorstel dat autoverhuurders de identiteitsgegevens van hun cliënten moeten checken in een politie database, “Believes that a system must be set up for car rental agencies to check the identity of clients against police databases, showing only a red or green flag“. Geen idee wat dit met CIP te maken heeft.
• Handel in wapens en materiaal voor explosieven (‘explosives precursors‘) moet verder worden aangepakt.
• Illegale tabakshandel moet worden bestreden.
• Er moeten maatregelen in de handel in kunst en antiek komen (kennelijk boven wat er nu al geldt op grond van de 5e Europese anti-witwasrichtlijn).
• Extra maatregelen inzake het geldverkeer worden voorgesteld, alsmede identificatie van gebruikers van electronic wallets en prepaid cards (wat weer extra risico’s voor die gebruikers met zich zal meebrengen).

Volgen van alle reisbewegingen van mensen
Het verzamelen van passagiersgegevens (PNR) moet worden uitgebreid, zo wordt voorgesteld:

44. Calls for private planes, charter flights and travel agencies to be covered by the EU PNR Directive and for air carriers to be obliged to collect PNR data;

De PNR data moeten een belangrijke digitale database gaan vormen, die met artificial intelligence worden doorzocht, “Europol to search national PNR data with central algorithms“:

45. Calls on the Member States to interconnect their PIUs in order to facilitate the exchange of PNR, data and calls on the Commission to propose technological solutions to make the exchange of PNR data less time-consuming and demanding in terms of human resources by automating the processing of requests from one PIU to another; encourages, therefore, projects such as the ISF project led by the Netherlands to develop PIU.net based upon the established FIU.net; asks the Commission, together with Europol, to support the development of joint targeting rules and risk assessments to be applied by the Member States, in order to enable Europol to search national PNR data with central algorithms;

Burgers moeten ook via andere reisvormen gevolgd kunnen worden:

46. Calls on Member States to consider creating systems similar to PNR for other international modes of transport;

Grondrechten
Met de mond wordt beleden dat grondrechten worden gerespecteerd. Zie bijvoorbeeld:

Calls on the Member States to ensure that the necessary data protection safeguards are in place, including appropriate technical and organisational measures to protect the security and confidentiality of personal data; urges the Member States to provide clear rules as to who can access which data in the systems, to maintain records of consultation and disclosure, and to provide for rights of access, rectification, erasure and restriction, as well as rights to compensation and judicial redress;

Of daar veel van terecht komt, zal moeten worden afgewacht.

Onderstaand een illustratie dat terrorismebestrijding op alle politiek relevante gebieden wordt ingezet:

Today we discussed the use of tax frauds to finance terrorism at the @Europarl_EN. VAT fraud is used to channel profits towards terrorist activities. Organised crime groups are still the ones benefiting the most from this crime, which causes the EU a loss of EUR 60 billion a year pic.twitter.com/3Vue6pY8DH

— Europol (@Europol) 28 juni 2018

Meer informatie:

• Draft report TERR, 21 juni 2018
• Pagina van TERR
• Berichten op dit blog over de sleepwet, SyRI en surveillance.

Aanvulling 6 juli 2018 | FATF over TF
Het blijft verbazen dat de overheidsmarketing doorgaat met het niet-bestaande fenomeen van terrorismefinanciering. Zo ook onze vrienden van de FATF, die eind juni vergaderd hebben. In hun verslag staat een mooi TF verhaal:

Combatting terrorist financing, including the outcomes from the Ministerial Conference on the Fight against the Financing of Daesh and Al-Qaeda, organised by the French government
In February 2018, the FATF adopted its second counter-terrorist financing operational plan of action, which provides a framework for a flexible and dynamic response to terrorist financing threats. FATF’s role in leading global efforts in this area was highlighted at the international conference on tackling the financing of terrorism (“No Money for Terror”), at the initiative of French President Macron, which took place in Paris on 25-26 April 2018. The closing statement demonstrated the high-level commitment of participating jurisdictions and organisations to work together to block terrorists’ financial flows and recognised the important role of the FATF and FSRBs. The FATF Plenary discussed the synergies between the conclusions of the statements and its counter-terrorist financing strategy. Delegates also discussed ongoing and completed work in the areas of focus of the FATF’s strategy.
Improving the identification and understanding of terrorist financing risks remains a core element of the FATF’s strategy and delegates discussed ongoing work in this area, including the review of risk, threats and vulnerabilities associated with crypto-assets, and an update on the financing methods employed by ISIL, AQ and affiliates.
The global implementation of effective counter-terrorist financing measures is essential to choke off financial flows with links to terror. The FATF Plenary discussed the ongoing review of the effective implementation of measures concerning risk, policy and coordination (IO1), investigation & prosecution (IO9), and preventive measures & financial sanctions (IO10). The outcomes of the Argentinean Presidency’s initiative of FATF outreach to judges and prosecutors (see below) will also contribute to more effective terrorist financing investigations and prosecutions.

Volgens een ander item in het bericht bestaan er onderwereldbankiers, aangeduid als “professional money launderers (PMLs)“. Allemaal zaken waar de overheid zelf mee aan de gang moet gaan, in plaats van te verwachten dat sullige notarissen en makelaars een rol kunnen spelen.

In het licht van dit soort activiteiten doet het lachwekkend aan dat het RVO in een bericht “Financiering voor Internationaal Ondernemen” reclame maakt voor het eigen financieringsproduct en schrijft: “Voor banken is het verstrekken van krediet aan ondernemers die in het buitenland willen investeren relatief risicovol“. Daar zou moeten staan dat banken dat soort investeringen niet meer willen doen vanwege de kosten die zijn verbonden aan de naleving van de anti-witwas-, antiterrorisme- en antifraudewetgeving.