De Nederlandse Juristenverening (NJV) gaat op 12 juni 2026 vergaderen over de uitvoerbaarheid van wet- en regelgeving, lees de aankondiging.

Introductie:

De uitvoerbaarheid van wet- en regelgeving onder druk

Een goed functionerende rechtsstaat vraagt niet alleen om wet- en regelgeving die zorgvuldig wordt vastgesteld, maar ook om regels die daadwerkelijk kunnen worden nageleefd en gehandhaafd. De vraag dringt zich op: hoe uitvoerbaar is het Nederlandse recht tegenwoordig nog?

Wet- en regelgeving is in toenemende mate complex. Niet alleen vanwege de toenemende complexiteit van maatschappelijke vraagstukken en de meerlagige rechtsorde, maar ook omdat wetgevers proberen zoveel mogelijk risico’s af te dekken en recht te doen aan bijzondere gevallen. Deze gedetailleerdheid heeft echter een keerzijde: de uitvoerbaarheid – inclusief handhaving – komt onder druk te staan.

Voor burgers, ondernemers en uitvoeringsorganisaties wordt het steeds lastiger om te begrijpen wat wetgeving vraagt en hoe die correct moet worden toegepast. De kloof tussen de totstandkoming van regelgeving en de uitvoering daarvan is gegroeid. In de praktijk leidt dit ertoe dat regels soms feitelijk niet (meer) worden uitgevoerd of gehandhaafd, of dat de uitvoering zodanig traag of gebrekkig is dat het vertrouwen van burgers in de overheid wordt geschaad.

Extreme voorbeelden, zoals de toeslagenaffaire en de versterkingsoperatie in Groningen, maken de urgentie duidelijk. Niet voor niets riepen publieke dienstverleners als de Nationale Politie, de Belastingdienst, UWV en Rijkswaterstaat begin dit jaar op tot radicale vereenvoudiging van wet- en regelgeving met minder details en uitzonderingen.

Preadviseurs Ruben Houweling, Daan Doorenbos, Michiel Tjepkema, Georgina Kuipers en Kees van der Staaij hebben concrete casus van complexe wetgeving geanalyseerd. Hoe is deze complexiteit ontstaan? Wat betekent dit voor de uitvoering? Hoe reageert de rechtspraak? En vooral: wat kunnen juristen hiervan leren, en hoe kan het anders?