Door de politie, notarissenorganisatie KNB, de Nederlandse Vereniging van Banken en de Stichting Fraudebestrijding Hypotheken is een voorstel gedaan om hypotheekfraude tegen te gaan, lees het voorstel. Volgens het voorstel spelen een rol:

• het inschrijven van niet-bestaande ondernemingen;
• het aanvragen van financiering met vervalste gegevens;
• de onmogelijkheid van de notaris om een uitgebreid partijenonderzoek uit te voeren, omdat de notaris pas laat bij de transactie wordt betrokken.

Men wil hypotheekverstrekkers het recht geven om de opgegeven gegevens bij de Belastingdienst te controleren, waarbij de Belastingdienst maatregelen moet nemen om aanpassing van inkomensgegevens te voorkomen.

Verder wil men de notaris de koopovereenkomst laten opstellen en heeft men grote verwachtingen van het voorstel Wet centraal aandeelhoudersregister (CAHR). Daarbij valt op dat niet alleen notarissen toegang zullen krijgen tot dat register maar ook ook publieke diensten en bepaalde andere witwasbestrijdingsplichtigen.

Tot slot wil men mogelijk maken dat opsporingsinformatie aan hypotheekverstrekkers en aan de Belastingdienst wordt verschaft.

De commissie Financiën van de Tweede Kamer heeft om een snelle reactie verzocht. Op 2 september stuurde de minister van Financiën een brief aan de Kamer, waarin onder meer wordt gemeld:

Naar schatting van de politie gaat het om meer dan 8000 panden in het hele land (…) Daarnaast loopt er, onder leiding van de politie, op dit moment een onderzoek naar hypotheekfraude in het Financieel Expertise Centrum (FEC).

Momenteel worden de volgende zaken onderzocht, die ook in het paper genoemd worden:

• het verifiëren van inkomensgegevens via de Belastingdienst als mogelijke preventiemaatregel. Hiermee wordt invulling gegeven aan de motie van de leden Mutluer en Six Dijkstra 2;
• het aanscherpen van poortwachtersrollen van Kamer van Koophandel (KvK) en notarissen, waaronder versterking van bevoegdheden en controles;
• betere gegevensdeling tussen politie, gemeenten en hypotheekverstrekkers.

2 Kamerstukken II, 2024/2025, 29 911, nr. 446. 

Over de gegevensuitwisseling met de fiscus wordt onder meer gezegd:

Een dergelijke gegevensuitwisseling vraagt daarnaast om een stevige wettelijke basis (…) 

Bovendien regelt artikel 43c UR AWR verstrekking van gegevens door de Belastingdienst aan andere (publieke) bestuursorganen. Hypotheekverstrekkers zijn geen bestuursorganen maar private partijen. In het algemeen verstrekt de Belastingdienst geen gegevens aan private partijen, tenzij dat nodig is voor een zwaarwegend algemeen belang. Dit vergt een solide afweging ten aanzien van doelmatigheid en proportionaliteit. Het voornemen is daarnaast om art. 43c Uitvoeringsregeling niet meer uit te breiden, maar juist uit te faseren. De genoemde uitzondering kan dus niet in deze regeling worden gemaakt.

Verder is het, zoals ook in de eerdergenoemde motie van de leden Mutluer en Six Dijkstra aangegeven, van belang te kijken naar de impact op de werkbelasting van de Belastingdienst. Gelet op de reeds grote werklast van de dienst en het niet-fiscale karakter van de voorgestelde taak, moet hier zorgvuldig naar gekeken worden.

Over de inschrijving in het handelsregister, verplichte betrokkenheid van de notaris bij de koopovereenkomst en gegevensverstrekking op grond van de Wet politiegegevens staat in de brief dat dit aspect onderzocht zal worden.

Naar aanleiding van het verzoek om versterking van de informatiepositie van de notaris wordt opgemerkt:

De nieuwe Europese anti-witwasverordening die per 10 juli 2027 in werking treedt voorziet in grondslagen voor poortwachters om informatie uit te wisselen. Voor het notariaat wordt het wel wenselijk geacht om gebruik te maken van de grondslagen zoals genoemd in de artikelen 73 en 75 van de anti-witwasverordening om informatie uit te wisselen, met dien verstande dat alleen informatie-uitwisseling van notaris tot notaris mogelijk wordt gemaakt. Dit is daarom opgenomen in de uitvoerings- en implementatiewetgeving van het Europese anti-witwaspakket, waarvan de consultatiefase op 29 augustus is gesloten. De aard van de dienstverlening van notarissen, en de daaraan verbonden geheimhoudingsplicht, laten zich niet verenigen met het uitwisselen van informatie aan derden.

Steeds meer gegevensuitwisseling
Het voorstel past in een algemene trend van steeds meer gegevens delen (onder de nieuwe Europese antiwitwasverordening gebeurt dat ook), waarbij de vraag is of voldoende waarborgen en correctiemechanismen zijn ingebouwd om fouten te voorkomen en te corrigeren. Met gegevensbescherming heeft de Nederlandse overheid veel moeite, zo leren recente affaires ons.