De minister van Veiligheid stuurde een brief aan de Tweede Kamer over de actuele stand van zaken over het beleid voor ongewenste buitenlandse inmenging en beïnvloeding (‘OBI’). Bij de brief hoort een rapport over de de Chinese, Surinaamse, Turkse Marokkaanse en Eritrese diaspora.

Brief minister
In de brief wordt over het begrip OBI het volgende geschreven:

Voorafgaand aan het commissiedebat buitenlandse inmenging en beïnvloeding op 6 februari aanstaande, vind ik het allereerst belangrijk om te benoemen dat statelijke inmenging een verzamelnaam is voor allerlei manieren waarop buitenlandse overheden zich proberen te bemoeien met of te mengen in de gang van zaken in Nederland. Onder statelijke inmenging valt elke activiteit die de democratische rechtsorde ondermijnt en die wordt ondernomen door een buitenlandse overheid of proxy namens een buitenlandse overheid. Het gaat om een breed palet aan activiteiten van andere landen, gericht tegen verschillende soorten doelwitten, zoals overheidsinstanties, media en wetenschappelijke instituties, maar ook individuen zoals politici, bestuurders, journalisten en andere burgers.2

2 Over de grens. Statelijke inmenging in diasporagemeenschappen in Nederland. AIVD en NCTV, oktober 2024.

Actuele wetgevende onderwerpen zijn:

• toezicht op informeel onderwijs, waarover een wetgevingsconsultatie loopt [1];
• het wetsvoorstel transparantie en tegengaan ondermijning door maatschappelijke organisaties (Wtmo).

In de brief wordt gemeld dat het rapport betrekking heeft op de beschermende- en risicofactoren ten aanzien van verschillende vormen van diasporabeleid.

Voorts wordt een vertrouwelijk stuk aangekondigd naar aanleiding van contacten met verschillende gemeenschappen:

Daarnaast heeft SZW contact met verschillende gemeenschappen. Het ministerie van SZW gaat zorgvuldig om met organisaties waarmee het contact heeft, in het bijzonder wanneer er gesproken wordt over maatschappelijke spanningen of zorgen als gevolg van ongewenste buitenlandse inmenging. In dit kader wordt binnenkort een vertrouwelijk stuk ter inzage aangeboden aan uw Kamer. Om veiligheidsredenen is openbaarmaking hiervan niet wenselijk.

De minister denkt na over het Clingendael rapport over het het Turks diasporabeleid en verwijst naar een kamerbrief over de verhoging van de maatschappijbrede weerbaarheid tegen militaire en hybride dreigingen.

Rapport
Het rapport bespreekt drie soorten beïnvloeding vanuit het land van herkomst:

1. Diasporabeleid: bewuste maatregelen van landen van herkomst die gericht zijn op het versterken van culturele, economische of politieke banden met hun diaspora. (…)

2. Ongewenste buitenlandse inmenging: repressieve en problematische strategieën die gericht zijn op controle, intimidatie of het afdwingen van loyaliteit binnen de diaspora. (…)

3. Indirecte invloed: gevolgen van gebeurtenissen in het land van herkomst, zoals politieke instabiliteit, economische crises, of onbedoelde effecten van beleid, die spanningen binnen de diaspora in Nederland kunnen aanwakkeren.

In hoofdstuk 4 zijn de casestudies te vinden. De landen zijn gekozen vanwege de omvang van de gemeenschappen, een gemeenschap met ernstige incidenten en de afkomst uit een machtig land [2].

Jammer is dat er geen aandacht wordt besteed aan de ongewenste beïnvloeding door een ander machtig land, de VS, dat via zijn extraterritoriaal werkende regelgeving invloed uitoefent, onder meer op burgers die de pech hebben de Amerikaanse nationaliteit te bezitten en op financiële instellingen die verplicht zijn gratis de Amerikaanse overheid te dienen (inleiding FATCA).

Illustratie uit het rapport (pagina 64)

Het rapport eindigt met conclusies en aanbevelingen.

Noten:

[1] Zou dit zich ook uitstrekken tot informeel onderwijs door kerkelijke organisaties en tot andere vormen van informeel onderwijs door mensen die het niet eens zijn met het Nederlandse onderwijs?

[2] Zie paragraaf 2.1 waarin wordt aangegeven dat de Marokkaans-, Turks- en Surinaams-Nederlandse gemeenschappen behoren tot de grootste in Nederland, er ernstige incidenten zijn geweest in de Eritrees-Nederlandse gemeenschap en er aanwijzingen zijn dat de Chinees-Nederlandse gemeenschap te maken heeft met repressie vanuit het land van herkomst. Vervolgens is verder ingezoomd op de de Marokkaans-, Turks- en Eritrees-Nederlandse gemeenschappen.

Aanvulling 25 maart 2025
Er is een nieuwe versie van het rapport aan de Tweede Kamer gestuurd. Zie deze brief en het nieuwe rapport.