Onderzoeksjournalisten leveren een substantiële bijdrage aan het creëren van een surveillance samenleving, waarin iedere burger zijn buurman controleert op criminaliteit. Zo ook het artikel in De Groene door Gidi Pols en Jochem van Staalduine onder de pakkende titel ‘Witwassen op de universiteit. Een web van fout geld‘, dat begint met:

Nederlandse universiteiten controleren niet op witwasrisico’s of corruptiebetalingen via collegegeld van buitenlandse studenten, blijkt uit onderzoek van De Groene Amsterdammer.

Het is overigens de vraag of het wel proportioneel is om aan onderwijsinstellingen een witwasbestrijdingsonderzoeksverplichting op te leggen (die er nu juridisch niet is) nu het niet om miljoenen gaat, bij de inleg van studenten.

De auteurs constateren dat universiteiten wel de sanctieregelgeving naleven, in:

Het enige waar sommige universiteiten zelf op letten zijn internationale sanctielijsten.

Dat is juist, sanctieregelgeving geldt voor ‘een ieder’, terwijl de witwasbestrijdingsregels gelden voor aangewezen ondernemingen zoals banken en accountants.

De auteurs zijn niet origineel: in het VK wordt al langer geschreven over vermeende witwasbestrijdingsverplichtingen van onderwijsinstellingen, zoals de auteurs zelf ook signaleren (het zal ze op het idee voor het artikel hebben gebracht). Daar houden de onderwijsinstellingen zich kennelijk wel bezig met witwasbestrijding, ik heb geen idee of dat een wettelijke verplichting is of dat men dat vrijwillig doet. Het valt overigens op dat de auteurs veronderstellen dat de Engelsen een voorbeeld voor ons zouden zijn, terwijl het land ook een traditie heeft op het gebied van het schenden van grondrechten.

Het stramien van het artikel kennen we al van de OCCRP artikelen en berichten van andere politieke journalisten, met mooie suggestieve feiten over het nichtje van de dictator (Bashar al-Assad) en kinderen van Russische oligarchen.

Na een inleidend deel over onderwijsinstellingen volgt een verhaal over de witwasbestrijding in het algemeen met in de media vaker geciteerde personen zoals Ferwerda en Van Koningsveld en met informatie over samenwerking van banken en dergelijke (gelijksoortig aan waar Follow the Money eerder over schreef).

Het artikel bevestigt mijn indruk dat er een politieke journalistiek is ontstaan, die gestuurd worden door bepaalde partijen (bijvoorbeeld vermogende financiers zoals Adessium en bekende miljonairs, genoemd in dit FD-artikel, betaalmuur) om hun politieke agenda te vermarkten.

Met dit soort vette artikeltjes schieten we niet veel op.

Het is hoog tijd dat er weer een echte kwaliteitskrant of ander medium komt, zonder afhankelijkheid van sensatie en waarin wordt geprobeerd juridisch en anderszins correcte informatie aan de lezer te verschaffen.

Aanvulling 23 november 2022
Over een gelijksoortig artikel in Trouw werden vragen in de Tweede Kamer gesteld, zie voor de beantwoording dit antwoord en de bijbehorende beslisnota. De minister van Financiën legt uit dat onderwijsinstellingen niet onder de Wwft vallen en dat uit de National Risk Assessment witwassen geen aanwijzingen naar voren komen , dat de diensten die universiteiten aanbieden vatbaar zijn voor mogelijk gebruik door criminelen om gelden wit te wassen, zodat er geen reden is hen onder de Wwft te brengen. Voorts legt de minister uit dat het voor studenten soms niet mogelijk is per bank te betalen en dat er daarom soms contant betaald wordt, waarbij het niet om hoge bedragen gaat.