Rond tien uur is de parlementaire behandeling van het voorstel voor ‘Wet transparantie en tegengaan ondermijning door maatschappelijke organisaties‘ afgebroken. Alleen de eerste ronde met vragen en opmerkingen van de leden van de Tweede Kamer heeft plaats gevonden. Daarin is zeer veel kritiek geuit over de proportionaliteit en effectiviteit van het voorstel. Ook leden van de regeringscoalitie hadden belangrijke vragen (al staan zij welwillend tegenover het voorstel).

Kritiekpunten/vragen zijn onder meer:

• Waarom bureaucratie die alle maatschappelijke organisaties raakt, terwijl er slechts enkelen zijn die problemen veroorzaken? Het is schieten met een kanon op een mug.
• Zal deze lastenverzwaring zorgen voor minder vrijwilligers en minder geefbereidheid?
• Wordt hiermee het maatschappelijk midddenveld kapot gemaakt?
• Waarom is dit nodig als de minister in de toelichting zegt dat er maar twee zaken per jaar worden verwacht?
• Is er over nagedacht dat registratie van donaties in natura – inclusief de waarde van vrijwilligerswerk – veel te ver gaat?
• Is het voorstel geschikt om het doel (bestrijden van ongewenste beïnvloeding) te bereiken? Daar lijkt het niet op.
• Begrijpt de minister welke grote gegevensbeschermingsrisico’s donateurs lopen als alle maatschappelijke organisaties donateursgegevens zeven jaar moeten bewaren.
• Is de burgemeester wel geschikt om donatiegegevens te mogen opvragen? Leidt dit voorstel niet tot verrommeling van het bestuursrecht?
• Waarom mogen zoveel andere instanties ook gegevens opvragen?
• Waarom niet meer richten op bepaalde landen waar ongewenste beïnvloeding vandaan komt?
• Zijn de begrippen en definities wel duidelijk genoeg en kan het ontbreken van duidelijkheid leiden tot willekeur?
• Kan de minister voorbeelden geven van situaties waarin de Wtmo kan worden ingezet?
• Is getoetst of het voorstel wel voldoet aan de grondrechten?
• Kan de wet ontweken worden via andere entiteiten, bijvoorbeeld via besloten vennootschappen?
• Is het wel wenselijk dat via een algemene maatregel van bestuur (amvb) wordt geregeld welke gegevens moeten worden geregistreerd? Is wel gewenst dat er vrijwel geen clausulering is van wat er via de amvb wordt geregeld?
• Hoe wordt gewaarborgd dat de burgemeester niet onder politieke druk gaat optreden en via die weg het politieke tegenstanders moeilijk wordt gemaakt en er willekeur ontstaat?
• Is de rechtsbescherming wel voldoende?
• Hoe verhoudt het voorstel zich tot Europese initiatieven?

Uit de discussie blijkt dat in het verleden er burgemeesters zijn geweest die om meer bevoegdheden hebben gevraagd, maar ook dat er burgemeesters zijn die er helemaal niet op zitten te wachten.

Deze vergadering is op Debat Direct te vinden: kijk hier.

Eerdere artikelen op deze site over dit wetsvoorstel zijn te vinden onder de tag Wet transparantie maatschappelijke organisaties.

Aanvulling 22:55
De url naar Debat Direct toegevoegd.

Aanvulling 10 februari 2025
Door diverse media is verslag gedaan van het debat, onder meer door PONT op governance-web: Nieuw wetsvoorstel over transparantie maatschappelijke organisaties verdeelt de Kamer. Het artikel besluit met: “Samenvattend laat het debat zien dat de Wtmo een gevoelig onderwerp is, met legitieme zorgen over de proportionaliteit, regeldruk en rechtszekerheid. Terwijl de noodzaak om ongewenste beïnvloeding aan te pakken breed wordt erkend, zijn er grote twijfels over de manier waarop dit wetsvoorstel dat beoogt. Het is duidelijk dat de wet in de huidige vorm nog niet op brede steun kan rekenen, en dat er veel discussie nodig is om tot een werkbare en evenwichtige oplossing te komen.”