Met de verkiezingen in zicht is interessant dat de Commissie toezicht financiën politieke partijen (Ctfpp) [1] een brief [2] heeft verstuurd over de naleving door de politieke partijen van de regels van de Wet financiering politieke partijen (Wfp) [3], die op 17 november jl. openbaar is gemaakt.
In de begeleidende brief legt de demissionair minister van BZK de taak van de Ctfpp uit [4].

De Ctfpp heeft een aantal verantwoordingsstukken beoordeeld,

• een overzicht van 1 januari 2022 tot en met 1 november 2023 per kalenderjaar van de bijdragen – in geld of in natura – van in totaal € 4.500 of meer die een politieke partij van een gever heeft ontvangen, met daarbij de naam en het adres van de gever, het bedrag of de waarde en van de bijdrage en de datum van de bijdrage;
• een overzicht van 1 januari 2022 tot en met 1 november 2023 per kalenderjaar van de schulden van € 25.000 of meer, met daarbij de hoogte van de schuld, de naam en het adres van de crediteur onderscheidenlijk geldverstrekker en, indien van toepassing, de gegevens van de instelling;
• een overzicht van 1 januari 2021 tot en met 1 november 2023 per kalenderjaar van bijdragen – in geld of in natura – van in totaal € 4.500 of meer voor 2022 respectievelijk 2023, en voor 1 januari 2023 tot en met 1 november 2023 geldt een naar rato bedrag van € 3.747,95 of meer, die een kandidaat op de kandidatenlijst van een politieke partij die deelneemt aan de Tweede Kamerverkiezing heeft ontvangen, met daarbij de naam en het adres van de gever, het bedrag of de waarde en van de bijdrage en de datum van de bijdrage.

In de wet [3] worden schulden gedefinieerd als:

geldschulden van € 25.000 of meer, anders dan bestuursrechtelijke geldschulden als bedoeld in artikel 4:85 van de Algemene wet bestuursrecht of geldschulden die veertien dagen na de peildatum zijn voldaan

Schulden zijn ook een vorm van donatie, tenzij ze bestuursrechtelijk zijn of binnen veertien dagen betaald worden.

De uiteindelijk belanghebbenden van donateurs van politieke partijen
Vanaf 1 januari dit jaar moeten politieke partijen ook de uiteindelijk belanghebbenden (‘ubo’s) van donateurs die geen natuurlijke persoon zijn registreren. De Ctfpp schrijft daarover:

Donaties door rechtspersonen, in het bijzonder door holdings
Net als in de verantwoordingsstukken over het kalenderjaar 2022, merkt de commissie op dat bij een aantal partijen sprake is van bijdragen door rechtspersonen. Zoals ook in het advies van de commissie over dat jaar, merk ik op dat de commissie noch de taak noch de middelen heeft om donaties door een rechtspersoon te onderzoeken. Op dit moment is er ook nog geen verplichte registratie van de uiteindelijke eigenaar, een belanghebbende, of de persoon die zeggenschap heeft (Ultimate Beneficial Owner, UBO). De commissie merkt op dat transparantie hierover wel van belang is om vast te kunnen stellen of dergelijke bijdragen aan de verplichtingen van de Wfpp voldoen. De commissie kan op basis van de beschikbare gegevens bijvoorbeeld zelf niet beoordelen of sprake is van niet-Nederlandse gevers of van omzeiling van het wettelijk maximum door donaties te spreiden over meerdere rechtspersonen. De commissie adviseert u derhalve om de UBO’s van deze rechtspersonen te achterhalen om te toetsen of deze bijdragen volgens de wet zijn toegestaan.

Ter illustratie van bovenstaande wil de commissie u wijzen op het recente artikel van het NRC [1] inzake verstrekte bijdragen aan de VVD. Uit het artikel volgt dat de bijdragen vanuit meerdere rechtspersonen zijn verstrekt, die op hun beurt telkens verbonden zijn aan eenzelfde rechtspersoon. Hoewel u als toezichthouder stelt dat deze bijdragen formeel voldoen aan de Wfpp, vraagt de commissie zich vanwege de mogelijke samenhang van de donaties – af of deze handelwijze in lijn is met de bedoeling van de wet.

Naar aanleiding van de inwerkingtreding van de Evaluatiewet Wfpp per 1 januari 2023, zijn de politieke partijen overigens verplicht om de uiteindelijke belanghebbende van rechtspersonen verplicht te melden. In de verantwoording over 2023 zal de commissie hier aandacht voor hebben.

[1] Heck, W., Rengers, M., (2023, 11 november). Donatie boven een ton verboden? Bij de VVD kan het nog steeds. NRC.

Giften in natura
In de brief worden ook giften in natura besproken, ik schreef daar eerder over dat dit een vreemd fenomeen is. Ik ben heel benieuwd hoe daar in de praktijk mee wordt omgegaan en hoe de kwalificatie wordt toegekend. De Ctfpp zwijgt daar over en maakt alleen melding van het feit dat giften in natura moeten worden gemeld.

Noten

[1] Natuurlijk is Marcel Pheijffer lid van deze commissie.
[2] Vindplaats: pagina, directe link naar de brief.
[3] Huidige tekst van de wet: overheid.nl, inclusief de wijzigingen per 1 januari 2023. De tekst van de wijzigingswet is hier te vinden, besluit tot inwerkingtreding.
[4] Begeleidende brief van de minister. Uit de brief:

In verkiezingstijd gelden op basis van de Wet financiering politieke partijen (Wfpp) extra verplichtingen voor politieke partijen die deelnemen aan de verkiezingen van 22 november 2023. Uiterlijk 8 november jl. moesten de politieke partijen die deelnemen aan de verkiezingen bij mijn ministerie overzichten aanleveren van bijdragen aan politieke partijen en kandidaten en de schulden van politieke partijen. Op 9 november zijn deze overzichten aangeleverd bij de Commissie toezicht financiën politieke partijen (Ctfpp). De Ctfpp bracht op 14 november 2023 op basis van de Wfpp advies uit over deze aanvullende overzichten. Hierbij bied ik u het advies van de Ctfpp aan. Na de verkiezingen moeten partijen nog een overzicht aanleveren voor de periode 1 november 2023 tot 22 november 2023, waarover de Ctfpp ook advies uitbrengt. Wanneer ik dit advies ook ontvangen heb, reageer ik op de beide adviezen van de Ctfpp.