Op 1 mei jl. zijn belangrijke wijzigingen in de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017 (Wiv) in werking getreden, ondanks de uitslag van het op 21 maart 2018 gehouden referendum.

Op 19 juli jl. is een internetconsultatie van start gegaan, waarin een voorstel wordt voorgelegd om de Wiv aan te passen. De inleiding bij de toelichting op het voorstel luidt als volgt:

Op 21 maart 2018 vond een raadgevend referendum over de Wet inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017 (Wiv 2017) plaats. 49,44% van de kiezers heeft tegen de wet gestemd, 46,55% voor en 4,03% blanco. Daarmee is er sprake van een afwijzende uitspraak. Het kabinet heeft conform de Wet raadgevend referendum de uitslag in overweging genomen. Bij brief van 6 april 2018 aan beide kamers der Staten-Generaal zijn wij ingegaan op de door het kabinet aan de uitslag van het raadgevend referendum verbonden gevolgen en het resultaat van de heroverweging op grond van artikel 12, tweede lid, Wet raadgevend referendum.

Deze heroverweging heeft het kabinet ertoe gebracht om de waarborgen van de wet op onderdelen te verduidelijken en de ruimte die de wet in de uitvoeringspraktijk biedt zo nodig in te perken. Daartoe hebben de ministers van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en van Defensie op 25 april 2018 beleidsregels vastgesteld, die op 1 mei 2018 in werking zijn getreden. De inhoud van twee van deze beleidsregels, te weten die inzake de zo gericht mogelijke inzet van bijzondere bevoegdheden en die met betrekking tot de versnelde weging van samenwerking met buitenlandse diensten, zijn in het onderhavige wetsvoorstel opgenomen, zoals aangekondigd in de eerdergenoemde brief van 6 april 2018. Zie daartoe artikel I, onderdeel B, onderscheidenlijk onderdeel U, van het wetsvoorstel. In het wetsvoorstel is tevens voorzien in een aanpassing van artikel 158 Wiv 2017, waarin een regeling voor de samenloop met de Wet open overheid is opgenomen. Van de gelegenheid wordt gebruik gemaakt om tevens een aantal voornamelijk redactionele onvolkomenheden in de Wiv 2017 te corrigeren.

Aan de consultatie kan nog tot en met 19 augustus a.s. worden deelgenomen.

Oerlemans en Hagens over de Wiv
Op 19 juli jl. werd op het weblog van Oerlemans het artikel van Jan-Jaap Oerlemans & Mireille Hagens het bericht De Wiv 2017: een technologisch gedreven wet gepubliceerd, waarin zij hun artikel over deze wet bespreken. Dat artikel werd al afgerond voordat de consultatie startte.

Trend
De wijziging van de Wiv met ingang van 1 mei 2018 past in de algemene trend dat burgers door de overheid en door bedrijven (onder meer de internetgiganten en financiële ondernemingen) minutieus gevolgd worden in al hun doen en laten.

Daarbij wordt uitgegaan van een aantal veronderstellingen, waarvan de vraag is of deze juist zijn:

• De overheid is en blijft te vertrouwen, zowel in Nederland als daarbuiten. Er komt in Nederland geen autoritair bewind.
• Er is voldoende toezicht op de monitoring activiteiten van de overheid. De mensen die over hoge bevoegdheden beschikken worden allen voldoende gecontroleerd.
• Als er fouten in de systemen of bestanden zitten, worden deze snel opgespoord en gecorrigeerd; fouten gaan geen eigen leven leiden.

Meer informatie:

• Aankondiging consultatie Wiv 2017; consultatiedocument.
• Bericht van 19 juli 2018 van Jan-Jaap Oerlemans & Mireille Hagens, De Wiv 2017: een technologisch gedreven wet, op het blog van Oerlemans met verwijzing naar de pdf van het artikel.
• Privacy organisaties zijn niet enthousiast, zie PrivacyBarometer over de Wiv, BOF dossier sleepnet voor geheime diensten.
• Berichten op dit blog over de trend naar het in groot detail permanent volgen van burgers (‘surveillance’).
• Huidige tekst van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017 (per 1 mei 2018)

Aanvulling 18 oktober 2018
Op de site van EPRS verscheen een publicatie over surveillance: Surveillance by intelligence services