Het corona-gebeuren blijft boeien, met de tegenstrijdige berichten van de overheid, de verschillende opvattingen van deskundigen en de mensen die om mondkapjes roepen “omdat iedereen het doet“. Als medische leek kijk ik er met verbazing naar.

Het laatste nieuwsbericht van 6 augustus jl. van het kabinet met de nieuwste maatregelen was wederom bijzonder. Een toelichting op die maatregelen is te vinden in de brief van de Minister van VWS (‘VWS-brief’) van dezelfde datum aan de Tweede Kamer.

In dit artikel bespreek ik enkele onderwerpen uit het nieuwsbericht en de VWS-brief.

Horeca moet persoonsgegevens verzamelen en ‘gezondheidscheck’ doen
Uit verschillende berichten blijkt dat de meeste besmettingen zich in de privé situatie voordoen, zo stond in een FD-artikel dat meer dan 70% van de besmettingen in de familiesfeer plaatsvindt (de VWS-brief spreekt over 44% van de clusters met de thuissituatie als bron), terwijl 16% in de horeca, op feestjes en tijdens borrels met vrienden wordt opgedaan. Desondanks zijn veel van de kabinetsmaatregelen van 6 augustus jl. gericht op de horeca en aanverwante sectoren, zie punten 2., 3. en 5. [1] van het nieuwsbericht. Verder valt op dat de horeca verplicht wordt om een ‘gezondheidscheck’ te doen en de bezoekers te vragen zich vrijwillig te ‘registreren’ [2], met alle privacy- en databeschermingsrisico’s van dien.

In Duitsland zijn er al horeca-bedrijven geweest die de ontvangen persoonsgegevens hebben doorgegeven of doorverkocht, zodat de gegevens bij adtech bedrijven zijn terecht gekomen. Verder woedt in Duitsland discussie met de privacy-toezichthouders over de vraag of de verzamelde gegevens voor opsporingsdoeleinden mogen worden gebruikt. [3]

Gezondheidscheck is geen triage
De horeca moet volgens het kabinet een ‘gezondheidscheck’ uitvoeren. Dat suggereert een serieuze controle door horecamedewerkers, wat natuurlijk niet mogelijk is. In de VWS-brief wordt de gezondheidscheck als ‘triage’ aangeduid. Dat is vreemd, want volgens wikipedia is triage een activiteit die door geschoolde medewerkers (bijvoorbeeld assistenten van huisartsen en optometristen) wordt verricht. Het lijkt er op dat het kabinet bewust taalgebruik hanteert waar een suggestie van serieus onderzoek van uitgaat, terwijl dat natuurlijk niet het geval kan zijn.

Asymptomatisch
Nog erger: het is van algemene bekendheid dat een groot deel van de mensen die besmet is geen verschijnselen heeft (de ‘asymptomatische’ corona-besmettingen). Het zou juister zijn als burgers correct zouden worden geïnformeerd en als zou worden gesproken over een non-corona-verklaring, waarbij dan wel moet worden aangetekend dat de asymptomatische corona-zieken niet weten dat zij het hebben.

Overigens lijken de corona-verschijnselen sprekend op hooikoorts en gewone verkoudheid, wat verklaart dat er maar een laag percentage van de geteste mensen daadwerkelijk corona heeft [4].

Besmetting in de buitenlucht
Hoewel de VWS-brief er niets over zegt, worden maatregelen genomen in de buitenlucht. Zo kunnen mondkapjes verplicht worden gesteld op buitenlocaties en kunnen parken worden afgesloten. Eerder waren er berichten dat zich nauwelijks besmettingen in de buitenlucht voordoen, kennelijk is men van mening veranderd, al lees ik daar verder niets over.

Geen verschijnselen
Inmiddels is duidelijk dat een groot deel van de mensen die corona heeft, geen verschijnselen heeft [5]. Toch blijft het kabinet in het nieuwsbericht nadruk leggen op ‘klachten’, bijvoorbeeld in:

En verder blijft ook onverkort gelden dat iedereen thuis blijft bij klachten en zich laat testen. Daarmee kan het allergrootste deel van de besmettingen worden voorkomen.

Daarmee wordt gesuggereerd dat mensen zonder klachten geen corona hebben. Juist die onjuiste communicatie – vanaf het begin – heeft er bij veel mensen toe geleid de adviezen minder na te leven. Want ze kennen niemand met corona. Het zou beter zijn om te adviseren te testen bij klachten of als er iemand in de omgeving is die klachten heeft. Verder is het verstandig als mensen elkaar vragen of ze iemand kennen die corona heeft.

Tot slot
Het is raadselachtig waarom het kabinet de bevolking onvolledig informeert.

De grote vraag blijft of de maatregelen zinvol zijn; er zijn enkele tegensprekers [6]. Verder is het de vraag of alle maatregelen juridisch wel zijn toegestaan, zo zijn er juridische wetenschappers die zeggen dat de mondkapjesverplichting in strijd is met de Grondwet [7].

Er is in ieder geval genoeg te lezen [8].

Noten

[1] “2. De horeca gaat voor binnen én buiten, ongeacht de omvang van de horecagelegenheid, werken op basis van reservering (van tevoren of aan de deur), een gezondheidscheck en het toekennen van een vaste zitplaats (placering) aan een tafel of aan de bar. Daarnaast worden alle bezoekers gevraagd zich te registreren. Bezoekers laten op vrijwillige basis naam- en contactgegevens achter zodat de GGD contact kan opnemen bij een besmetting die verband houdt met de horecagelegenheid.
3. Bij constatering van bronbesmetting door GGD, leggen voorzitters veiligheidsregio een sluiting van maximaal 14 dagen van recreatieve instellingen (zoals bioscopen, horecaondernemingen, pretparken, theater, musea, enzovoorts) op. (…)
5. (…) De Veiligheidsregio’s kunnen bijvoorbeeld overgaan tot:
* de openingstijden van de horeca beperken (…)”

[2] De horeca is verplicht te verzoeken om registratie, de klant is niet verplicht om mee te werken, zie het nieuwsbericht, “Bezoekers laten op vrijwillige basis naam- en contactgegevens achter zodat de GGD contact kan opnemen bij een besmetting die verband houdt met de horecagelegenheid” en “het tijdelijk opslaan en – in geval van een besmetting – op verzoek van de GGD doorgeven van naam en contactgegevens ten behoeve van bron- en contactonderzoek. Deze verwerking van persoonsgegevens berust op instemming van de gast. Als een gast geen toestemming wil geven, kan de toegang tot de horeca niet worden geweigerd“.

Een interessante vraag is of de horeca wel een gezondheidscheck mag uitvoeren. Daar heb ik nog geen meningen van juristen over gezien. Lees over de horecamaatregelen ook Radar, Maatregelen horeca: contactgegevens achterlaten, openingstijden ingeperkt.

Mogelijk wordt de registratie van contactgegevens verplicht, lees het nieuwsbericht van de overheid Niet meewerken aan quarantaineplicht krijgt fikse consequenties en de bijbehorende brief aan de Tweede Kamer. Als mensen zich niet registreren, heeft het weinig zin om het meewerken aan bron- en contactonderzoek verplicht te stellen.

[3] Het lijkt er op dat in Duitsland het verschaffen van contactgegevens wel verplicht is. Lees over de verplichtingen het Netzpolitik-artikel Corona-Tracking & Datenschutz: kein notwendiger Widerspruch, er lijkt een speciale corona-wet te zijn. In een bericht op SZ van 24 juni jl. wordt gemeld dat bedrijven de databeschermingsregels soms niet naleven en dat de corona-contactgegevens enige keren zijn gebruikt voor andere doelen. Elders las ik dat de gegevens waren doorgegeven aan advertentiebedrijven, zie Datenschutz: Flirt-SMS und Werbung nach Bar-Besuch. Door de privacy-toezichthouders wordt specifiek gewaarschuwd dat de gegevens niet voor iets anders gebruikt mogen worden, bijvoorbeeld hier: “Die personenbezogenen Daten, die nach der Verordnung der Landesregierung MV zum Übergang nach den Corona-Schutz-Maßnahmen zu erheben sind, dürfen zu keinem anderen Zweck, insbesondere nicht für Werbezwecke, verwendet werden“.
Zie over het gebruik door de opsporing onder meer Corona-Gästelisten: Polizeigewerkschaften verteidigen Zugriffsrechte auf Personendaten, Die Zeit 2 augustus 2020; HAMBURG: Polizei nutzt Corona-Kontaktlisten nach Straftat, Golem 6 juli 2020.

[4] De afgelopen tijd verschenen er berichten dat gemiddeld 2% van de geteste personen corona had, in sommige gebieden wordt momenteel een hoger percentage gehaald. Hooikoorts lijkt sprekend op corona, lees de artikelen op het allergieplatform en bij Omroep Brabant en Margriet.

[5] Daarover onder meer: Wel corona, maar niet ziek: hoe besmettelijk ben je dan? (NOS) met filmpje. Ook interessant: Onschuldige loopneus? Laat je toch maar testen, zegt viroloog Marion Koopmans, Lex Bohlmeijer in De Correspondent. Koopmans zegt in het interview onder meer dat ruim de helft van de corona-patiënten asymptotisch is, wat is gebaseerd op een studie naar een cruiseschip en een publicatie over dorpen in Italië. Overigens is niet bekend of asymptotische patiënten het virus sterk verspreiden, zegt ze. Al in mei verschenen hier artikelen over, onder meer in The Guardian, Could nearly half of those with Covid-19 have no idea they are infected?

[6] In HP De Tijd staat een artikelenserie van Carla Peeters, gericht tegen de coronamaatregelen, onder meer Strengere maatregelen voor mondkapjes helpen juist niet tegen corona, Stop met anderhalve meter afstand en het verplicht dragen van mondkapjes, Aantonen beschermende werking van medische mondmaskers blijkt niet zo eenvoudig, Veel mensen die mondkapjes dragen, ervaren een negatief effect op de gezondheid, Alle ins en outs over dat vermaledijde mondkapje. Ondanks dat zij immunoloog is, schijnt ze het niet bij het rechte eind te hebben. Zie ook het tegengeluid van de groep achter de Brandbrief Nederlandse artsen over coronamaatregelen, waartoe ook immunologen behoren.
In De Tijd stond het artikel ‘Mondmasker tijdens joggen of fietsen kan gevaarlijk zijn’. Ook in België is er kritiek, bijvoorbeeld in Mondkapjesplicht als schaamlap voor aanpak die tekortschiet door Ben Serrure, Roel Verrycken, Jasper D’hoore en Dries Bervoet.
Er zijn artsen die zich zorgen maken over een te snelle verplichtstelling van niet goed geteste vaccins, zoals David Prins die op intagram is te vinden.

[7] Zie onder meer Deskundigen: verplicht dragen mondkapje is wettelijk niet mogelijk (NOS), waarin de standpunten van hoogleraren Jan Brouwer en Wim Voermans worden besproken.

[8] Degene die op zoek is naar leesvoer kan bij de denktank van het Europees Parlement terecht, zij publiceerden onder meer Coronavirus: From Lock-Down To De-Confinement, And Beyond [What Think Tanks Are Thinking], waarin een groot aantal artikelen worden vermeld.

De corona-artikelen op dit blog zijn te vinden via de tags corona en corona-surveillance.