Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) kondigde in het bericht SCP biedt handvatten om tot realistischer mensbeelden in beleid te komen een rapport aan. In dat rapport (via deze pagina te vinden) wordt ingegaan op de mensbeelden achter beleid. In de introductie wordt geconstateerd dat de mensbeelden die achter beleid schuil gaan vaak te gesimplificeerd, te optimistisch of te somber zijn. Dat kan ernstige gevolgen hebben, onder meer systematische uitsluiting van groepen of in etnisch profileren, waarbij onder meer de Nationale Ombudsman wordt aangehaald. Die systematische uitsluiting is precies wat er nu in de witwasbestrijding gebeurt en waarvoor de beleidsmakers bij de ministeries van Veiligheid en Financiën (en de ontwerpers uit Europa en bij FATF) in het geheel geen interesse hebben [*].

Dit rapport lijkt vooral te gaan over de gevolgen voor burgers in hun privé hoedanigheid en niet over de gevolgen van beleid voor diezelfde burgers in hun hoedanigheid van ondernemer of bestuurder van een organisatie. Dat neemt niet weg dat de witwasbestrijdingswetttenmakers kunnen leren van de bevindingen van het SCP.

De auteurs schrijven dat er nog veel specifieke kennis over mensbeelden ontbreekt. Om die reden is een literatuuronderzoek gedaan en bijeen gebracht in het rapport, waarvan de overkoepelende vraag als volgt wordt beschreven:

De overkoepelende vraag hierbij luidt: Wat is bekend over de rol die mensbeelden spelen bij beleidskeuzes?
Deze vraag is onderverdeeld in de volgende deelvragen:

– Welke type mensbeelden zijn te onderscheiden?
– Hoe komen mensbeelden tot stand?
– Hoe beïnvloeden mensbeelden beleidsmakers bij hun keuze voor specifieke beleidsinstrumenten?

Dit essay beschrijft onze bevindingen en sluit af met enkele voorlopige aanbevelingen voor de beleidspraktijk.

Er komt hopelijk een moment dat de ontwerpers van de witwasbestrijding bij zichzelf te rade gaan.

[*] Afgezien van alle andere bezwaren tegen de concepten van de witwasbestrijding, onder meer het geven van taken aan private ondernemingen die daar niet geschikt voor zijn.