CBT/FATCA en de Accidental Americans

Hier wordt een algemene inleiding gegeven over Citizenship-Based-Taxation (CBT), FATCA en de Accidental Americans, waarbij ook de positie van de overige mensen met Amerikaanse nationaliteit in Nederland aan  bod komt.

Let op dat algemene informatie op deze en andere pagina’s over CBT/FATCA kan achterlopen omdat ik niet altijd tijd heb om het bij te werken. Bekijk voor de actualiteit de berichten op het blog met de FATCA-tag.

 

Informatie over FATCA op dit blog:

Berichten over CBT/FATCA zijn te vinden via de FATCA-tag.

Pagina’s:

• • Pagina over Europa en CBT/FATCA. Moet bijgewerkt worden.
  • Pagina met berichten van/over derden over CBT/FATCA. Moet bijgewerkt worden.
  • Pagina met informatiebronnen, met verwijzing onder meer naar media en procedures.
  • Pagina met oudere CBT/FATCA-informatie.

 

 

Inleiding Citizenship-Based Taxation (CBT) en FATCA in Nederland

De procedure van Accidental Americans tegen de minister van Financiën was reden voor een update van deze inleiding.

Stand van zaken 25 april 2024.

Het is 2024 en nog steeds zijn de problemen van Nederlanders met de Amerikaanse nationaliteit, de ‘Accidental Americans’ en overige fiscale inwoners van Nederland met de Amerikaanse nationaliteit, niet opgelost.

Zij worden als inwoner van Nederland geconfronteerd met het internationaal afwijkende systeem van Citizenship-Based Taxation (CBT) van de Verenigde Staten. Dat is een gevolg van Amerikaanse wetgeving (onder andere FATCA [1]) en het FATCA-verdrag dat Nederland met de VS  heeft gesloten.

CBT wordt door de VS afgedwongen via bilaterale verdragen met vrijwel ieder land ter wereld. CBT betekent dat het hebben van de Amerikaanse nationaliteit voldoende is om verplicht te zijn in de VS aangifte te doen over het wereldinkomen, ook al heeft betrokkene geen band met de VS. Aan CBT zijn grote nadelen verbonden.

De zgn. ‘toeval-Amerikanen’ of ‘Accidental Americans‘ zijn mensen die de Amerikaanse nationaliteit door geboorte hebben verkregen maar kort in de VS hebben gewoond. Zij ervaren het als zeer onrechtvaardig dat zij door de Nederlandse overheid en door de Nederlandse banken gedwongen worden om een Amerikaans fiscaal identificatienummer (Amerikaans bsn) aan te vragen en in de VS belastingaangifte te doen (en als zij er van af willen komen dat zij tegen hoge kosten afstand moeten doen van de nationaliteit), wat veel kosten met zich meebrengt, ook al zou er geen belasting worden geheven, alles terwijl zij geen relevante band met de VS hebben.

Anders gezegd:
voordat een inwoner van de Nederland aan de VS wordt uitgeleverd, wordt nagegaan of betrokkene in de VS wel een eerlijk proces krijgt, maar financiële persoonsgegevens worden zonder aarzelen aan de VS geleverd, ook al heeft de VS een internationaal afwijkend belastingsysteem en zijn de fiscale inwoners van de EU meestal geen ‘fat cats’ die door de Amerikaanse belastingdienst geslacht mogen worden.

Enkele verhalen van Accidental Americans

• Een man werd in de VS geboren uit Nederlandse ouders en ging negen maanden na zijn geboorte met zijn ouders terug naar Nederland. Hij ontdekte het bestaan van FATCA en het FATCA-verdrag toen hij in 2018 naar een andere bank overstapte en hem werd meegedeeld dat hij belastingplichtig zou zijn in de Verenigde Staten en dat hij verplicht zou zijn om een Amerikaans fiscaal identificatienummer (‘TIN’) aan de nieuwe bank, de Volksbank, te verschaffen. Hierdoor ontdekte de man het Amerikaanse belastingsysteem en het bestaan van FATCA. Wellicht is er rond 2014 publiciteit geweest, maar deze heeft deze de man nooit bereikt. Nog steeds zijn er heel veel mensen die niet weten dat de VS een afwijkend belastingsysteem kent waarin iedereen met de Amerikaanse nationaliteit aangifte moet doen over het wereldinkomen, ook al is betrokkene fiscaal inwoner van Nederland (waar ook aangifte over het wereldinkomen moet worden gedaan). De man raakte in discussie met zijn bank, wat leidde tot een Kifid procedure met een voor hem onaanvaardbare uitkomst. Zie het bericht van Kifid en de uitspraak van Kifid. De uitspraak van Kifid is ondanks de onjuistheden in de beslissing nog steeds niet is verwijderd van de site. In een daarna gevolgd kort geding werden de fouten van Kifid gedeeltelijk gecorrigeerd. Lees het bericht op de site van de Rechtspraak en de uitspraak. Uiteindelijk bracht de uitspraak van de Rechtbank Midden-Nederland van 29 december 2021 voor hem enige rust in zijn bestaan. Zie de aankondiging op de site van de Rechtspraak en de uitspraak. Daarmee zijn zijn problemen echter nog niet voorbij.
• Een andere Accidental American werd in de VS geboren uit Nederlandse ouders en is ongeveer een jaar na haar geboorte naar Nederland verhuist. Zonder dat deze vrouw het ooit in de gaten heeft gehad had ze de Amerikaanse nationaliteit verkregen, wat aan het licht kwam omdat zij door de bank werd benaderd. Deze vrouw heeft al vijfendertig jaar een eigen bedrijf met personeel. Zij doet al haar bankzaken via de Rabobank, die een aantal jaren geleden is begon haar te bestoken met intimiderende brieven en daarna met intimiderende telefoontjes. De vrouw had hier principieel bezwaar tegen en was eerst van plan om geen actie te ondernemen en te kijken of de bank haar onderneming failliet zou laten gaan, want zonder bankrekening kunnen klanten haar niet betalen, kunnen er geen zaken worden gedaan met leveranciers en kan het personeel niet worden betaald. Pogingen om een andere bankrekening te openen zijn mislukt, want zij werd door alle Nederlandse banken geweigerd. Deze vrouw overweegt om dan toch maar de hoge kosten te maken voor afstand van de Amerikaanse nationaliteit, ook al is zij het er totaal niet mee eens.
• Een man is een zoon van Nederlandse ouders die in de VS waren omdat zijn vader daar in de Tweede Wereldoorlog werkte als instructeur-vlieger. Vóór zijn eerste verjaardag waren zijn ouders en hij uit de VS vertrokken. Na vertrek uit de VS heeft hij met zijn ouders enige jaren in andere landen gewoond en is op zesjarige leeftijd met zijn ouders naar Nederland gegaan. Hij heeft geen enkele band met de VS, heeft in Nederland zijn dienstplicht vervuld en ontdekte in 2021 het bestaan van CBT/FATCA toen hij vragen kreeg van de bank, die dreigde zijn rekening te sluiten als hij niet binnen een jaar een bewijs van afstand of een Amerikaans bsn (US-TIN) kon tonen. Om persoonlijke problemen te voorkomen is hij de procedure voor afstand gestart, terwijl hij het er mordicus mee oneens is dat hij door nationaliteit belastingplichtig is in de VS. Hij is er teleurgesteld over dat de Nederlandse overheid hem in de kou heeft laten staan.

Het afwijkende belastingsysteem van de VS en de gevolgen voor inwoners van de EU

Alle fiscale inwoners van Nederland met de Amerikaanse nationaliteit ondervinden problemen. Voor Accidental Americans is het nog lastiger, zij zijn radeloos en boos vanwege de gevolgen van het feit dat zij in de VS zijn geboren en als gevolg daarvan van rechtswege de Amerikaanse nationaliteit hebben verkregen.

De ‘Accidental American’
Mensen die door de geboorte de Amerikaanse nationaliteit hebben verkregen, als gevolg daarvan van rechtswege de Amerikaanse nationaliteit hebben verkregen en alleen kort na de geboorte in de VS hebben gewoond en geen reële band met de VS hebben, worden ook wel ‘Accidental American’ of ‘toeval-Amerikaan’ genoemd.

Er zijn geen cijfers beschikbaar over aantallen Accidental Americans. Wel is aan de hand van CBS-cijfers vast te stellen dat er in Nederland een groot aantal mensen wonen met de Amerikaanse nationaliteit als tweede nationaliteit. De Nederlandse Accidental Americans groep maakte een overzicht waarin is te vinden dat in het jaar 2023 in Nederland 57.943 mensen waren met Amerikaanse nationaliteit als tweede nationaliteit. Daar zullen veel Accidental Americans bij zitten.

 

deze cijfers zijn opgesteld op basis van standaard rapportages op de website van het CBS
voor data t/m 2021 Bevolkingsontwikkeling; migratieachtergrond en generatie; 1996-2021 https://opendata.cbs.nl/#/CBS/nl/dataset/70751ned/table?ts=1713957552448
voor data vanaf 2022 StatLine – Bevolkingsontwikkeling; herkomstland en geboorteland (ouders) (cbs.nl) https://opendata.cbs.nl/#/CBS/nl/dataset/85369NED/table?ts=1713957167168

Bron: Nederlandse Accidental Americans groep

 

Afwijkend belastingsysteem | Citizenship-Based Taxation
Zowel Accidental Americans als mensen met de Amerikaanse nationaliteit die naar Nederland zijn geëmigreerd worden geconfronteerd met de internationaal afwijkende belastingregels van de VS. De VS is het enige land ter wereld dat van alle staatsburgers, waar ook ter wereld, verlangt dat zij in de VS belastingaangifte doen over hun wereldinkomen [2], de zgn. ‘Citizenship-Based Taxation’, ‘CBT’. Daarnaast verwacht de VS hetzelfde van hun fiscale inwoners, net als in de rest van de wereld. Mensen zijn in het algemeen fiscaal inwoner van het land waar zij hun permanente woon- of verblijfplaats hebben.

Op grond van internationaal gewoonterecht heffen landen over het wereldinkomen van hun fiscale inwoners (‘Residence-Based Taxation’, ‘RBT’), waarbij dubbele belasting wordt voorkomen via belastingverdragen tussen dat land en andere landen. De modelverdragen van de OECD, die in de hele wereld worden gebruikt om verdragen ter voorkoming van dubbele belasting af te sluiten, gaan daar ook van uit. Het internationale systeem van fiscale gegevensuitwisseling, de Common Reporting Standard (‘CRS’) is eveneens op fiscaal inwonerschap gebaseerd.

De VS verwacht van iedereen met de Amerikaanse nationaliteit – ook als betrokkene geen reële band heeft met het land (zoals Accidental Americans, maar ook mensen met één Amerikaanse ouder) – dat er in de VS aangifte over het wereldinkomen wordt gedaan. Burgers met de Amerikaanse nationaliteit die aangifte moeten doen in de VS, terwijl zij geen fiscaal inwoner zijn, ondervinden grote schade van de Citizenship-Based Taxation, een systeem dat in strijd is met internationaal (gewoonte-)recht, aldus A. Christians en R. Mason [3].

Het verschil tussen de meeste Accidental Americans en de overige Amerikaans belastingplichtigen die fiscaal inwoner zijn van Nederland, is dat de Accidental Americans niet beschikken over een Amerikaans fiscaal identificatienummer en dat zij, tot zij door hun bank benaderd werden, meestal niet bekend waren met het feit dat zij belastingplichtig waren in de VS.

CBT bestaat al langer, maar voorheen was de groep van Amerikaanse belastingplichtigen zonder reële band met de VS niet van de belastingplicht op de hoogte. Dat is door FATCA en door de op basis van die Amerikaanse wet aan buitenlandse financiële instellingen opgelegde verplichtingen anders geworden. A. Christians voornoemd schrijft daar over:

To discover one’s Accidental American status is to wake up to the shocking realization that one has failed to fulfill mandatory annual income tax and financial reporting requirements of what one may consider a foreign jurisdiction. This occurs even when one is fully compliant with all the laws in the country in which one lives and works. For the countries in which Accidental Americans live, and are often also citizens, the awakening reveals an intrusive anomaly on the regulatory landscape: an extraterritorial claim of a foreign jurisdiction over a significant population that lies beyond its sovereign control.

Before 2010, it is likely that relatively few Accidental Americans were alerted by third parties to their status and its consequences, and most governments were largely insulated from any obligations regarding the exceptional jurisdiction claimed by the United States. Citizenship-based taxation was generally understood and adhered to by well-advised professionals who moved around the world, especially within the employ of U.S.- based multinationals. [2] Conversely, the phenomenon appears to have been virtually unheard of by many individuals who lived permanently outside of the United States. [3]

[2] See, e.g., Cynthia Blum & Paula N. Singer, A Coherent Policy Proposal for U.S. Residence-Based Taxation of Individuals, 41 VAND. J. TRANSNAT’L L. 705, 717 (2008) (“Whether overseas citizens are tax compliant may depend on such factors as whether they are employed by a U.S. employer, their degree of sophistication and financial resources, and their willingness to be compliant absent IRS monitoring; yet these factors are unrelated to any consideration of fairness in taxing a particular individual.”). Many “expats” developed overseas networks and nongovernmental organizations to share experiences and participate in U.S. political efforts. See, e.g., REPUBLICANS OVERSEAS, http://republicansoverseas.com (last visited Feb. 9, 2017); DEMOCRATS ABROAD, http://democratsabroad.org (last visited Feb. 9, 2017); THE ASSOCIATION OF AMERICANS RESIDENT OVERSEAS (AARO), https:// www.aaro.org (last visited Feb. 9, 2017).

[3] See, e.g., Amber Hildebrandt, U.S. FATCA Tax Law Catches Unsuspecting Canadians in Its Crosshairs, CBC NEWS (Jan. 13, 2014), http://www.cbc.ca/news/canada/u-s-fatca-tax-law-catches-unsuspecting-canadians-in-its-crosshairs-1.2493864 (discussing the unanticipated reach of U.S. tax law to Canadian citizens born in Canada to dual citizen parents). Multiple anecdotal accounts of Accidental Americans may be found at websites and in social media forums dedicated to this phenomenon. See, e.g., Liberty and Justice for All United States Persons Abroad, THE ISAAC BROCK SOCIETY, http://isaacbrocksociety.ca/ (last visited Feb. 9, 2017); A Gathering Place for People Fighting FATCA, FBAR, and U.S. CitizenshipBased Taxation, MAPLE SANDBOX, http://maplesandbox.ca/ (last visited Feb. 9, 2017).

Geen heffing
Overigens is er maar een kleine groep van mensen die geen fiscaal inwoner van de VS zijn en wel in de VS aangifte moeten doen over hun wereldinkomen, die daadwerkelijk belasting moet betalen. Volgens de gegevens van de Amerikaanse overheid is bij minder dan 10% van alle personen die geen fiscaal inwoner van de VS zijn sprake van heffing van belasting (waarbij die heffing ook heel laag kan zijn) [4].
Dat maakt FATCA, die wet die hierna wordt besproken, zo kwalijk: het doel is belastingontduiking te voorkomen [5], terwijl in werkelijkheid het grootste deel van de Amerikanen buiten de VS geen belasting hoeft te betalen maar wel de lasten van de aangifte moet dragen.

FATCA: de Amerikaanse wet die financiële instellingen in de hele wereld verplicht de Amerikaanse belastingdienst te bedienen
De VS heeft CBT over de hele wereld geëxporteerd door in aanvulling op de Amerikaanse belastingwetgeving aan financiële instellingen in de hele wereld verplichtingen op te leggen tot het leveren van financiële gegevens inzake Amerikaanse belastingplichtigen (‘US persons’), door middel van een in 2010 tot stand gekomen Amerikaanse wet, de Foreign Account Tax Compliance Act (FATCA). Deze wet roept rechtstreekse verplichtingen voor financiële instellingen buiten de VS in het leven. Als die financiële instellingen deze verplichtingen niet naleven dreigt een strafheffing, te weten een bronheffing van 30% op inkomsten uit Amerikaanse bronnen [6].
Buitenlandse financiële instellingen werd het mes op de keel gezet, waarbij ook nog een rol speelt dat de VS vanwege de essentiële rol in het betalingsverkeer financiële instellingen van dat internationale betalingsverkeer kan uitsluiten.

FATCA-verdragen
Om te voorkomen dat financiële instellingen rechtstreeks aan de Amerikaanse belastingdienst, de IRS [7], persoonsgegevens zouden moeten leveren, hebben de meeste landen in de wereld inzake FATCA bilaterale verdragen, veelal aangeduid als ‘intergovernmental agreements’, ‘IGA’s’, met de VS afgesloten. Het zijn verdragen met een eenzijdige verplichting om gegevens aan de VS te leveren; van wederkerigheid is geen sprake [8] (terwijl dit wel uitgangspunt is in de Wib en in de CRS-regelgeving).

Nederland heeft een FATCA-verdrag gesloten omdat rechtstreekse verstrekking van financiële persoonsgegevens van inwoners van Nederland aan de Amerikaanse overheid in strijd zou zijn met het gegevensbeschermingsrecht. Strekking van die IGA’s is dat de financiële instellingen de financiële gegevens inzake hun burgers niet rechtstreeks aan de Amerikaanse belastingdienst leveren, maar dat de gegevensverstrekking via de nationale overheid verloopt.

Nederland heeft op 18 december 2013 met de Verenigde Staten een eigen IGA (Trb. 2014, 22), hierna: ‘FATCA-verdrag’, gesloten ter uitvoering van FATCA, waarin Nederland met de VS is overeengekomen dat Nederlandse financiële instellingen gegevens inzake personen die belastingplichtig zijn in de VS, de US Persons, moeten leveren aan de Nederlandse belastingdienst, die de gegevens vervolgens doorgeeft aan de IRS. Voorts heeft Nederland het Uitvoeringsbesluit internationale bijstandsverlening bij de heffing van belastingen aangepast met het oog op het FATCA-verdrag. De Minister meent daarmee een grondslag voor gegevensverstrekking te hebben gecreëerd, wat ik onjuist acht.

Het gevolg van FATCA en het FATCA-verdrag was dat mensen die geen band hebben met de Verenigde Staten – terwijl zij door geboorte automatisch Amerikaans staatsburger zijn, de Accidental Americans – op enig moment na 2013 ontdekten dat zij belastingplichtig zijn in de VS.

Schade voor fiscale inwoners van Nederland en elders in de EU
De belastingplicht in de VS (het zijn van ‘US person’) wordt door Accidental Americans en andere US persons als zeer onrechtvaardig ervaren en heeft grote praktische consequenties:

[a] Er moet een fiscaal identificatienummer worden aangevraagd, waaraan kosten zijn verbonden.

[b] Er moet terugwerkend over ten minste vijf jaar belastingaangifte over het wereldinkomen worden gedaan en daarna moet jaarlijks aangifte worden gedaan, ook al is bekend dat geen heffing zal plaats vinden. Inmiddels is daar een tijdelijke versoepeling in opgetreden als afstand van de nationaliteit wordt gedaan (komt onder [e] aan de orde), zie Relief Procedures for Certain Former Citizens [9], maar de gang van zaken is nog steeds zeer belastend.

[c] Hoewel er een verdrag inzake voorkoming van dubbele belasting is tussen Nederland en de VS, zijn er een groot aantal situaties waarin sprake is van ‘mismatches’ ten nadele van Nederlandse burgers. Dit betekent dat de fiscale inwoner van Nederland belasting moet betalen over heffingsbestanddelen die door Nederland op een andere manier dan de VS in de heffing worden betrokken. Een voorbeeld daarvan is dat de winst bij verkoop van een privéwoning in de VS belast kan worden, terwijl de opbrengsten in Nederland via andere weg (inkomstenbelasting over box 3 vermogen) in de heffing worden betrokken.
Het is van algemene bekendheid dat de belastingverdragen dubbele belasting onvoldoende voorkomen, zie bijvoorbeeld het artikel van Taxpolicy uit juni 2023 [9], waarin wordt geconstateerd inzake CBT dat dit problemen voor burgers oplevert:

These are unfair outcomes for normal people, particularly people who can’t afford lots of tax advice. Billionaires can cope with it; doctors and IT workers, not so much.
So if the UK adopted citizenship-based taxation then you might regard that as a “win” for taxing the very wealthy. But it would hurt many ordinary people who choose to live abroad.
That’s why the US is the only developed country that taxes on the basis of citizenship. Why does it do that? Some combination of: changing the US tax system is very hard, US expats don’t have valuable votes and so the campaign to change the law gets nowhere, and the US is big enough and bad enough to get away with things that other countries can’t. (…)
But citizenship-based taxation is unfair and unjust.

[d] Het is niet mogelijk om de belastingaangifte zonder deskundige begeleiding te doen, wat betekent dat een US person in Nederland tussen EUR 2.500 en EUR 5.000 per belastingjaar kwijt is aan belastingadvieskosten. Het maken van fouten in de aangifte leidt al snel tot zware financiële sancties door de Amerikaanse belastingdienst.

[e] De US person is daarnaast verplicht om jaarlijks aan de Financial Crimes Enforcement Network (FinCEN), onderdeel van de U.S. Treasury Department, opgave te doen van alle bankrekeningen waarop de belastingplichtige tekeningsbevoegd is, inclusief bankrekeningen van derden [11]. Deze rapportageverplichtingen worden wel als Foreign Bank Account Reports of “FBARs” aangeduid. Niet-naleving kan leiden tot hoge boetes.

[f] De belastingplicht kan alleen worden beëindigd door afstand te doen van de nationaliteit (leidend tot een Certificate of Loss of Nationality, ‘CLN’), waaraan is gekoppeld dat alsnog aan de fiscale verplichtingen wordt voldaan (zie [b]) en dat hoge kosten aan de Amerikaanse overheid verschuldigd zijn (2.350 USD) en er verdere kosten moeten worden gemaakt [12].
Opmerkelijk is dat het doen van afstand van de Amerikaanse nationaliteit tot omstreeks 2010 veel eenvoudiger was en meteen gevolgen had voor de belastingplicht. Dat is in 2010 veranderd. In februari 2023 is aangekondigd dat de kosten van afstand zouden worden verlaagd tot 450 dollar [13]. Tot nu toe is daar geen uitvoering aan gegeven.

De Amerikaanse ambassade in Nederland ontmoedigt het doen van afstand actief [14]:

Remember that renunciation of U.S. citizenship can never be exercised by another person, including parents and/or legal guardians.
Applicants should communicate personally with the U.S. Consulate General regarding their renunciation in order to demonstrate from the beginning that they are not subject to duress or undue influence from another party, including parents.

Er worden door de Amerikaanse overheid belastende eisen gesteld:

you are at least 18 years old,
you are able to read or speak English,
you do NOT have any developmental or intellectual disabilities, and
you do NOT have a legal guardian appointed to you

die tot gevolg hebben dat kwetsbare fiscale inwoners van Nederland geen afstand kunnen doen.
Mensen moeten persoonlijk langs gaan en de ambassade heeft een flinke achterstand:

Appointments are offered on a first-come, first-served basis making every effort to assist those with the longest pending requests as soon as possible. Unfortunately there is a backlog of pending CLN cases and there may be a considerable wait time for new applications. You will receive a reply with an assigned appointment date and time. Note that this may be several months after you have sent us your request and documentation.
Please note: There is no walk-in service for Loss of Nationality Services.
These services are by appointment only and CANNOT be scheduled through the Online Appointment System.

Voor betaling is een credit card nodig:

Next you pay the non-refundable fee of $2,350 – CREDIT CARD ONLY!
The fee is to be paid by presenting a physical credit card or U.S. debit card. The card must be in your name*. Card payments made at the U.S. Consulate in Amsterdam are processed as transactions in the United States. Prior to your appointment make sure that your card can be charged ‘internationally’ for the aforesaid amount in U.S. Dollars. Note that if your card is rejected the Consulate must reschedule your appointment. You cannot pay with your Dutch PIN card, cash, digital cards, etc. You are advised to bring your phone in case you need to clear the transaction.

Er zijn ervaringen van mensen die de ambassade bezoeken voor het doen van afstand die worden behandeld als een verrader, soms wordt dat zelfs tegen mensen gezegd (er is een dergelijk geval bekend).

Schadelijke gevolgen en ontbreken van waarborgen zijn bekend bij de Amerikaanse wetgever
Bij de Amerikaanse wetgever is bekend dat CBT/FATCA tot onaanvaardbare gevolgen voor Amerikanen buiten de VS heeft geleid. Lees de speech van senator Chuck Grassley voor de bijeenkomst “Sunny Places for Shady People: Offshore Tax Evasion by the Wealthy and Corporations” [15] van 10 april 2024:

But a key word here is reasonable.
Whether it’s increased financial reporting or stepped-up enforcement efforts, anti-evasion measures must be balanced against taxpayer rights and the costs such measures impose on innocent taxpayers.
When it comes to catching tax cheats, I’ve found targeted approaches to be far preferable to broadly applicable ones that sweep up innocent taxpayers in far greater numbers than tax cheats.
One example of an overly broad sweep approach to offshore tax evasion is the Foreign Account Tax Compliance Act, or FAT-CA.
Enacted in 2010, FAT-CA imposed stringent requirements on foreign financial institutions to report to the U.S. Treasury on foreign assets held by their American account holders.
Democrats sold this law as the solution to wealthy tax cheats hiding assets in offshore bank accounts.
Yet, according to a 2022 Treasury Inspector General report, other than assessing $14 million in penalties, the IRS hasn’t been able to quantify any revenue raised under the law. That’s despite spending $574 million on implementation and enforcement campaigns.
At the same time, FAT-CA has imposed great costs on Americans living abroad, according to a 2019 GAO report.
Due to the law, many Americans living overseas have seen their bank accounts closed or have been unable to open an account.
For many foreign financial institutions, the business of Americans living abroad simply isn’t worth the additional burdens and cost of complying with the law.

Zie ook de speech van Daniel Bunn tijdens dezelfde bijeenkomst [16] die onder meer zegt:

Our citizenship-based income tax code creates headaches for taxpayers for not much revenue. (…)
The United States has historically been an outlier in its approach to taxing foreign income of U.S. citizens and U.S.-headquartered companies. The U.S. and Eritrea are the only two countries in the world that tax their citizen’s income no matter where they live. And until 2017, the U.S. was among only a handful of countries that did not provide a deduction or exemption for foreign business income. (…)
Many U.S. expatriates find themselves caught by the FATCA rules and overlapping compliance burdens. So-called accidental Americans, who may not even have been aware they were technically U.S. citizens prior to a FATCA compliance notice, have little recourse other than to formally renounce their citizenship.
Citizenship-based taxation is poor tax policy. And the FATCA, as an enforcement tool of that regime, has revealed the perverse incentives of enforcing such a policy.

Kritiek Taxpayer Advocate Service
De problemen van de US persons die fiscaal inwoner elders zijn, is in kaart gebracht door de Taxpayer Advocate Service in hun jaarrapport van 2023 [17], zie pagina 129 en verder. Lees op pagina 144 en verder het gedeelte COMPLIANCE CHALLENGES FOR TAXPAYERS ABROAD. Taxpayers Abroad Continue to Be Underserved and Face Significant Challenges in Meeting Their U.S. Tax Obligations. De problemen worden als volgt samengevat:

WHY THIS IS A SERIOUS PROBLEM FOR TAXPAYERS
Taxpayers abroad Face vast difficulties in complying with their U.S. tax obligations. Many find themselves trying to navigate a complex tax system they do not understand, and the IRS offers limited assistance and guidance. Taxpayers outside the United States face filing requirements not typically applicable to taxpayers living in the United States, with the added layer of complexity of applying the laws and treaties unique to the country in which they reside. Taxpayers lack accessible, real-time customer service assistance from the IRS, and help from private tax professionals, if available, is often expensive; both contribute to additional burden for these taxpayers. Taxpayers abroad may face severe penalties if they fail to file forms, some of which they may not even be aware.1 The complexity of the tax code, the inability to easily comply, and the fear of severe penalties are so great that some taxpayers choose to relinquish their U.S. citizenship.2

1 See Most Serious Problem: International: The IRS’s Approach to International Information Return Penalties Is Draconian and Inefficient, supra.

2 Kate Dore, The Top Reason Why Americans Abroad Want to Dump Their U.S. Citizenship, CNBC, May 18,2021, https://www.cnbc.com/2021/05/18/the-top-reason-why-americans-abroad-want-to-dump-their-citizenship.html (citing a 2021 study of over 3,100 U.S. citizens living overseas that found nearly one in four were considering giving up their citizenship and more than four in ten of those citing U.S. tax compliance as their reason). On October 2,2023, the U.S. State Department published a Proposed Rule to reduce the current fee for processing requests for a Certificate of Loss of Nationality of the United States from $2,350 to $450, citing anecdotal evidence suggesting that “difficulties due at least in part to stricter financial reporting requirements imposed by the Foreign Account Tax Compliance Act (FATCA)… may well be a factor” in the motivation for U.S. citizens to renounce their citizenship. See Schedule of Fees for Consular Services-Administrative Processing of Request for Certificate of Loss of Nationality (CLN) Fee, 88 Fed. Reg. 67687 (Oct. 2,2023) (to be codified at 22 C.F.R. § 22.1). Public Comments to the Proposed Rule are also replete with recitations of compliance with U.S. tax laws as a reason for relinquishing U.S. citizenship.

Er wordt erkend dat de VS een internationaal afwijkend systeem heeft en dat dit grote problemen oplevert voor gewone burgers:

ANALYSIS
U.S. taxation of individual taxpayers abroad is extremely complex. The United States, unlike almost every other country, taxes its citizens and residents on worldwide income, regardless of the taxpayers residency (“citizen-based taxation”). This means the U.S. tax code requires a U.S. citizen or a resident alien4 to file a U.S. income tax return reporting all worldwide income, regardless of where the individual lives. Additionally, the U.S. tax regime applies to nonresident aliens5 and foreign businesses with U.S.-source income and operations. Foreign persons are generally subject to “net-basis” U.S. tax on income that is effectively connected with a U.S. trade or business.6 Foreign persons are also subject to a “gross-basis” U.S. tax at a 30 percent rate on certain other categories of U.S.-source income (e.g., interest, dividends, rents, royalties) subject to exceptions and limitations.7
Because the U.S. tax code’s application is so broad, it captures many types of taxpayers. For example, U.S. citizens who move overseas and do not relinquish their U.S. citizenship remain subject to U.S. tax law. Also “accidental Americans”8 have U.S. tax obligations even though they often do not realize it and may not even be aware they are U.S. citizens.

4 A resident alien is defined as an individual who is not a U.S. citizen and: (1) is a lawful permanent resident of the U.S. (i.e., a green card holder); (2) meets the substantial presence test under IRC § 7701(b)(3) and Treas. Reg. § 301.7701 (b)-1 (c); or (3) makes an election under IRC § 7701(b)(4) to be treated as a resident alien. IRC § 7701(b); Treas. Reg. § 301.7701 (b)-1.
5 Nonresident aliens are individuals who are not U.S. citizens or resident aliens. See IRC § 7701(b)(1)(B).
6 See generally IRC §§ 871, 872, 881, 882. A U.S. person is any citizen or resident of the United States, a domestic partnership or corporation, or any estate or trust that is not considered foreign. Any person who does not fit the definition of a U.S. person is considered a foreign person. See generally IRC § 7701.
7 See generally IRC §§ 871 and 881.
8 “Accidental Americans” are citizens of a foreign country who were born in the United States and only lived there for a brief time or were born outside the United States to a parent with U.S. citizenship.

Dit was bij de totstandkoming van het Nederlandse FATCA-verdrag al bekend.

Overigens wordt het in de VS onacceptabel geacht dat banken financiële persoonsgegevens van inwoners van de VS aan de overheid leveren [18], in het najaar van 2021 is een voorstel om financiële instellingen te verplichten gegevens aan de Amerikaanse overheid te verschaffen afgeschoten.

Burgerrechtenorganisaties wijzen op de schade door CBT/FATCA
In Nederland is naar aanleiding van de FATCA-problematiek de belangengroep ‘Nederlandse Accidental Americans groep‘ ontstaan.
De belangengroep was betrokken bij het ‘Zwartboek. Ervaringen Nederlandse Accidental Americans sinds de implementatie van FATCA’ dat is toegezonden aan de Tweede Kamer en het Ministerie van Financiën in verband met een algemeen overleg Accidental Americans van 24 november 2020. In dat zwartboek werd melding gemaakt van de stress en problemen van Nederlandse US persons, die zich door de Nederlandse en de Europese overheid in de steek gelaten voelen. In reactie daarop schreven de toenmalige minister en staatssecretaris van Financiën op 23 november 2020 aan de Tweede Kamer dat zij zich de radeloosheid van de Accidental Americans kunnen voorstellen:

Ten eerste willen we benadrukken dat het kabinet deze ervaringen heel serieus neemt. De gevoelens van onmacht en onrechtvaardige behandeling die daaruit spreken begrijpt het kabinet goed. De combinatie van de Amerikaanse wereldwijde belastingplicht en het burgerschap op basis van de geboorteplaats leidt tot een onaangename samenloop van omstandigheden. Hierdoor voelen Nederlanders die «toevallig» in de VS geboren zijn, maar verder geen enkele band hebben met het land, zich gedupeerd door omstandigheden die geheel buiten hun controle lijken te liggen. (…)
In de brieven die zijn gebundeld in het zwartboek komt naar voren dat veel Accidental Americans zich onrechtvaardig behandeld voelen door de Nederlandse en Amerikaanse overheid en door de banken.

waarna werd gezegd dat de Accidental Americans het Amerikaanse belastingsysteem (CBT) maar moeten ondergaan. Daar zijn veel Accidental Americans het niet mee eens.
Lees ook het artikel van Ton Daniels van de Nederlandse Vereniging van Banken die de problematiek helder uitlegt en die schrijft dat het via FATCA opsporen van fiscale inwoners van Nederland die als ze aangifte zouden doen geen belasting aan de VS zouden hoeven betalen [19], niet aansluit bij het doel om Amerikaanse belastingcriminelen op te sporen en dat dit de Amerikaans-Europese verhoudingen onder druk zet.

Een internationale belangenorganisatie, Stop Extraterritorial American Taxation (SEAT), heeft begin mei 2021 een rapport uitgebracht naar aanleiding van ingesteld onderzoek. Er wordt gerapporteerd over de radeloosheid van buiten de VS wonende Amerikaanse belastingplichtigen, “Being an American outside of America is no longer safe.”. Het rapport gaat zowel over Accidental Americans als over andere Amerikaanse belastingplichtigen die fiscaal inwoner van een ander land dan de VS zijn. In de persoonlijke beschrijvingen zijn vele noodkreten te vinden. Een samenvatting van de problemen van Amerikaanse belastingplichtigen buiten de VS is te vinden in het overzicht van de persoonlijke ervaringen van deelnemers aan het onderzoek. Boven aan de lijst van problemen staat de stress die mensen ondervinden:

 

In Frankrijk is al jaren de Association des Américains Accidentels (AAA) actief, die opkomt voor de belangen van Accidental Americans. Deze organisatie heeft diversen activiteiten ontplooid.
Onder meer zijn zij bezig met een procedure in de VS tegen de hoge kosten van het CLN , die echter nog niet tot het beoogde resultaat heeft geleid [20]. De organisatie heeft op diverse manieren aandacht gevraagd voor de problemen, lees bijvoorbeeld het relaas van AAA-voorzitter Lehagre in WSJ, The Land of the Free Won’t Leave Me Alone (3 mei 2023), citaten:

I’m French and have visited the U.S. once. But because I was born in California, the IRS demands I file returns and I have trouble opening a bank account. (…)
Like me, many accidental Americans didn’t know they were U.S. citizens until they ran into post-Fatca difficulty with their banks or other financial institutions. Fearful of Fatca’s draconian penalties for failure to comply, banks in our countries of residence have closed many of our accounts and refused to open new ones or allow us to take out mortgages. Some employers have declined to promote accidental Americans to senior positions in which signature power on a company bank account would mean subjecting the account to Fatca.

De voorzitter van AAA maakte onlangs bekend dat hij samen met andere US persons (die geen Accidental Americans zijn) de organisatie Tax Fairness for Americans Abroad hebben opgericht, gericht tegen CBT. Op linkedin schrijft de organisatie:

A new non-partisan, non-profit organization, Tax Fairness for Americans Abroad has the sole mission of freeing Americans abroad from the discrimination, costs and hassles that result from the U.S. system of citizenship-based taxation (CBT).

Zie voor een overzicht van initiatieven van burgerrechtenorganisaties het overzicht van de Nederlandse Accidental Americans.

Het maakt duidelijk hoe wanhopig Amerikanen die niet in de VS wonen zijn.

Bescherming van inwoners van de EU tegen buitenlandse wetgeving
Accidental Americans (en andere US persons in Nederland) zijn zeer teleurgesteld dat Nederlandse en Europese regelgeving hen niet beschermt tegen regelgeving van buiten de EU die niet voldoet aan de Nederlandse en Europese basisprincipes. Zij voelen zich in de steek gelaten en hebben het vertrouwen in de Nederlandse overheid bijna verloren. Hun hoop is op de onafhankelijke rechtspraak gevestigd.
De gevolgen van CBT/FATCA zijn oneerlijk en ook niet rechtvaardig verdeeld. Want van de vele Nederlanders met Amerikaanse nationaliteit wordt niet iedereen door de bank benaderd. Een ervaring:

Misschien hebben wij het eerder ook wel eens vermeld maar in de familie zijn er minimaal vier leden met exact hetzelfde verhaal als mijn vrouw (mijn vrouw en drie anderen dus). Van die vier familieleden zijn er maar twee die daadwerkelijk door hun bank zijn benaderd met brieven en telefoontjes met het verzoek een TIN aan te leveren, mijn vrouw en een nicht van mijn vrouw. Deze nicht van mijn vrouw, een juriste met een eigen praktijk, heeft eieren voor haar geld gekozen en een CLN aangevraagd (zij zit overigens niet bij dezelfde bank als mijn vrouw).
De andere twee familieleden, nog een nicht (de zus van de andere nicht die een CLN heeft aangevraagd) en een tante van mijn vrouw hebben nog nooit iets van hun bank vernomen en leven dus nog gewoon in de situatie van voor 2014.
De tante bankiert bij dezelfde bank (Rabobank), zelfs in dezelfde regio als wij. Ik heb diverse discussies gevoerd met de Rabobank (met zowel de FATCA-desk in Utrecht als met onze financieel adviseur) en altijd werd mij te kennen gegeven (op zeer overtuigende wijze [‘daar steek ik mijn hand voor in het vuur’]) dat iedere klant van de Rabobank met de Amerikaanse nationaliteit door de bank benaderd werd door middel van brieven en dus een gelijke behandeling. Ik hield ze dan voor dat er alleen al in onze eigen familie twee personen door de bank niet benaderd zijn maar steevast was dan het antwoord dat dat absoluut niet mogelijk was. Door een FATCA-desk medewerker werd ik zelfs als leugenaar weggezet.
Wel heb ik het destijds bij onze Rabobank adviseur zover op de spits gedreven dat ik uiteindelijk een telefoontje heb gekregen van de regionale directeur van de Rabobank die mij persoonlijk wilde vertellen dat inderdaad niet alle Amerikaanse klanten werden benaderd om een TIN aan te leveren maar alleen de Amerikanen met beleggingen en geld op de rekening boven een bepaald bedrag. Dus toen was het hoge woord er eindelijk uit. Helaas voor mijn vrouw hadden we dus wat beleggingen (niet eens een heel groot bedrag maar dat maakte voor de Rabobank geen verschil) en was dat de reden dat mijn vrouw benaderd werd en wordt om een TIN aan te leveren.
Dit is ook één van de redenen waarom het voor ons een principe kwestie is geworden. Het voelt zeer onrechtvaardig dat maar een klein deel van mensen met de Amerikaanse Nationaliteit de pineut zijn. Het is een soort van willekeur, de overheid laat het aan de bank over wie er wel en wie er niet overgeleverd wordt aan de IRS. Wild west in Nederland dus. Er is geen regelgeving of toezicht hierop vanuit de overheid die wij altijd keurig gediend hebben. Het voelt bijna als een soort van discriminatie, de bank maakt onderscheid tussen mensen bij een groep die ogenschijnlijk gelijk zijn.
Wij zijn van mening dat je óf alle Amerikaanse klanten benadert en uitlevert óf geen Amerikaanse klanten benaderd om een TIN te verkrijgen. Maar niet een deel wel omdat zij toevallige beleggingen hebben of meer dan een bepaald bedrag op de rekening.

De Amerikaanse wetgeving heeft schadelijke gevolgen voor fiscale inwoners van Europa die de Amerikaanse nationaliteit hebben, wat vele malen onder de aandacht van de Europese instanties gebracht. Ook bij de Nederlandse overheid is er regelmatig aandacht voor gevraagd.

Voor alle duidelijkheid: de Verenigde Staten is een autonome staat die eigen wetten en regels kan maken. Nederlandse staatsburgers en fiscale inwoners van Nederland, mogen echter verwachten dat zij door Nederlandse en Europese overheid respectievelijk regelgeving en door het internationale recht beschermd worden tegen onrechtmatige regelgeving van landen buiten de EU.

Wat is de juridische positie van Accidental Americans en andere Amerikanen in Nederland?

Primaat van het Europese staatsburgerschap
Accidental Americans zijn Nederlands staatsburger, wat gevolgen heeft. Niet voor niets heeft lid van de Europese Commissie, de heer Gentiloni in een brief van 29 juli 2020 in verband met FATCA geschreven:

A Member State must treat an individual who holds both the nationality of a Member State and of a third country as an EU citizen. In the EU context, EU citizenship thus takes precedence over any additional third country nationality.

Gentiloni schreef dit in een brief aan Europarlementariër Sophie in’t Veld.

Lees de conclusie van AG Poiares Maduro bij de uitspraak HvJ EU C-135/08 Janko Rottmann v Freistaat Bayern, die onder andere opmerkt:

Access to European citizenship is gained through nationality of a Member State, which is regulated by national law, but, like any form of citizenship, it forms the basis of a new political area from which rights and duties emerge, which are laid down by Community law and do not depend on the State. […] That is why, although it is true that nationality of a Member State is a precondition for access to Union citizenship, it is equally true that the body of rights and obligations associated with the latter cannot be limited in an unjustified manner by the former.

Voorts is de uitspraak HvJ EU C-245/19 tegen de staat Luxemburg van belang, waarin wordt overwogen dat bescherming van natuurlijke personen tegen een willekeurig of onevenredig optreden van de overheid in hun privé-sfeer een algemeen beginsel van het EU-recht is, zie overweging 57, waarin wordt gezegd dat volgens vaste rechtspraak van het Hof de bescherming tegen ingrepen van het openbaar gezag in de privé-sfeer van zowel natuurlijke personen als rechtspersonen die willekeurig of onredelijk zouden zijn, een algemeen beginsel van Unierecht vormt [21]. Het EU-Hof stelt vast dat dit recht kan worden beperkt door nationale wetgeving wanneer is voldaan aan de voorwaarden van artikel 52 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, dat onder meer inhoudt dat die beperkingen de wezenlijke inhoud van de in het Handvest geregelde rechten en vrijheden te eerbiedigen. Met inachtneming van het evenredigheidsbeginsel kunnen slechts beperkingen worden gesteld, indien zij noodzakelijk zijn en daadwerkelijk beantwoorden aan door de Unie erkende doelstellingen van algemeen belang of aan de eisen van de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen. Dit betekent dat de Nederlandse implementatie aan het Handvest getoetst kan worden.

Bescherming door het Nederlandse en Europese recht
Mijn veronderstelling is dat CBT, FATCA, het FATCA-verdrag, eventuele andere relevante verdragen waar Nederland beroep op doet en – voor zover geldig geïmplementeerd – de op het FATCA-verdrag gebaseerde uitvoeringsregelgeving, in strijd zijn met Nederlands en Europees recht en met internationale rechtsbeginselen. Dat heeft gevolgen voor de verschaffing van persoonsgegevens aan de VS.

Kort gezegd schendt de Verenigde Staten door middel van CBT en FATCA de grondrechten van mensen die fiscaal inwoner van Nederland zijn, is het door Nederland met de VS gesloten FATCA-verdrag daardoor onrechtmatig ten opzichte van fiscale inwoners van Nederland met de Amerikaanse nationaliteit en ontbreekt alleen al daardoor de op grond van de AVG vereiste grondslag voor het verschaffen van persoonsgegevens aan een land buiten de EU (terwijl doorgifte op andere gronden, onder meer het Schrems II arrest van het HvJ EU, zaak C-311/18, ook niet is toegestaan).

Als er al een wettelijke grondslag in de Nederlandse regelgeving zou zijn [22], betekent dit dat de Nederlandse overheid zich niet op die Nederlandse regelgeving mag beroepen als die regelgeving Europese en internationale grondrechten schendt, zoals het Europese Handvest en (het Protocol bij) het EVRM. Aan inwoners van Nederland komt bescherming toe op grond van Europees recht, onder andere dient hun recht op eigendom te worden gerespecteerd (aldus het Europees Handvest en artikel 1 Protocol EVRM) en dient opvragen en doorgeven van hun persoonlijke gegevens te voldoen aan de eisen van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), zowel ten aanzien van de grondslag als met betrekking tot de doorgifte aan landen buiten de EU.

Naleving van het FATCA-verdrag lijkt ook in strijd met de Nederlandsrechtelijke rechtsbeginselen zoals onder andere in de Grondwet vastgelegd.

Wettelijke grondslag
Belangrijk is dat op grond van de AVG en het Europese Handvest bij het verwerken van persoonsgegevens sprake moet zijn van een rechtsgrond vastgesteld bij Unierecht of lidstatelijk recht (artikel 6 lid 3 AVG). Dit betekent dat er een Europese verordening of een Nederlandse wet moet zijn, waarin is vastgesteld welke persoonsgegevens met welk doel moeten worden verkregen en verwerkt. Dergelijke rechtsgrond ontbreekt, nu noch de de Wet op de internationale bijstandsverlening bij de heffing van belastingen (Wib), noch enige andere Nederlandse wet de voorschriften bevat inzake het verwerken van financiële persoonsgegevens ten behoeve van de IRS.
Het FATCA-verdrag tussen Nederland en de VS is niet zo’n rechtsgrond, dat bindt alleen staten maar niet de burgers. Dat betekent dat dat verdrag voor de Nederlandse overheid geen basis kan zijn voor het opeisen van financiële persoonsgegevens van mensen met de Amerikaanse nationaliteit. Nu deze rechtsgrond ontbreekt mag de Minister geen financiële persoonsgegevens van US persons aan de Amerikaanse overheid verstrekken.
Als die ‘rechtsgrond’ er wel zou zijn, zal de wet die verplicht tot verschaffing van persoonsgegevens moeten worden getoetst aan AVG en Handvest en aan nationaal recht

Artikel 14 lid 2 Wib
Daar komt nog bij dat Nederland in de Wet op de internationale bijstandsverlening bij de heffing van belastingen (Wib) zich er toe heeft verplicht om geen inlichtingen te verstrekken in situaties die in artikel 14 lid 2 Wib zijn beschreven [23].

Inwerkingtreding AVG
De inwerkingtreding van de AVG en de adviezen van de Europese privacy toezichthouder EDPS zijn wel degelijk reden voor herziening van afspraken inzake internationale uitwisseling van financiële persoonsgegevens, zo volgt uit de Non-Paper from Commission Services Possible need for the amendment of 5 EU agreements with neighbour countries van het algemene secretariaat van de Europese Raad van 25 september 2023 (kenmerk 13089/23). In dit document wordt over het verdrag met Zwitserland het volgende opgemerkt:

At a further informal meeting held with the Commission services on 27 March 2023, the representatives of the Federal administration of Switzerland confirmed their readiness to propose the inclusion in their negotiating mandate of the possibility to negotiate with the EU also the amendments to the provisions of the EU agreement dealing with Confidentiality and Personal Data Protection. Such amendments appear to be necessary in light of the Opinion released on 8 July 2015 on the agreement by the European Data Protection Supervisor (EDPS) [2] and in light of the General Data Protection Regulation (GDPR) [3] which entered into force after the conclusion of the agreement concerned [4]. Any possible amendment to the agreement in this respect will have to take into account the EU Adequacy Decision concerning Switzerland [5] and include updated references to the applicable Swiss primary and secondary legislation.

[2] https://edps.europa.eu/sites/edp/files/publication/15-07-08_eu_switzerland_en.pdf
[3] Regulation (EU) 2016/679 of 27 April 2016
[4] Article 96 GDPR requires alignment to such Regulation at the occasion of any formal amendment of the international agreements concluded before 24 May 2016.
[5] Decision 2000/518/EC of 26 July 2000 pursuant to Directive 95/46/EC on the adequate protection of personal data provided in Switzerland

Garbarino-rapport 2022
Er kan van worden uitgegaan dat de FATCA-verdragen niet aan het Europese recht voldoen, lees onder andere het rapport van Carlo Garbarino in opdracht van het Europees Parlement van september 2022 [24], die onder andere signaleert:

most of the nonresident U.S. Persons falling under FATCA obligations do not effectively owe U.S. taxes so that FATCA just expose them to onerous fines and penalties for even inadvertent filing and reporting errors

WPTQ
Het is de vraag of de uitwisseling op grond van CRS wel aan de AVG en andere grondrechten voldoet, zo valt af te leiden uit het onderwerp van de vergadering van de Working Party on Tax Questions (WPTQ) van de Europese Raad van 30 maart 2023, waarin The automatic exchange of tax information with third countries and its interaction with the General Data Protection Regulation (GDPR) op de agenda stond. Het is de working party nog niet gelukt om tot een conclusie te komen, zo blijkt uit het antwoord van de verantwoordelijk eurocommissaris op vragen die europarlementariër Sophie in’t Veld in januari 2024 heeft gesteld. Hij erkent het belang van de grondrechten bij die gegevensuitwisseling en meldt dat er hard wordt gewerkt. De vraag of artikel 46 of 49 AVG van toepassing is wil hij niet beantwoorden.

Garbarino: niet noodzakelijk en niet proportioneel
Zie ook de analyse in het eerder genoemde rapport van Carlo Garbarino in opdracht van het Europees Parlement van september 2022, FATCA legislation and its application at international and EU level – an update, Garbarino merkt onder meer op:

So on the assumption that FATCA Data transfers, for the time being, respect fundamental rights and freedoms, the issue is about requirement (iii), i.e. whether FATCA restrictions operating within the EU through IGAs are necessary and proportionate measures.

In this respect, there are certain critical indicators of the lack of these requirements in current FATCA practice. First, U.S. expatriates generally do not use the EU financial system to engage in offshore tax evasion. Second, FATCA does not request the existence of indicia of unlawful behaviour of taxpayers, so that it raises compliance costs for persons for whom there is no evidence capable of suggesting that their conduct might have a link, even an indirect or remote, with tax evasion. Finally, most of the nonresident U.S. Persons falling under FATCA obligations do not effectively owe U.S. taxes so that FATCA just expose them to onerous fines and penalties for even inadvertent filing and reporting errors.

In conclusion, FATCA restrictions operating within the EU through IGAs at the current stage and under certain circumstances appear to be neither proportionate, nor necessary in so far they fail to narrow down the reporting obligations to individuals suspected of tax evasion.

Het is dus hoog tijd dat de minister van Financiën erkent dat het FATCA-verdrag onrechtmatig is ten opzichte van US persons in Nederland.

FATCA in Nederland
De minister van Financiën heeft altijd het standpunt ingenomen dat bij de totstandkoming van het FATCA-verdrag en de goedkeuringswet acht zou zijn geslagen op de privacybescherming en naleving van grondrechten bij internationale gegevensuitwisseling.
Een behoorlijke privacy- en grondrechtentoetsing heeft echter niet plaats gevonden. Uit de parlementaire geschiedenis blijkt dat er alleen aandacht is besteed aan elementaire onderwerpen zoals geheimhouding en cybersecurity. Voorts moest worden voorkomen dat financiële instellingen de gegevensbeschermingsregels zouden overtreden als zij financiële persoonsgegevens aan de Amerikaanse overheid zouden moeten leveren.
Aan de proportionaliteit en rechtmatigheid van de doorgifte voor zover het mensen betreft die geen fiscaal inwoner van de VS zijn, is geen enkele aandacht besteed. CBT en de nadelige consequenties daarvan waren voor de Nederlandse overheid een gegeven. Er heeft geen behoorlijke toetsing plaats gevonden, terwijl de destijds geldende gegevensbeschermingsregels hetzelfde voorschrijven als nu de AVG en het Handvest en het EVRM ook van toepassing waren.

Op zijn minst had van de Nederlandse regering mogen worden verwacht, dat zij bij de VS zouden aandringen op een hoge drempel voor het doorgeven van financiële persoonsgegevens, zodanig dat gewone Nederlandse inwoners met de Amerikaanse nationaliteit niet worden lastig gevallen met onereuze aangifteverplichtingen terwijl zij geen belasting aan de VS verschuldigd zijn vanwege het verdrag ter voorkoming van dubbele heffing [25].

Onjuist advies College bescherming persoonsgegevens in 2013
In het advies dat het College bescherming persoonsgegevens (Cbp) op 8 maart 2013 is uitgebracht, heeft geen toetsing van de rechtsgrond (die ook toen vereist was) plaats gevonden en is evenmin aandacht besteed aan het internationaal afwijkende karakter van de Amerikaanse belastingheffing, die CBT kent.
Bovendien is onjuist dat het Cbp veronderstelt dat uit het FATCA-verdrag verplichtingen voor financiële instellingen zouden voortvloeien, terwijl een verdrag alleen staten bindt. Als er al de door Cbp veronderstelde wettelijke basis zou zijn, behoort die wettelijke basis te worden getoetst aan het gegevensbeschermingsrecht en aan het Europese Handvest. Hoogst merkwaardig is dat volgens het Cbp in de Wib privacybeschermingswaarborgen zouden zijn opgenomen, hetgeen niet het geval is. Weliswaar is in de Wib een element van doelbinding verwerkt, maar dat is onvoldoende. Een en ander heeft tot gevolg dat de Nederlandse regering zich niet op dit onjuiste advies kan beroepen.

Rechtsbescherming in de Wib
Dat een grondrechtelijke toetsing van verdragen moet plaats vinden was al bekend ten tijde van de goedkeuringswet en is nadien expliciet aan de orde geweest naar aanleiding van de uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie van 6 oktober 2020 [26]. Het ministerie van Financiën heeft in 2023 erkend dat fiscale gegevensuitwisseling met andere landen aan fundamentele rechtsbeginselen dient te voldoen, zie de documenten over de rechtsbescherming in de Wib. In de kamerbrief over dit onderwerp schrijft de verantwoordelijke staatssecretaris dat bij automatische uitwisseling (zoals op grond van het FATCA-verdrag) de proportionaliteit van de informatie-uitwisseling, aldus de staatssecretaris, op verdragsniveau behoort te worden getoetst. Dit is bij het FATCA-verdrag niet gebeurd.

Leidraad FATCA/CRS
De Nederlandse overheid meent voldoende te hebben gedaan door bij de Amerikanen aan te dringen op versoepeling van het doen van afstand van de Amerikaanse nationaliteit, zie daarover artikel 2.13 van de meest recente Leidraad FATCA/CRS. Daaruit blijkt dat de schade voor fiscale inwoners van Nederland ongewijzigd is, want er moet – uitzonderingen daar gelaten – gedurende vijf jaar belastingaangifte worden gedaan (met hoge belastingadvieskosten) en er moet een substantieel bedrag aan de Amerikaanse overheid worden betaald als heffing inzake het afstand mogen doen.

Kamervragen en andere initiatieven
In het Nederlandse parlement zijn veel vragen gesteld over de gevolgen van het FATCA-verdrag en de positie van Accidental Americans. Hoewel er door de verantwoordelijke minister en staatssecretaris begrip werd getoond en contacten met de VS werden gelegd, bracht dat praktisch weinig verandering voor fiscale inwoners van Nederland met de Amerikaanse nationaliteit.
Zie voor een overzicht van wat er in Nederland is gebeurd de pagina van de Nederlandse Accidental Americans over het ministerie van Financiën.

Procedures tegen de Volksbank
Voor de volledigheid kan melding worden gemaakt van de problematiek met de banken, zoals tot uitdrukking is gekomen in de procedures van een Accidental American tegen de Volksbank, die hiervoor al werden genoemd.

Deze Accidental American werd met grote problemen geconfronteerd toen hij in 2018 moest overstappen naar een andere bank. Hij voerde allereerst een procedure bij het Kifid, spande daarna een kort geding aan en startte vervolgens een bodemprocedure. De Kifid besliste dat hij zich aan valsheid in geschrifte schuldig maakte en dat de Volksbank zijn rekening mocht sluiten, zie het bericht van Kifid en de uitspraak van Kifid.

Daarna ging hij naar de voorzieningenrechter, die oordeelde dat van valsheid in geschrifte geen sprake was en dat de bank de pensioenproducten van deze man niet mocht beëindigen, lees het bericht op de site van de Rechtspraak en de uitspraak. De voorzieningenrechter wees de vordering tot het verbieden van sluiting van zijn bankrekening echter af, al had hij begrip voor de problemen van Accidental Americans:

3.26. Ten overvloede overweegt de voorzieningenrechter nog het volgende. Hij begrijpt zeer wel de ongemakkelijke en onverwachte positie waarin de Accidental Americans zich bevinden. Daar komt bij dat onderwerp van breed maatschappelijk (internationaal) debat is of die positie (als gevolg van de in geding zijnde Amerikaanse wetgeving enerzijds en de Nederlandse of andere nationale wetgeving anderzijds) wel wenselijk is en er uit verschillende hoeken wordt aangedrongen op overleg tussen de betrokken overheden, om te bezien of voor die positie een oplossing kan worden gevonden. Dat debat en de ontwikkelingen die daardoor (mogelijk) in gang worden gezet, zijn in hoofdzaak een kwestie van politieke/wetgevende aard. Dit geding en de juridische context die de kwestie daarbinnen heeft gekregen, bieden geen ruimte om aan de wenselijkheid van dat debat en die ontwikkelingen bij te dragen. De rechter is gebonden aan het geldende recht en binnen dat kader moet het oordeel zijn zoals hiervoor overwogen, wat er verder ook van (de wenselijkheid van) de bedoelde oplossing zij.

De bank stelde die sluiting uit. Omdat alsnog sluiting dreigde startte de man een bodemprocedure die leidde tot de uitspraak van Rechtbank Midden-Nederland van 29 december 2021. Daarin oordeelde de rechtbank dat de Volksbank de bankrekeningen niet mocht sluiten, omdat niet is gebleken dat hij ook daadwerkelijk in de VS belasting verschuldigd is en zijn rekeningen de 50.000 dollar niet overstijgen, waarvoor het FATCA-verdrag een uitzondering kent, zie de aankondiging op de site van de Rechtspraak en de uitspraak.

Van deze uitspraak heeft de Volksbank geen hoger beroep ingesteld. Kennelijk hebben de banken naar aanleiding van de uitspraak overleg gepleegd met het ministerie van Financiën, want in juli 2022 deelden de banken mee dat zij geen rekeningen zouden sluiten bij een saldo onder 50.000 USD. Daarmee zijn de problemen van Accidental Americans en andere US persons in Nederland niet opgelost.

FATCA en Europa
In het Europees parlement zijn er – onder andere door de Nederlandse europarlementariër Sophie in’t Veld – vele malen vragen gesteld over FATCA en de door de Europese landen met de VS gesloten bilaterale verdragen.

Op verzoek van de verzoekschriftencommissie van het Europees Parlement is in mei 2018 door een deskundige, de heer Garbarino, een rapport uitgebracht over de gevolgen van FATCA voor Europese ingezetenen. Daarin worden de moeilijkheden van Accidental Americans uitvoerig beschreven.
Op 5 juli 2018 heeft het Europees Parlement een resolutie over “the adverse effects of the US Foreign Account Tax Compliance Act on EU citizens” aangenomen. Daarin wordt aangedrongen op maatregelen om de moeilijke positie van Europese US Persons te verlichten.

In de periode van 2016 tot en met 2021 hebben diverse Europese inwoners met Amerikaanse nationaliteit CBT/FATCA-gerelateerde klachten bij de verzoekschriftencommissie van het Europees parlement (PETI-commissie) ingediend (petitie nummers 1088/2016, 1470/2020, 0323/2021 en 0394/2021) [27].

Zie voor een overzicht van wat er in Europa is gebeurd de pagina van de Nederlandse Accidental Americans.

Fundamentele rechtsbeginselen bij internationale uitwisseling
Het is vaste rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie dat internationale fiscale gegevensuitwisseling aan fundamentele rechtsbeginselen dient te voldoen, zie recent de conclusie over administratieve samenwerking op het gebied van de belastingen van advocaat-generaal N. Emiliou, ECLI:EU:C:2024:189, onder meer overwegingen 129 en 136.

De Europese Commissie zegt op de overzichtspagina over belastingheffing:

Double taxation agreements form an integral part of Member States’ tax rules, and the personal tax rules included in these agreements have to remain within the boundaries set by the EC Treaty, just like any other national laws.

Ondanks de vaste rechtspraak van het Europese Hof en de mededelingen van de Commissie voldoet het Nederlandse FATCA-verdrag niet aan de fundamentele Europese rechtsbeginselen. Dat hoort te betekenen dat er geen gegevensuitwisseling met de VS plaats vindt.

Voorts is de Letse uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie relevant, zaak C-175/20, over het verzamelen en verwerken van persoonsgegevens in fiscale zaken. Het Hof heeft onder andere geoordeeld (overweging 74):

74 Hieruit volgt dat de verwerkingsverantwoordelijke niet op algemene en ongedifferentieerde wijze persoonsgegevens mag verzamelen en zich dient te onthouden van het verzamelen van gegevens die niet strikt noodzakelijk zijn voor de doeleinden van de verwerking, ook wanneer hij handelt in het kader van de hem opgedragen taak van algemeen belang.

Verder is de Non-Paper from Commission Services – Possible need for the amendment of 5 EU agreements with neighbour countries van de Europese Raad van 25 september 2023 relevant, die hiervoor al werd vermeld.

Dat de rechtsbescherming bij internationale uitwisseling onvoldoende is, wordt geconstateerd door Pasquale Pistone, Ivan Lazarov, Alessandro Turina (IBFD) in hun artikel Automatic Exchange of Information and the Protection of Taxpayers’ Rights. Towards a New Multilateral MultiTiered Architecture. De groei van de internationale uitwisseling is niet gepaard met bescherming van burgers (pagina 7):

Taxpayers as subjects: Taxpayers should be subjects, not objects to the AEoI procedure. In practice, this means that they should be given the opportunity to be made aware of the AEoI and ideally have the possibility to oppose it ex-ante if they can demonstrate that the information to be shared is incorrect or can present concrete evidence of a potential relevant and manifest fundamental rights breach in the recipient country. Taxpayers should be able to object to the exchange in front of an impartial authority, such as a domestic court, with the power to suspend the exchange in exceptional circumstances. A global taxpayers’ rights Ombudsman should be established to detect and address systemic issues. When, despite these safeguards, the AEoI leads to a breach of fundamental rights, taxpayers should be entitled to compensation.

Geen oplossing
Tot nu toe hebben de initiatieven in het Nederlandse en Europese parlement nauwelijks praktische gevolgen voor Accidental Americans en andere Europese FATCA-slachtoffers gehad. De hiervoor beschreven schade voor fiscale inwoners van Nederland is er nog steeds.

Rechtspraak

Voor de problematiek zijn een aantal rechterlijke uitspraken van belang.

Uitspraak van de Afdeling rechtspraak van de Belgische Autoriteit gegevensbescherming van 24 mei 2023 over het Belgische FATCA-verdrag
Op 24 mei 2023 heeft de Afdeling rechtspraak van de Belgische Autoriteit gegevensbescherming (Chambre Contentieuse de l’Autorité de protection des données), de AR-GBA, een belangrijke uitspraak [28] gewezen, waarin zeer uitvoerig op het juridisch kader van het Belgische FATCA-verdrag (dat identiek is aan het Nederlandse verdrag), en de daarmee verband houdende Europese regelgeving wordt ingegaan. Deze uitspraak is ook relevant voor de positie van US persons in Nederland.

Belangrijk aan de uitspraak van de AR-GBA is dat artikel 96 AVG grondig wordt geanalyseerd (zie paragraaf 129 en verder). Daarbij wordt aangegeven dat het juridisch kader voor toetsing van het FATCA-verdrag destijds – ten tijde van het aangaan van het verdrag – de geldende Europese gegevensbeschermingsrichtlijn en de nationale Belgische gegevensbeschermingswet waren, die hetzelfde voorschreven als wat nu door de AVG wordt bepaald. Voorts wordt aangegeven dat ook verdragen aan de gegevensbeschermingsregelgeving dienen te voldoen, niet alleen de bepalingen inzake veiligheid en geheimhouding, maar ook de bepalingen inzake proportionaliteit en rechtmatigheid. Onder andere wordt in paragraaf 154 overwogen (machinevertaling):

Elke beperking van de in het Handvest verankerde grondrechten (met inbegrip van het grondrecht op gegevensbescherming in artikel 8) moet voldoen aan de voorwaarden van artikel 52, lid 1, van het Handvest, dat als volgt luidt: “Beperkingen op de uitoefening van de in dit Handvest erkende rechten en vrijheden moeten bij wet worden gesteld en de wezenlijke inhoud van die rechten en vrijheden eerbiedigen”. Overeenkomstig het beginsel van evenredigheid, mogen beperkingen alleen worden gesteld indien zij noodzakelijk zijn en daadwerkelijk beantwoorden aan door de Unie erkende doelstellingen van algemeen belang of aan de eisen van de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen”.

De AR-GBA wijst op de adviezen van de WP29, die hebben gewezen op het belang om de beginselen van AVG en Handvest in acht te nemen, ook bij internationale uitwisseling op het gebied van belastingen (zie onder andere paragrafen 168-172).
Het criterium van de Amerikaanse nationaliteit is volgens de AR-GBA onvoldoende reden om automatisch gegevens aan de Amerikaanse overheid te verschaffen (paragraaf 178). De AR-GBA concludeert dat noch het Belgische FATCA-verdrag, noch de Belgische fiscale gegevensuitwisselingswet (zie noot 34) voldoet aan de beginselen van finaliteit, noodzakelijkheid en minimalisering/proportionaliteit, zodat de Belgische overheid zich niet kan beroepen op artikel 6.1. e) of 6.1. c) van de AVG (paragraaf 181).
Ook om andere redenen is de doorgifte aan de VS volgens de AR-GBA niet rechtmatig, onder andere:

• Er is geen adequaatheidsbeslissing en de doorgifte voldoet niet aan de vereisten van artikel 46 AVG (passende waarborgen, afdwingbare rechten en doeltreffende rechtsmiddelen voor betrokkene).
• De informatieplicht wordt door de Belgische overheid geschonden (zie onder andere paragraaf 224 en paragrafen 235 tot en met 243).
• Ten onrechte worden er geen privacy impact assessments uitgevoerd (paragrafen 245 en verder), terwijl er sprake is van grote risico’s voor betrokkenen (onder andere paragraaf 268).

Overigens bevat het Belgische recht (anders dan in Nederland) een specifieke bepaling dat financiële instellingen hun klanten moeten informeren over gegevensverstrekking op grond van de Belgische fiscale gegevensuitwisselingswet.

De AR-GBA concludeert dat het gewenst is het verbod te bevelen van de verwerking van de gegevens op grond van de Belgische FATCA-overeenkomst, zodat een einde kan worden gemaakt aan de geconstateerde onrechtmatigheid.

Franse uitspraken over het Franse FATCA-verdrag
Er zijn twee uitspraken van de Franse rechter [29]. Helaas heeft deze rechter nagelaten integrale toetsing aan AVG, Handvest en EVRM uit te voeren. Er is niet of onvoldoende getoetst of het internationaal afwijkende systeem van CBT voldoet aan grondrechtelijke eisen. De Franse Raad van State heeft regelgeving evenmin getoetst aan de Richtsnoeren 2/2020 van European Data Protection Board (EDPB). EDPB heeft op 13 april 2021 opgeroepen om verdragen tussen EU-lidstaten en de VS aan voormelde Richtsnoeren te toetsen, wat tot op heden niet heeft plaats gevonden.
Gelet op de gebrekkigheid van het Amerikaanse recht, zoals hiervoor beschreven, is onbegrijpelijk hoe de Franse rechter tot de conclusie heeft kunnen komen dat wordt voldaan aan de AVG en dat er passende waarborgen onder het Amerikaanse recht zouden zijn.
Deze uitspraken zijn niet door het Europese Hof van Justitie getoetst.

CRS uitspraak van het Bundesfinanzhof
Het Bundesfinanzhof heeft zich in de uitspraak van 23 januari 2024 over CRS uitgelaten. Het ging om het door de Zwitserse overheid aan de Duitse overheid verschaffen van rekeninggegevens van een fiscaal inwoner van Duitsland. Het beroep op inbreuk op het grondrecht van ‘informationelle Selbstbestimmung‘ werd verworpen, machinevertaling [30]:

Het recht op informatieve zelfbeschikking is echter niet onbeperkt gegarandeerd. Inmenging in dit grondrecht vereist – zoals elke beperking van grondrechten – een wettelijke regeling die een legitiem doel van algemeen belang nastreeft en ook voldoet aan het evenredigheidsbeginsel (conform het arrest van het Bundesverfassungsgericht van 10 november 2020 – 1 BvR 3214/15, BVerfGE 156, 11, punt 84). Ze moeten dus geschikt, noodzakelijk en evenredig zijn in engere zin om het legitieme doel te bereiken. Ze vereisen een rechtsgrondslag die de gegevensverwerking voldoende beperkt tot specifieke doeleinden. Alle betwiste bevoegdheden moeten ook worden afgemeten aan het beginsel van duidelijkheid en zekerheid van normen, dat dient om de voorspelbaarheid van interventies voor burgers, een effectieve beperking van bevoegdheden ten opzichte van de administratie en de vergemakkelijking van effectieve controle door de rechtbanken te garanderen (zie arrest van het Bundessozialgerichts –BSG – van 20 januari 2021 – B 1 KR 7/20 R, BSGE 131, 169, punt 93, met verdere verwijzingen).

In de uitspraak van het Bundesfinanzhof wordt duidelijk aangegeven dat wetgeving aan bepaalde normen dient te voldoen en dat dit eveneens geldt voor verdragen inzake internationale uitwisseling van gegevens voor de belastingheffing. De door het Bundesfinanzhof genoemde normen zijn overeenkomstig het Europese recht (AVG en Handvest).
Aan die vereisten wordt door CBT/FATCA, het FATCA-verdrag en de Nederlandse wetgeving niet voldaan

Bezwaren tegen de implementatie van CBT/FATCA in Nederland

De bezwaren kunnen als volgt worden samengevat:

[1] Er is geen wettelijke grondslag als bedoeld in de AVG.
Er wordt niet voldaan aan Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), omdat een geldige wettelijke grondslag voor uitwisseling ontbreekt. Er is geen sprake van een Nederlandse of Europese wet en er wordt ook niet voldaan aan de vereisten in de AVG inzake beroep op algemeen belang.

Als er al een wettelijke grondslag zou zijn (anders dan onder [1] gesteld):

[2] Die grondslag in het Amerikaanse en Nederlandse recht is niet proportioneel en rechtmatig en voldoet niet aan de eisen die aan dergelijke regelgeving mag worden gesteld op grond van onder andere de AVG en het Europees Handvest. Het Amerikaanse belastingrecht en FATCA zijn – voor zover sprake is van een verplichting tot aangifte van het wereldinkomen terwijl betrokkene geen fiscaal inwoner van de VS is – in strijd met de grondrechten.

Overigens heeft de IRS in de jaarlijkse rapportage in 2022 aangegeven dat er tot dan toe niets is gedaan met de van de buitenlandse belastingdiensten en FI’s ontvangen gegevens en dat er vanwege het ontbreken van middelen ook geen activiteiten zijn te verwachten.
Van wederkerigheid van de uitwisseling met de VS is evenmin sprake, zodat het algemeen belang van Nederland niet gediend is met het FATCA-verdrag.
Zie ook de in 2022 door de heer Rettig afgelegde verklaring.

[3] Voor zover [1] en [2] niet slagen, wordt ook voor het overige niet aan geldend Nederlandse en Europees recht voldaan, onder andere omdat de basisprincipes van de AVG (onder meer dataminimalisatie, informatieplicht, inzagerecht, rectificatie en wissingsrecht) niet worden nageleefd, er geen veilige uitwisseling met de VS kan plaats vinden en er onvoldoende waarborgen zijn voor US persons die geen inwoner van de VS zijn.

Voorts is het FATCA-verdrag en de daarop gebaseerde Nederlandse regelgeving (voor zover er geldig geïmplementeerd zou zijn) in strijd met diverse grondrechten en grondrechtelijke principes.

Tot slot

De problemen van de Accidental Americans en anderen in Nederland met de Amerikaanse nationaliteit zijn nog steeds niet opgelost. Het is te hopen dat het beroep dat drie Accidental Americans hebben ingesteld zal leiden tot een oplossing.

 

 

Noten

[1] Officieel heet het verdrag: Agreement between the Kingdom of the Netherlands and the United States of America to improve international tax compliance and to implement FATCA (Verdrag tussen het Koninkrijk der Nederlanden en de Verenigde Staten van Amerika tot verbetering van de internationale naleving van de belastingplicht en tenuitvoerlegging van de FATCA), het is hier te vinden. Het FATCA-verdrag wordt ook wel als ‘FATCA-IGA’ aangeduid.

[2] Voor de leesbaarheid wordt hier gesproken over het doen van aangifte over het ‘wereldinkomen’, waarmee wordt gedoeld op het doen van aangifte met betrekking tot alle soorten van inkomsten en andere voordelen uit binnen en buitenland, zoals inkomsten uit arbeid, inkomsten uit vastgoed, vermogensvoordelen, erfenissen en loterijinkomsten.

[3] A. Christians, A Global Perspective on Citizenship-Based Taxation, Michigan Journal of International Law 2017/38 afl.2 pp. 226-230, te vinden via deze pagina; voorts R. Mason, ‘Citizenship Taxation’, Southern California Law Review 2016/89 afl.2 p.237.

[4] Zie het rapport van Carlo Garbarino in opdracht van het Europees Parlement van september 2022, FATCA legislation and its application at international and EU level – an update, die onder andere signaleert: “most of the nonresident U.S. Persons falling under FATCA obligations do not effectively owe U.S. taxes so that FATCA just expose them to onerous fines and penalties for even inadvertent filing and reporting errors“.

[5] Zie IRS die schrijft: “The Foreign Account Tax Compliance Act (FATCA) is an important development in U.S. efforts to combat tax evasion by U.S. persons holding accounts and other financial assets offshore.“.

[6] Zie onder andere de memorie van toelichting op de goedkeuringswet van het Nederlandse FATCA-verdrag K. 33985 nr. 3.

[7] Internal Revenue Service.

[8] Aldus ook Pasquale Pistone, Ivan Lazarov, Alessandro Turina (IBFD) in hun artikel Automatic Exchange of Information and the Protection of Taxpayers’ Rights. Towards a New Multilateral MultiTiered Architecture.

[9] https://www.irs.gov/individuals/international-taxpayers/relief-procedures-for-certain-former-citizens

[10] Citizenship-based taxation. Should all UK citizens pay tax in the UK, even if they live abroad? Taxpolicy 27 June 2023.

[11] Dit is gebaseerd op de U.S. Bank Secrecy Act.

[12] Op dit moment bedragen de aanvraagkosten voor het doen van afstand (het CLN) 2350 US dollar, daarbij moeten dan nog de kosten van de Amerikaanse belastingadviseur worden opgeteld plus eventuele verzend-, reis- en verblijfskosten. Tot omstreeks 2010 was het doen van afstand veel eenvoudiger, waren er geen kosten aan verbonden en had het onmiddellijk gevolgen voor de aangifteplicht. In 2010 ging de aanvraag van een CLN geld kosten, te weten 450 dollar. In 2014 toen de FATCA-verdragen werden afgesloten, werden de aanvraagkosten verhoogd tot 2350 dollar.
Lees over de kosten van het CLN het persbericht van 13 februari 2023 van de Association des Américains Accidentels (AAA) uit Frankrijk.
Ter vergelijking: de aanvraag van een Amerikaans paspoort kost 210 dollar.

[13] Zie de mededeling, hier, daarin staat o.a.: “SUMMARY: The Department of State (“Department”) is proposing to amend the Schedule of Fees for Consular Services (“Schedule”) to reduce the current fee for Administrative Processing of a Request for a Certificate of Loss of Nationality of the United States (CLN) from $2,350 to $450.”

[14] https://nl.usembassy.gov/u-s-citizen-services/citizenship-services/renunciation-u-s-citizenship.

[15] Grassley speech.

[16] Bunn speech.

[17] Rapport 2023.

[18] Zie de verklaring Joint Trades Letter to President Biden: Tax Information Reporting Proposal op de site van de Amerikaanse bankenorganisatie. Nadien is het voorstel ingetrokken.

[19] Overigens onverlet het standpunt van de Accidental Americans en andere FATCA-slachtoffers dat de VS geen aangifte over het wereldinkomen hoort te verlangen respectievelijk belasting te heffen bij mensen die geen fiscaal inwoner van de VS zijn.

[20] Zie het persbericht van 13 februari 2023 waarin zij melden dat zij hoger beroep instellen tegen de rechterlijke beslissing.

[21] Waarbij wordt verwezen naar arresten van 21 september 1989, Hoechst/Commissie, 46/87 en 227/88, EU:C:1989:337, punt 19, en 13 september 2018, UBS Europe e.a., C-358/16, EU:C:2018:715, punt 56.

[22] Anders dan in België is er geen Nederlandse wet waarin is geregeld welke persoonsgegevens door financiële instellingen moeten worden aangeleverd en van wie. De regels over de te verschaffen persoonsgegevens staan in Amerikaanse wetten en in het FATCA-verdrag.

[23] Onder meer sub a. als de openbare orde zich daartegen verzet en sub f. als “de verstrekking strijdig zou zijn met algemeen aanvaarde beginselen van belastingheffing of overige begrenzingen die voortvloeien uit de van toepassing zijnde bepalingen van internationaal en interregionaal recht“.

[24] FATCA legislation and its application at international and EU level – an update.

[25] Onverlet dat de VS geen aangifte over het wereldinkomen hoort te verlangen respectievelijk belasting te heffen bij mensen die geen fiscaal inwoner van de VS zijn.

[26] Hof van Justitie van de Europese Unie 6 oktober 2020, C-245/19 en 246/19, ECLI:EU:C:2020:795.

[27] Zie ook de site van de mensen die een petitie hebben ingediend.

[28] Vindplaats hier. Deze uitspraak is bij voorlopige voorziening geschorst aangezien er grote consequenties voor de Belgische staat zijn, een inhoudelijke beoordeling heeft in hoger beroep niet plaats gevonden. Deze uitspraak (in het Frans) is te vinden op: deze plaats.

[29] Het betreft: Conseil d’État, Assemblée, 19/07/2019, 424216, ECLI:FR:CEASS:2019:424216.20190719 en Conseil d’État‚10ème – 9ème chambres réunies, 30/01/2024, 466115, ECLI:FR:CECHR:2024:466115.20240130.

[30] Originele tekst: “Das Recht auf informationelle Selbstbestimmung wird aber nicht schrankenlos gewährleistet. Eingriffe in dieses Grundrecht bedürfen ‑‑wie jede Grundrechtsbeschränkung‑‑ einer gesetzlichen Ermächtigung, die einen legitimen Gemeinwohlzweck verfolgt und im Übrigen den Grundsatz der Verhältnismäßigkeit wahrt (statt vieler Beschluss des BVerfG vom 10.11.2020 – 1 BvR 3214/15, BVerfGE 156, 11, Rz 84). Sie müssen daher zur Erreichung des legitimen Zwecks geeignet, erforderlich und verhältnismäßig im engeren Sinne sein. Dabei bedürfen sie einer gesetzlichen Grundlage, welche die Datenverarbeitung auf spezifische Zwecke hinreichend begrenzt. Alle angegriffenen Befugnisse sind zudem am Grundsatz der Normenklarheit und Bestimmtheit zu messen, der der Vorhersehbarkeit von Eingriffen für die Bürgerinnen und Bürger, einer wirksamen Begrenzung der Befugnisse gegenüber der Verwaltung sowie der Ermöglichung einer effektiven Kontrolle durch die Gerichte dient (vgl. Urteil des Bundessozialgerichts ‑‑BSG‑‑ vom 20.01.2021 – B 1 KR 7/20 R, BSGE 131, 169, Rz 93, m.w.N.).”

 

---

Het is ook niet fijn voor non-accidental Americans

Stand van zaken november 2020.

Ook Amerikanen die geen ‘Accidental American’ zijn hebben veel last van de extraterritoriale regelgeving van de Verenigde Staten. Het probleem is niet alleen FATCA (= banken moeten financiële gegevens leveren aan de Amerikaanse belastingdienst) maar ook andere extraterritoriaal werkende Amerikaanse regelgeving, bijvoorbeeld de sanctieregelgeving en de Amerikaanse financiële regelgeving die Europese instellingen moeten toepassen op klanten met de Amerikaanse nationaliteit (waar die banken geen zin in hebben vanwege de kosten en de boete-risico’s).

Lees de pagina van Jenny uit de VK, die op 22-jarige leeftijd naar dat land is verhuisd en mijn artikel European banks do not want American clients | FATCA. En lees de tweets van Jane uit Zweden:

I literally can never retire. I don’t qualify for a US bank account and no Swedish bank will allow even a dual citizen to open one. So my Swedish-born daughter also can’t have any financial future

— Jane Ride of Frankenstein Ruffino (@janeruffino) November 9, 2020