In een initiatiefnota van leden van de Tweede Kamer wordt – in het kader van bescherming van kinderen tegen het internetriool – gesproken over domme mobieltjes.
Niet alleen kinderen hebben er belang bij dat het aanbod daarvan wordt verbeterd.

Lees de initiatiefnota:

In een tijd waarin smartphones geavanceerder en steeds maar veelzijdiger worden, groeit ook het bewustzijn over de nadelen van onze constante verbondenheid. Vooral onder jongeren leidt het continu beschikbaar zijn tot een verhoogde prikkelgevoeligheid, verslaving en moeite om zich los te maken van sociale media en apps. 35 Ondanks alle technologische voordelen van smartphones, ontstaat er steeds meer vraag naar eenvoudigere telefoons – zogeheten dumb phones – die slechts de basisfunctionaliteiten bieden, zoals bellen, sms’en en (soms) GPS-navigatie. Deze telefoons worden steeds vaker gezien als een manier om bewuster met schermtijd om te gaan en afleiding te verminderen, zonder volledig offline te zijn.

Dumb phones bieden jongeren en hun ouders de mogelijkheid om te kiezen voor een digitale balans waarin sociale druk en constante notificaties worden beperkt. Hiermee is het een goed alternatief voor ouders die willen wachten met het geven van een eerste smartphone tot bijvoorbeeld de middelbare school. Ze maken het mogelijk om bereikbaar te blijven zonder toegang te bieden tot eindeloze sociale mediafeeds, games en voortdurende pushmeldingen. Uit onderzoek blijkt dat jongeren die bewust kiezen voor minder toegang tot apps en sociale media meer rust ervaren, beter slapen en meer tijd besteden aan offlineactiviteiten, zoals sporten en fysieke sociale interacties.36

Toch is de beschikbaarheid en zichtbaarheid van dumb phones beperkt. Veel jongeren en ouders weten niet precies welke opties er zijn, lopen tegen praktische belemmeringen aan, zoals een beperkte verkrijgbaarheid en het ontbreken van aantrekkelijke abonnementen die aansluiten bij dit type telefoons.

De initiatiefnemers stellen voor om allereerst een norm te stellen dat kinderen pas vanaf een bepaalde leeftijd (bijvoorbeeld vijftien jaar) over een smartphone gaan beschikken. In de eerste jaren van hun leven hebben kinderen geen telefoon, waarna ze op een gegeven moment via een dumb phone leren omgaan met telefoongebruik. Ouders hebben hierbij uiteraard een voorbeeldfunctie om verstandig telefoongebruik voor te leven.

De initiatiefnemers stellen daarnaast voor dat de overheid een coördinerende en faciliterende rol gaat spelen om de vraagkant (vanuit oudercollectieven) en de aanbodkant bij elkaar te brengen. Tevens stellen zij voor dat er door de regering wordt geïnvesteerd in initiatieven die lopen rondom dumb phones en om de bekendheid hiervan te vergroten in de verschillende campagnes die in voorbereiding zijn gericht op jongeren en ouders rondom het thema digitaal welzijn.

Daarnaast vragen de initiatiefnemers de regering om in die campagnes ook alternatieve ecosystemen voor mobiele besturingssystemen te stimuleren. Denk bijvoorbeeld aan het project MobiFree, waarin verschillende Europese partijen werken aan een nieuw ecosysteem voor mobiele besturingssystemen zodat we niet meer afhankelijk zijn van Apple en Google. Onder andere het Nederlandse Waag Future Labs is hierop aangesloten. Als dit project voeten in de aarde krijgt biedt het ouders de gelegenheid om de data die een smartphone verzameld wordt af te schermen van techgiganten buiten Europa. Zowel vanuit het oogpunt van kinderrechten als vanuit het oogpunt van digitale soevereiniteit zijn dit soort oplossingen een uitkomst. Door in dit soort projecten te investeren kan hier daadwerkelijk uitvoering aan worden gegeven. (…)

4. Breng het vraag en aanbod van dumb phones bij elkaar.

Telefoons die alleen de basisfunctionaliteiten zoals bellen, sms’en en (soms) GPS-navigatie ondersteunen, bieden ouders een goed alternatief voor smartphones. Ze maken het mogelijk kinderen bereikbaar te houden zonder dat ze al op jonge leeftijd worden blootgesteld aan sociale media of overmatige schermtijd. Concreet vragen de initiatiefnemers aan de Kamer om de regering te verzoeken om:

a. als overheid de norm te stellen dat kinderen pas vanaf een bepaalde leeftijd (bijvoorbeeld 15 jaar) over een smartphone beschikken en eerst leren omgaan met een dumb phone.
b. in kaart te brengen hoe vraag en aanbod van dumb phones beter op elkaar kunnen aansluiten en waar momenteel de bottlenecks zitten.
c. zowel dumb phones als alternatieve mobiele besturingssystemen, zoals MobiFree, op te nemen binnen de campagnes van de overheid gericht op het digitaal welzijn van jongeren.

[Noten]

35 https://ggzinterventie.nl/internetverslaving-is-de-meest-voorkomende-verslaving-onderjongeren/
36 Royal Society for Public Health (2017) Status of Mind: Social Media and Young People’s Mental Health and Wellbeing.

Meer informatie: de initiatiefnota.

Bij brief van 9 april jl. heeft de vaste commissie voor Digitale Zaken de betrokken staatssecretarissen (BZK en VWS) verzocht om een kabinetsreactie.