Gisteren schreef ik over de verminderde mogelijkheden van nonprofit organisaties om tegenwicht te bieden aan het grootbedrijf. In Nederland zijn een aantal politieke partijen actief bezig de positie van de gehele nonprofit te ondergraven.

In de Nederlandse parlementaire stukken zijn daar vele voorbeelden van te vinden.

Subsidie van tegenspraak?
Onder meer gezellige breed gestelde vragen van BBB van wie een kamerlid vroeg: “Aan welke ngo’s, goede doelen en belangenorganisaties stelt het ministerie van Economische Zaken financiële middelen beschikbaar over de periode 2021-2025. Kunt u een volledig subsidieoverzicht geven van het departement voor alle organisaties die in de breedste zin van het woord onder bovenstaande definities vallen?“, de vragen zijn op 7 april jl. beantwoord. Dezelfde partij stelde ook stelde over lobby activiteiten op milieugebied, gefinancierd door de Europese Commissie, beantwoord op 3 maart jl.
Een andere fan van de nonprofit is de FvD  die vragen stelde over mogelijke beïnvloeding van Nederlandse media, nonprofit organisaties en onderzoeksinstituten door USAID, OCCRP [1] en de Europese Investeringsbank (EIB), beantwoord op 10 februari jl.

WAMCA-evaluatie
De kampioen nonprofit haters lijken bij de SGP te zitten, die – terwijl er allerlei eisen aan ideële procedures worden gesteld – zorgde voor het aannemen van een motie over nadere representativiteitsvereisten voor belangenorganisaties met een ideëel doel (de motie werd mede door de BBB ingediend) [2]. De SGP was ook de trekker van een tweede aansluitende motie [3]. De minister voor Rechtsbescherming schreef op 4 april jl. een brief over de motie. Uit die brief blijkt dat er al lang representativiteitseisen worden gesteld:

Het in de motie genoemde artikel 3:305a van het Burgerlijk Wetboek is op 1 januari 2020 gewijzigd door de Wet afwikkeling massaschade in collectieve actie (WAMCA). Daarbij is ook de representativiteitseis voor belangenorganisaties in de wet vastgelegd. De WAMCA voorziet in een evaluatie door het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Datacentrum (WODC) in 2025, vijf jaar na inwerkingtreding van de wet. In de wetsevaluatie zullen de eisen aan representativiteit van belangenorganisaties gedegen worden onderzocht. Daarbij zal ook gekeken worden naar het geheel aan ontvankelijkheidseisen en naar de eisen die een aantal andere landen stellen aan representativiteit en ontvankelijkheid van belangenorganisaties met een ideëel doel. De verzochte verkenning maakt zo een integraal onderdeel uit van de wetsevaluatie.

In oktober vorig jaar werd het rapport van Bureau Clara Wichmann en de Stichting PILP bekend, waarin werd geconcludeerd dat WAMCA de toegang tot de rechter voor ideële zaken juist bemoeilijkt. Lees ook het bericht van NJB, waarin staat:

De introductie van het representativiteitsvereiste onder de WAMCA heeft geleid tot aanzienlijke complicaties voor belangenbehartigers in ideële acties. Dit vereiste is bedoeld om claimstichtingen die met overwegend commerciële motieven gebruikmaken van de collectieve schadevergoedingsactie buiten de deur te houden, maar het vereiste blijkt in de praktijk door haar kwantitatieve invulling niet te passen bij de aard van ideële acties waarin geen schadevergoeding wordt gevorderd.

De Tweede Kamer lijkt juridisch onvoldoende op de hoogte te zijn.

Noten:

[1] Volgens de vragensteller wordt het Organized Crime and Corruption Reporting Project (OCCRP) voor meer dan de helft gefinancierd door de Amerikaanse overheid.

[2] In de motie wordt ten onrechte verondersteld “dat er onder de huidige regeling geen indringende toets op de representativiteit door de rechter lijkt te worden toegepast” en wordt geageerd tegen rechtszaken tegen de Nederlandse overheid, waarvoor alle aanleiding kan zijn als de Nederlandse overheid zich niet aan de eigen regels houdt.

[3] Later was er nog een motie van de SGP c.s. over het vermeende ontbreken van representativiteit, waarbij opvalt dat het onderwerp Klimaatwet wordt gebruikt om iets aan de orde te stellen dat de hele nonprofit raakt.

[4] Ook aangekondigd door NJB en Mr.