De afgelopen tijd werden de geesten rijp gemaakt voor het verplicht stellen van de coronapas op het werk, VNO-NCW en MKB-Nederland vroegen er om en in de media verschenen berichten dat gevaccineerden de niet-gevaccineerden ‘zat’ zijn. Vandaag werd bekend dat de voorzitter van het Veiligheidsberaad wil dat werkgevers hun personeel om een coronapas kunnen vragen en hen de toegang weigeren als men de pas niet heeft. Er wordt gemeld dat het kabinet dit gaat ‘overwegen’. Gevolg is dat niet-gevaccineerden zich regelmatig moeten laten testen om de pas te kunnen krijgen.

Vreemd genoeg is het argument van deze nieuwe beperking voor niet-gevaccineerden de ‘veilige werkplek’, terwijl gevaccineerden gewoon besmettelijk zijn, volgens sommige berichten (bijvoorbeeld dit) even besmettelijk als niet-gevaccineerden. Verder neemt de werking van de vaccinatie snel af. Het is logischer om de eerdere maatregelen (zoals afstand houden) weer in te voeren en om in de zorg de maatregelen te nemen die eerder zijn nagelaten.

Of zich in de werkomgevingen besmettingen voordoen is mij niet bekend. Als dat zo zou zijn, kan ik me niet voorstellen dat zij zich overal in dezelfde mate voordoen. Ik heb tot nu toe niet gelezen dat er onderzoeken zijn gedaan naar de mate waarin mensen tijdens het werk worden besmet. Zo kan ik me niet voorstellen dat er veel mensen in een kantooromgeving als het Europees Parlement besmet raken, zodat het eisen van een coronapas daar niet proportioneel is (lees mijn eerdere artikel). Het wijst er op dat die maatregelen – net als de huidige coronapas maatregelen (met name voor wat betreft de horeca) – er op gericht zijn mensen tot vaccinatie te bewegen.

Overigens wordt uit de berichtgeving over de opnamen van niet-gevaccineerden in het ziekenhuis niet duidelijk om welke soort corona-patiënten het gaat, mogelijk betreft het de risicogroepen (70+ en mensen met kwetsbaarheden), op wie de vaccinatiecampagne zich zou moeten richten in plaats van op gezonde mensen.

“Covid-passen” dienen te voldoen aan gemeenschappelijke normen inzake mensenrechten en rechtsstaat
Het kabinet doet er goed aan in zijn overwegingen de resolutie van de Raad van Europa van 9 juni jl. mee te nemen. In de resolutie wordt geconstateerd dat ten aanzien van de werking van het vaccin nog veel onzeker is (machinevertaling):

3. Vaccinatie en herstel van vroegere infectie kunnen het risico van overdracht verminderen, maar de omvang en duur van dit effect zijn momenteel onzeker. Bovendien kunnen verschillende vaccins en vaccinatieschema’s verschillen in hun doeltreffendheid om het risico van overdracht te verminderen, en in hun effectiviteit tegen SARS-CoV-2-varianten. Een negatief testresultaat is slechts indicatief voor een historische situatie, die op elk moment na de monsterneming kan veranderen. Deze verschillen zijn relevant voor de vraag of in specifieke situaties de Covid-passen medisch gerechtvaardigd en niet-discriminerend zijn.

Of discriminatie van niet-gevaccineerden acceptabel is, hangt van de specifieke situatie en van de duur van de discriminatoire maatregel, aldus de Raad.

Als de discriminatie de facto tot een vaccinatieplicht leidt is dat volgens de resolutie niet toegestaan (machinevertaling):

10. Indien de gevolgen van een weigering van vaccinatie – waaronder blijvende beperkingen van het genot van vrijheden en stigmatisering – zo ernstig zijn dat het keuze-element uit de beslissing wordt weggenomen, kan dit neerkomen op het verplicht stellen van vaccinatie. Dit kan leiden tot een schending van grondrechten, en/of discriminerend zijn. De Vergadering herinnert aan haar Resolutie 2361 (2020) “Covid-19 vaccins: ethische, juridische en praktische overwegingen”, waarin zij de lidstaten opriep “ervoor te zorgen dat de burgers worden geïnformeerd dat de vaccinatie niet verplicht is en dat niemand onder politieke, sociale of andere druk wordt gezet om zich te laten vaccineren indien hij dat niet wenst”.

Het kabinet doet er goed aan niet te voldoen aan het verzoek van de voorzitter van de Veiligheidsregio. Verder is het verstandig om respectvol om te gaan met de verschillende opvattingen in de samenleving en verdere polarisatie tegen te gaan.

Meer informatie:

• Bericht ‘‘Covid passes’ should respect common human rights and rule of law standards, says PACE rapporteur‘, 9 juni 2021.
• Resolutie, 9 juni 2021.
• Rapport door Damien Cottier.

Eerder waarschuwde Privacy International voor de coronapas-samenleving en verscheen in Trouw een waarschuwing van het College voor de Rechten van de Mens: College voor de Rechten vreest voor schending van privacy met prikprivileges.

Aanvulling 1 december 2021
Op 16 november 2021 publiceerde het College voor de Rechten van de Mens het bericht ‘Noodzaak van 2G-beleid en uitbreiding coronatoegangsbewijs onvoldoende aangetoond‘. In een update op dezelfde pagina laten ze weten: “Wetsvoorstellen ingediend bij de Tweede Kamer: proportionaliteit nu beter gewaarborgd“.