Bits of Freedom organiseert de Big Brother Awards 2023. Iedereen kan mee doen aan de verkiezing van de persoon of instantie die de grootste inbreuk heeft gemaakt op onze digitale rechten. Genomineerd zijn:

• Dilan Yeşilgöz-Zegerius, demissionair minister van Veiligheid, genomineerd omdat zij mensen die onterecht op een terreurlijst staan aan hun lot overlaat.
• De Koninklijke Marechaussee, vanwege de bespottelijke manier waarop zij geprobeerd hebben mensen te achterhalen die bij een klimaatactie op Schiphol aanwezig waren (lees op dit blog over wat Kirsten Verdel overkwam), zie ook hier onder.
• Meta, X & Telegram, genomineerd voor het ontnemen van een stem van onschuldige mensen in een oorlogsgebied.
• Marnix van Rij, staatssecretaris verantwoordelijk voor de Belastingdienst, genomineerd vanwege het door de Belastingdienst stelselmatig overtreden van wet- en regelgeving, waaronder de Europese privacywet.

Over de Koninklijke Marechausse schrijft Bits of Freedom:

De Koninklijke Marechaussee wilde wel heel graag weten wie er aanwezig waren bij een klimaatactie op Schiphol. Toen het op Schiphol zelf niet mogelijk bleek om de identiteit van alle demonstranten te achterhalen is de marechaussee na overleg met het Openbaar Ministerie (OM) experimenteel te werk gegaan.

De marechaussee heeft sociale media afgestruind op zoek naar accounts die zich positief hebben uitgelaten over actiegroep Extinction Rebellion (XR). Dat kan al zo simpel zijn als het liken van een post. Van deze accounts werden de gezichten van profielfoto’s verzameld en gebruikt voor de identificatie van de demonstranten. De marechaussee lijkt de foto’s te hebben gematcht met de gezichten in CATCH, de massale gezichtendatabank van de politie.

Hiermee plaatst de marechaussee zich in een illuster rijtje van overheidsinstanties dat zich schuldig maakt aan het volgen van mensen en hun politieke voorkeuren op sociale media. Maar daarbovenop maakt zij ook nog eens gebruik van gezichtsherkenning als disproportioneel surveillancemiddel van demonstranten.

Het is welbekend dat gezichtsherkenningstechnologie in een dergelijke situatie ernstige gebreken vertoont. Foto’s die gemaakt worden in een ongecontroleerde setting zijn meestal ongeschikt voor zulke technologie. Het gebruik ervan levert vaak onbetrouwbare resultaten, met een groot risico op foutieve identificatie. Een risico dat de marechaussee op de koop toe nam. Bij 176 mensen viel een intimiderende brief van het OM op de deurmat waarin zij werden bestempeld tot ‘betrokkene’ vanwege hun vermeende aanwezigheid bij de actie op Schiphol. Meerdere mensen trokken aan de bel omdat zij daar aantoonbaar niet waren geweest. Achteraf bleek dat te kloppen, en bleken zij ook helemaal niet te lijken op de foto van de persoon die tot de foutieve identificatie leidde.

Zie op NPO1 Foute identificatie door Koninklijke Marechaussee: ‘Dit klinkt als een houtje-touwtje opsporing’. Bij RTL verscheen het artikel Kirsten ‘onterecht’ verdacht van rol bij klimaatprotest: ‘Excuses niet genoeg’.

De gang van zaken geeft aan dat dat de Nederlandse overheid op digitaal gebied nog in het baby-stadium verkeert, ondanks alle ronkende verhalen over digitale opsporing waarbij de grondrechten zouden worden gerespecteerd.